Antebellum (2020)
Dat ik direct na het zien van deze film m’n notitielijstje begon met “Holy shit, wat een stevig politiek geladen krachtfilm zeg!“, en niet veel later afsloot met “Holy smokes…“, dat toont wel hoe stevig deze film bij mij aan kwam. Ik wist gelukkig NIETS vooraf, dus heb die misleidende trailer ook niet gezien. Al verwacht ik, dat de meeste van de negatieve reacties op IMDb afkomstig zijn van mensen die zich in allerlei verhalen/bochten en/of smoesjes wringen, misschien wel omdat het voor velen te lastig is om toe te geven dat er ook in hen racisme zit?
Ik plaats Antebellum overigens in m’n voorlopige top 5 van het jaar, vooral omdat wanneer je door krijgt hoe het zit (nogmaals: ik wist vooraf dus niets), de mindfuck inderdaad best groot is. Maar die wordt daarna met gemak overtroffen door de scherpte van de boodschap. En om ’t krantenkopgeil te stellen: misschien nog wel scherper dan Spike Lee…
Het verhaal
De film opent met een geweldig lang tracking shot, waarin al een heel verhaal verteld wordt. We zijn op een plantage ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog, en we zien direct het grote contrast tussen de spelende witte kinderen en de vrouw des huizes, en de vele slaven die in talloze functies arbeid moeten verrichten. Bijna elke interactie in die openingsscène triggerde mijn rechtvaardigheidsgevoel, want de grofheid waarmee witte Amerikanen de zwarte slaven behandelen getuigt van zo’n ontzettende onbeschaafdheid, dat het ook direct eng is te voelen dat er nog altijd wel mensen rond zullen lopen die hier minder moeite mee zouden hebben.
De vrouw die liggend over een paard teruggehaald lijkt (na een ontsnappingspoging?), blijkt Eden (Janelle Monáe) te heten. Ze is de persoonlijke huis- en seksslaaf van de generaal van het Confederate kamp waar we ons bevinden, die er niet voor schroomt om Eden van al haar menselijkheid te strippen. Als ze in bed haar ellende ligt te overpeinzen, schrikt ze echter ineens wakker van een mobiele telefoon…
En wat blijkt: die openingsscène was een droom in het hoofd van Veronica Henley (Monáe natuurlijk weer), in onze huidige tijd auteur en een felle activiste die strijd naar gelijkheid voor zwarte Amerikanen, en dan vooral voor zwarte vrouwen. Tijdens lezingen merk je hoe krachtig ze is – en meteen ook waarom een conservatieve kerel in een TV-gesprek haar niet kan handlen – maar als ze weer eens op reis moet voor haar werk, lijkt ze die droom nog niet losgelaten te hebben…
Polariserend scherp
Mogelijk belangrijk om te weten, is dat ik een Insta-live van Janelle Monáe (deels) keek, net voordat ik deze film zag. In dat live-gesprek toonde Monáe haar sterke betrokkenheid bij de gelijkheidsstrijd van zwarte Amerikanen, en specifiek die van zwarte vrouwen, en ging het vooral over intersectionaliteit. Dus toen ik Veronica Henley daar in Antebellum ook exact over hoorde praten, werd mijn filmbeleving een stuk rijker/breder. Hoop dat je begrijpt wat ik bedoel. Daarnaast maakte mijn interpretatie van die lange openingsscène de film voor mij ook heerlijk ‘onlogisch’ mysterieus. Iets wat ik, als voormalig mega-rationeel persoon die een burnout nodig had om daarvan te ‘herstellen’, vroeger nooit trok, maar nu juist heerlijk vind. Dat mogelijk niet alles klopt, maar dat je daardoor ook vrij bent om te interpreteren. Ik weet dat velen dit juist niet trekken, wat ook deels kan verklaren waarom veel recensenten niet enkel positief zijn over deze film.
De andere reden voor de controverse rondom deze film, is de letterlijke, keiharde sneer naar Trump en zijn supporters. Er wordt in de film heel bewust iemand “snowflake” genoemd, een wat lompe term voor mensen die overdreven gevoelig zijn (bv. voor politieke incorrectheid). Dus dat zal sommigen best tegen de borst stuiten ja. Daarnaast vond ik het vrijelijk omgaan met verhaalregels dus als iets enorm positiefs, waardoor ik deze film in z’n geheel nog steviger/scherper/kritischer vond dan Chadwick Bosemans’ geweldige (en misschien wel bewuste afscheids-)speech in Spike Lee’s Da 5 Bloods!
Cast & crew
Moonlight was de eerste film waarin ik ‘super-artiest’ Janelle Monáe voor het eerst zag, vrij snel gevolgd door Hidden Figures. Ze brak eerder door als zangeres, maar ik ken haar voornamelijk als actrice. En inmiddels dus ook al een tijdje van haar duidelijk uitgesproken Instagram-account. En als je dat kent, dan is haar rol in deze film, met dit thema, zo ‘super-logisch’, dat de scheidslijn tussen film en realiteit bij haar redelijk dun of zelfs onbestaand lijkt. Dat draagt natuurlijk bij aan mijn beleving van haar acteerwerk, al lijkt haar dat sowieso vrij gemakkelijk af te gaan (ja, dat is 100% complimenteus bedoeld). Het was even wachten op Gabourey – Precious – Sidibes entree in het verhaal, en waar ze in haar doorbraakfilm vooral gebukt ging onder het leven, daar straalt ze hier – als beste vriendin van Veronica – heerlijk zelfbewust zelfvertrouwen uit. Verder bevat de film goed(e kwaadmakende) bijrollen van bijvoorbeeld Jack – American Hustle, Ben-Hur – Huston en Jena – The Hunger Games: Cathing Fire, Nocturnal Animals – Malone, die ‘anagramatisch’ wel erg familie lijkt van Monáe ;).
Antebellum is gemaakt door het schrijf- en regieduo Gerard Bush en Christopher Renz. Ze maakten hiervoor enkel korte muziekfilms en videoclips, al is dat (natuurlijk?) niet de enige reden waarom ik bij Antebellum ook een paar keer aan Queen & Slim moest denken (die andere recente, vrij onsubtiele maar wel noodzakelijke ‘BLM-film’).
Final credits
Toch raar, dat ik mijn zeer indrukwekkende beleving van deze film wat betwijfel, omdat er ook aardig wat recensenten lopen te ‘zeuren’. Bijvoorbeeld over de on-originaliteit van de plot-twist, of dat het verhaal niet ‘diep genoeg’ zou gaan. Ik kijk de film sowieso graag nog een keer, om te zien of ik die openingsscène chronologisch toch anders moet plaatsen, maar kan me niet voorstellen dat de hard-nodige ‘in your face’-boodschap dan minder intens binnen gaat komen hoor.
Met andere woorden: ik denk ook zeker dat sommigen op zoek zijn gegaan naar een (stress-reducerende) verklaring voor het feit, dat de film velen een naar gevoel zal geven (vanwege die noodzakelijke boodschap). En het is natuurlijk wel makkelijker om de makers dan te betichten van ‘fouten’ in hun maakproces, dan dat je gaat twijfelen aan dingen die jij in de loop der jaren voor waar bent gaan aannemen in je hoofd. Want aan zulke ‘waarheden’ hebben de makers (en Monáe) een spreekwoordelijk broertje dood…