Nomadland (2020)
“Zijn dat wel acteurs?“, hoorde ik iemand denken tijdens het kijken naar Chloé – The Rider – Zhao’s Nomadland, met de meest ‘pure’ Amerikaanse actrice in decennia: Frances McDormand. En wat bleek: de film bevat maar een paar professionele acteurs, wat het bijna antropologische en/of documentaire karakter van de film extra versterkt. En dat levert een heerlijke ‘onthaast-film’ op, waarin het echte leven zowel figuurlijk als letterlijk wordt gevangen. Die menselijkheid maakt van Nomadland ook de belangrijkste gegadigde voor de Beste Film-Oscar, al geef ik toe, dat ik af en toe wel iets meer conventionele sturing had gewild. Al past het niet volgen van enige conventie wel geweldig bij de vrijgevochten karakters in deze film…
Het verhaal
Nadat de fabriek, waar Fern (McDormand) en haar inmiddels overleden man jaren hebben gewerkt, is gesloten (en zelfs de postcode is opgeheven), besluit Fern het avontuur te zoeken, en in haar bestelauto te gaan wonen. Ze werkt in een Amazon-distributiecentrum, maar als het kouder begint te worden, besluit ze andere nomaden te volgen naar het warmere Arizona.
Daar aangekomen blijkt de nomadengemeenschap behoorlijk hecht te zijn, en gevuld met diverse opvallende karakters. Als kijker vraag jij je dan waarschijnlijk ook allang af: zoekt deze Fern onderweg iets, of rent ze juist ergens van weg? Verwacht echter geen duidelijke antwoorden hierop, want het niet hebben van een doel lijkt juist the point. En dat is misschien ook wel de aantrekkingskracht van zo’n leven off the grid: vrij leven en genieten van alle pracht die de Amerikaanse natuur te bieden heeft. Al zijn er natuurlijk genoeg conventionele/bezorgde familieleden die dat niet begrijpen, en die willen dat Fern voor meer ‘zekerheid’ kiest. Iets waar de onderweg tegengekomen (en licht flirtende) mede-nomad David (David – Good Night, and Good Luck, Lincoln – Strathairn) wel lichtelijk naar begint te verlangen…
Niet-lineair
Maar net zoals de nomaden in de film de seizoenen volgen, zo vertelt Nomadland eigenlijk ook meer een circulair verhaal van iemand die misschien helemaal geen doel meer nodig heeft, dan dat het lineair naar een resolutie leidt. Iets dat ervoor zorgt, dat deze film maar in m’n hoofd blijft rondspoken. Alsof ik als kijker een seizoen heb meegereisd met een groep opvallende karakters, en ze daarna niet meer uit m’n hoofd krijg. Waardoor ik dus veelvuldig aan de ‘Punatics’ dacht, off the grid-wonende vrijbuiters die ik vorig jaar op Hawaii’s Big Island (in de Puna-regio) tegen kwam. Die straalden ook een vrijheid uit die ik niet direct mee wilde voelen, waarschijnlijk omdat ik mezelf nog altijd wijs maak dat ik wel gewoon mee moet doen in de maatschappij.
Cast & crew
Toen de aftiteling begon, kwam ik er dus pas achter, dat zo’n beetje alle nomaden – buiten McDormand en Strathairn dan – eigenlijk zichzelf speelden. En dus mogelijk helemaal niet speelden, maar gewoon zichzelf waren. Swankie, Patty, Bob (met z’n geweldige stelling dat in de nomadenwereld afscheid nooit finaal is, want je komt elkaar altijd wel weer ergens tegen, in dit leven of het volgende) en Linda May zijn in real life nomaden. Maar McDormand is hier zo ‘echt’, dat het bijna eng wordt. Mogelijk geholpen door het feit dat de hele cast en crew tijdens de opnames allemaal in bestelbusjes e.d. woonden, maar McDormand heeft volgens mij meer acteertalent in haar wenkbrauwen en rimpels, dan mening Hollywood-actrice in haar hele lijf.
Chloé Zhao is een Chinese regisseur, die op haar 15e door haar ouders vanuit Peking naar een Britse kostschool werd gestuurd, uiteindelijk in Amerika haar highschool afmaakte, en daar dus aan de slag ging als regisseur. Nu heb ik The Rider nog altijd niet gezien, maar dat was schijnbaar ook een film over – in dit geval – een rodeocowboy, die in de film een rodeocowboy speelt. Dus dat mengen van werkelijkheid en fictie is een beetje haar trademark, wat het des te opmerkelijker maakt dat haar volgende film de Marvel-blockbuster Eternals wordt (??). Een groter contrast tussen het op onafhankelijke wijze vangen van onconventionele maar ‘echte’ Amerikanen en een superheldenfilm lijkt niet echt mogelijk…
Zhao schreef overigens ook zelf het scenario, gebaseerd op het boek Nomadland: Surviving America in the Twenty-First Century, van Jessice Bruder, uit 2017. Een boek waar McDormand de filmrechten van kocht, en toen Zhao vroeg om de film te maken. En goed passend bij die ogenschijnlijk doelloze levensstijl van de nomaden, heeft ze dus ook eigenlijk geen enkele sturende boodschap of zo in de film verwerkt: jij mag als kijker zelf bepalen wat je van Fern en haar kompanen vindt. Al druipt de empathie voor de karakters wel van zo’n beetje elk shot dat je ziet in deze film…
Final credits
Toevallig recenseer ik Nomadland net na het zien van het Oscargenomineerde Time, die ook zo’n meanderend gevoel presenteert, wat af en toe wat stuurloos verwarrend aanvoelt. Iets dat je vooraf mogelijk wel ‘moet’ weten, want als je teveel conventie en/of lineariteit verwacht (of nodig hebt), dan werken deze films niet voor jou, denk/vrees ik.
Nomadland gaat bij mij overigens niet bovenaan m’n toplijstje van 2021 komen, maar ik blijf er wel met een heerlijke glimlach aan terugdenken. Net zoals ik ook met een minzame glimlach terugdenk aan die aparte lui in die Hawaiiaanse jungle…