The Father (2020)
Niks ten nadele van de veel te vroeg overleden Chadwick – Ma Rainey’s Black Bottom, Black Panther – Boseman, maar die Oscar voor Anthony Hopkins voor z’n rol in The Father is wel echt terecht. Wat een acteer-meesterwerk! Prachtig om die innerlijke strijd te zien in een man die van pater familias langzaam afglijdt in een vergeetachtige en/of dementerende vader, die elke herkende zekerheid in z’n leven/wereld aangrijpt om te willen geloven dat die gevreesde aftakeling níet gaande is. En dat maakt deze film zó invoelbaar (overigens geweldig versterkt door het Oscarwinnende scenario, de Oscargenomineerde montage én het Oscargenomineerde decorontwerp), dat ik nu tijdens het schrijven letterlijk voel dat ik liever wat afstand neem, omdat het anders wat lastig typen wordt…
Het verhaal
Volledig passend bij het bronmateriaal (een toneelstuk) en het onderwerp (hoe Anthony’s wereld ook steeds kleiner wordt) wordt het verhaal mooi ‘klein’ verteld. Maar ook vanuit Anthony’s belevingswereld, waardoor ik heel kort Christopher Nolans Memento voorbij zag komen in m’n gedachten. Anthony lijkt namelijk vrij rustig alleen te wonen in z’n flat en wil geen enkele hulp van anderen aannemen. Maar als kijkers komen we er vrij snel achter, dat het mogelijk helemaal niet zijn flat is. En dat hij daar ook niet (alleen) woont…
Maar met wie woont hij daar dan wel? Dochter Anne (Olivia – The Crown, The Favourite – Colman) doet er alles aan om het haar vader naar z’n zin te maken, maar wie zijn die twee mannen in dat huis? En waarom wordt Anne ineens gespeeld door een andere Olivia, wie is die ambitieuze thuiszorg-verpleegkundige Laura (Imogen Poots), en waarom krijgt hij wat klappen van één van bovengenoemde mannen..?
Vragen waar wij als kijker aan het eind van de film dan wel grotendeels een antwoord op hebben, maar door de opbouw van de film lijkt het alsof wij wel ongeveer 1 promille meekrijgen van hoe heftig het moet zijn als je je geest niet meer kunt vertrouwen, want dat kunnen wij als kijkers namelijk ook niet…
Invoelbare verwarring
Want dat was inderdaad de grootste ’technische’ verrassing van de film. Ik ging namelijk zitten voor een mooi drama over ouder worden (denk aan Haneke’s Amour bijvoorbeeld), maar ik werd dus niet alleen emotioneel stevig geraakt – ik maak nu iets licht vergelijkbaars mee met de (andere) opa van m’n neefje en nichtjes – maar de ‘plot-puzzelaar’ in mij werd ook aardig op z’n wenken bediend. En net als in Nolans Memento – waarin het overigens vooral cool/vet is, hoe die editing is ingezet; hier versterkt het primair het drama – is die verwarring 100% functioneel. Waarbij ik overigens ook aan (mijn interpretatie van het veel minder subtiele) Relic moest denken, waarin een dochter en schoondochter verstrikt raken in het dementerende hoofd van moeder/oma.
Nu is een technisch trucje voor mij meestal slechts bijzaak, maar omdat het hier zo goed en volledig functioneel in dienst staat van een voor velen erg invoelbaar onderwerp, juich ik het in dezen wel enorm toe. Geweldig ook om te lezen hoe de production design hier ook actief een rol in heeft gespeeld (zie het gelinkte decorontwerp-artikel in de inleiding, waarin overigens wel wat plot-spoilers staan).
Cast & crew
Waarbij ik deze film sowieso al wil aanraden vanwege dat enorme acteergeweld. Want wat een held is die Hopkins toch zeg. Een paar keer vreesde ik dat ik me ook om de acteur zelf zorgen moest maken. Alles wat hij doet voelt namelijk zó authentiek, ondersteund overigens doordat het karakter zelf ook “Anthony” heet. Hopkins (en de regisseur?) maken overigens ook perfect gebruik maken van maniertjes die filmfans van hem kennen. En dat Colman zo’n bezorgde, zichzelf ondergeschikt makende vrouw ontzettend goed kan spelen, dat had ik eerder al in bijvoorbeeld Tyrannosaur gezien. Hier speelt ze echter zó goed, dat het haar een tweede Oscarnominatie opleverde (ze won ‘m twee jaar geleden al voor The Favourite). Dat ze die feisty Koreaanse oma uit Minari niet kon verslaan, toont eigenlijk vooral het ‘onmogelijke’ van kunstprijzen, want hoe beoordeel je dat überhaupt? Die oma is wel een ‘fijner’ karakter om leuk te vinden en/of waarderen, dus zoiets speelt ook altijd mee. Colman en Hopkins nemen overigens 98,5% van het acteren voor hun rekening, want de rollen van Rufus – The Illusionist, A Knight’s Tale – Sewell, Imogen – Vivarium, A Late Quartet – Poots, Mark – The Favourite – Gatiss en Olivia – The Sixth Sense, Anna Karenina – Williams zijn goed ondersteunend, maar niet groot genoeg om een onvergetelijke indruk mee achter te laten.
De Franse regisseur Florian Zeller maakt hier overigens z’n debuut als filmregisseur. Hij baseerde het scenario wel op z’n eigen toneelstuk, en als toneelschrijver/-regisseur is ie overigens ook (nog) een stuk succesvoller. Het stuk waarop hij deze film baseerde is overigens meer een zwarte komedie, waarbij ik me direct afvraag hoe moeilijk het is om zo’n heftig onderwerp en humor te balanceren. In de filmversie heeft ie de humor in elk geval achterwege gelaten. Wijselijk waarschijnlijk, want nu heeft ie in z’n debuutfilm direct twee acteurs tot Oscarnominaties weten te regisseren, wat nogal een prestatie is. Hij werd bij het schrijven van het scenario overigens bijgestaan door Christopher Hampton, die eerder al ervaring opdeed met toneelverfilmingen als Dangerous Liaisons en A Dangerous Method, maar ook het scenario schreef van bijvoorbeeld Atonement. En de eerder al geprezen montage werd uitgevoerd door Yorgos Lamprinos. Al moest ik zijn naam zojuist wel even terughalen, want weet nog dat ik me bij de begincredits bijna vergiste en dacht dat ik “Yorgos Lanthimos” las. Dat is namelijk de regisseur van eerdergenoemde The Favourite, en de openingsscène – waarover die credits getoond worden – werd wel degelijk wat Lanthimosiaans ‘ver-gek-t’ met een vrij aparte muziekkeuze. Dus ik startte de film wel met licht absurdistische verwachtingen…
Final credits
Maar die verwachtingen vervlogen direct toen het serieuze en pijnlijke onderwerp van de film duidelijk werd, en Colman en Hopkins meteen alle twijfel – over hoe serieus ik de film moest nemen – wegspeelden.
Ik verwacht dat The Father voor velen een film is waarbij ze zullen moeten huilen, want veel mensen zullen die angst voor aftakelende ouders wel kunnen invoelen. Al zorgt dat er ook voor, dat iedereen waarschijnlijk wel een eigen interpretatie van en/of gevoel bij de film heeft. Iets wat waarschijnlijk ook een reden is dat een film, met zo’n subtiel mooi klein verhaal, alom geprezen wordt…