De Veroordeling (2021)
Ik vond het een aardige verrassing, dat een behoorlijk onder-de-radar-vertoonde film als De Veroordeling maar liefst vier van de belangrijkste Gouden Kalveren won dit jaar (in een wat mij betreft sterk jaar voor de NLse film (denk aan De Oost en De slag om de Schelde)). Maar na het zien van deze ontzettend kwaadmakende film, past dat ongeziene wel erg goed bij de gaslighting-achtige tactiek van de ogenschijnlijk échte bad guy in de film.
Maar gelukkig is het een telefilm, waardoor hij waarschijnlijk ook vrij snel bij KRO/NCRV te zien zal zijn. Zodat iedereen kan zien waarom deze niet alleen Beste Film en Beste Scenario won, maar ook Beste Hoofdrol en (vooral) Beste Bijrol. En hieronder lees je waarom ik “mediageile schofterigheid” als eerste aantekening na afloop noteerde…
Het verhaal
De Veroordeling gaat over de Deventer-moordzaak. Het enige dat ik daar nog van wist, daar begint de film zelf ook mee: de emotionele uitbarsting van Ernest Louwes op het moment dat zijn eerdere veroordeling wederom bekrachtigd wordt. Dit alles wordt ook gade geslagen door het hoofdkarakter van de film: Netwerk-onderzoeksjournalist Bas Haan (Fedja van Huêt). Het is namelijk vooral zijn onderzoek waardoor de zaak voor een herzieningsrechter komt, omdat hij gegronde twijfel had dat het bewijs tegen Louwes (Mark Kraan) niet zo sterk was. Maar helaas voor Louwes: de rechter gaat dus niet mee in deze twijfel, mede ook omdat er nog een extra bewijsstuk aangevoerd wordt door het Openbaar Ministerie.
Omdat in een totaal ongerelateerde zaak (de Schiedammer parkmoord) het OM nogal grove fouten blijkt te hebben gemaakt, is het voor een bepaalde “BN’er met een mening” (die in archiefbeelden wordt getoond) een ideale kans om zichzelf in de picture te zetten. Deze Maurice de H. begint daarom een media-offensief, waarin hij met een totaal andere verdachte op de proppen komt: de ‘klusjesman’ van de vermoorde weduwe. Omdat deze Michael de Jong (Yorick van Wageningen) nogal schuchter is en het tegenovergestelde van mediageil, is hij echter een veel te makkelijk slachtoffer. Hier maakt de handig-de-media-bespelende BN’er dankbaar gebruik van, iets wat Haan met behoorlijk lede ogen allemaal aanziet.
Maar dat motiveert hem natuurlijk ook om nog dieper in de zaak te duiken, waarbij hij er ook vrij snel achter komt, dat hij zelf ook nog wel wat recht te zetten heeft. Lukt het hem om het juiste bewijs boven tafel te krijgen, voordat het leven van Michael en z’n vriendin Meike (Lies Visschedijk) echt volledig verwoest is..?
Haan vs. De Hond
Natuurlijk is het gevaarlijk om je te baseren op één kant van zo’n ingewikkeld verhaal. Aan de ene kant staat Bas Haan en z’n onderzoeksteam van Netwerk (en later Nova, nu Nieuwsuur), aan de andere kant Maurice de Hond, die ten tijde van deze zaak schijnbaar al volledig ‘hersteld’ was van zijn millenniumbug-debacle. De film toont echter ook, hoe De Hond als graag geziene talkshowgast vrij makkelijk de publieke opinie weet te bespelen, met aantijgingen die door Haan eigenlijk één voor één en volledig ontkracht worden in de film.
Om De Honds reactie op deze film te achterhalen, heb ik deze pagina zojuist bezocht, waarop De Hond het onderzoeksjournalistenvak weer lijkt te hebben opgepakt. Apart om te zien hoe daarin niet bewezen getuigenverklaringen als feiten worden vermeld, maar ook opvallend is het gebruik van het woord “tunnelvisie”: exact hetgeen waarvan Haan hem beschuldigt in de film. Dat lijkt ergens weer een ‘woordentruc’ (een soort gaslighting om de aantijgingen in de film onderuit te halen).
Waar de film echter het hele verhaal lijkt te vertellen (De Hond is namelijk veroordeeld voor smaad en moest smartengeld betalen aan De Jong; zitten alle rechters dan ook in ‘het complot’?), maakt de YouTube-video op bovenstaande pagina nogal wat sprongen. Plus dat er dus weer punten worden aangehaald, die in de film juist ontkracht worden. En waar ik de laatste jaren steeds vaker zie dat degene die het beste een verhaal weet te verkopen uiteindelijk geloofd wordt (van de Irak-oorlog tot Trumps/Baudetski’s manier van mediamanipulatie tot Mark Zuckerbergs misleidende reactie op de Facebook-klokkenluider eerder vandaag), wekken De Honds meesmuilende mediaoptredens bij mij juist extra wantrouwen op. Dus ja: ik neig er toch naar om de professionele – en zelfkritische – onderzoeksjournalist te geloven in dezen. En als ik m’n emoties dan volledig toelaat, dan verschijnen gedachtes als “Wat een mediageile schofterigheid van De Hond zeg!” in m’n hoofd.
Cast & crew
Ik wist vooraf dat Van Huêt de winnaar was van de eerste genderneutrale Gouden Kalf voor Beste Acteur. En als Brabander moet ik toegeven: zijn aangeleerde Brabantse accent in de film is ook zo goed als foutloos. Daarnaast voel je wel zijn motivatie en bewijsdrang, en dat is gewoon goed geacteerd. Maar tijdens de film dacht ik ook, dat ik Van Wageningen misschien nog wel beter vond. Ik was dus wel verrast, maar zeker niet verbaasd, toen ik er net pas achter kwam, dat hij ook het Beste Bijrol-Kalf heeft gewonnen. Al komt die prijs ook voor een deel op het conto van die pornosnor en z’n lelijke, foute bril (met meekleurende glazen) hoor ;). Gaaf trouwens om te zien hoe hij, na internationale uitstapjes naar onder andere The Chronicles of Riddick, The New World (!!) en The Girl with the Dragon Tattoo, weer helemaal ’terug’ is in Nederlandse films. Al was hij natuurlijk ook al geweldig in De Wederopstanding van een Klootzak. In bijrollen komen tal van bekende koppen voorbij, waarbij ik me bij één persoon wel afvroeg hoe lang het geleden is dat deze film is opgenomen. Huub Smit zit hier namelijk nog pré-haartransplantatie in (of er is voor die ene scène een verdomd goede ‘kaalkop’ gebruikt).
Regisseur Sander – Olivier etc., Hunting & Zn. – Burger bewerkte het boek van Bas Haan (De Deventer moordzaak – het complot ontrafeld) samen met Bert – Bloedbroeders – Bouma tot filmscenario. Bouma heeft als scenarist van onder andere Flikken Maastricht en Flikken Rotterdam wel wat ervaring met ‘politiewerk’, en gezamenlijk wonnen ze dus het Gouden Kalf voor Beste Scenario. Natuurlijk omdat de hele zaak zo meticulous uitgeplozen wordt, en uiteindelijk ook kwaadmakend ‘climaxeert’.
Final credits
Toch raar, om in een recensie van een film over een waargebeurd verhaal, direct ook de reactie van de bad guy uit de film te verwerken (die dus mogelijk wederom iets doet, wat ook in de film getoond wordt). Zeker omdat dit de aandacht afleidt van de kwaliteit van de film. Al verwacht ik, dat de opgeroepen emotie over het feit dat dit gewoon hier in Nederland is gebeurd, waarschijnlijk ieders beleving van de film wel zal beïnvloeden.
En ik ben ergens wel blij – zeker als blijkt dat de film gewoon ‘waar’ is – dat de stemmers voor de Gouden Kalveren ook zo geraakt waren. Want De Slag om de Schelde en De Oost zijn qua production value veel imposanter (die kon ik ook op een veel beter en groter scherm bekijken), maar die raakten me dramatisch gezien toch net wat minder. En ja, hierin twijfel ik wel lichtjes, want ik vond vooral De Oost ook verdomd goed. Al kon ik daarbij – als witte Nederlander – mogelijk wat makkelijker afstand nemen…