Don’t Look Up (2021)
Adam – Vice, The Big Short, Anchorman – McKay’s nieuwste is bij vlagen hilarisch, maar bij meer vlagen ook wat ‘verwarrend’, als in: teveel parodie om een serieuze metafoor voor de klimaatcrisis te zijn, maar ook weer te serieus (en herkenbaar) om puur komedie te zijn. McKay lijkt een beetje te proberen om de sfeer van Kubricks Dr. Strangelove te benaderen (met af en toe een vleugje Network), maar dat lukt hem helaas niet. En zou hij zijn anti-Trump/Bezos/Musk/Zuckerberg/Jobs en anti-‘hyperopportunistischkapitalistische’ boodschap zo simpel en behoorlijk clichématig brengen, juist om te voldoen aan de simpelheid die bijvoorbeeld Fox News-kijkers verwachten? Dat hij hen probeert te ‘redden’ door een film te maken die ze wel ‘snappen’? Of ben ik nu al direct veel te veel aan het zoeken naar een reden waarom Don’t Look Up, met een overigens ongelooflijke topcast, mij nogal teleurstelde..?
Het verhaal
Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence) is een punkerige ‘sterrenkijker’ die de hemel afstruint naar supernova’s. Maar dan doet ze een nogal grootse ontdekking: ze vindt namelijk een nieuwe komeet, die door haar baas, dr. Mindy (Leonardo DiCaprio), al snel naar haar vernoemd wordt. Als ze enthousiast de baan en snelheid van de komeet berekenen, ontdekken ze echter nog wat lulligers: de komeet is keihard op weg naar onze planeet. En aangezien het met een doorsnee van zo’n negen kilometer een zogenaamde planet killer blijkt, slaan ze groots alarm.
Niet veel later zitten onze nerderige protagonisten in een vliegtuig naar Washington, waar ze zo snel mogelijk verslag uit willen brengen bij president Orlean (Meryl Streep) en haar zoon/stafchef Jason (Jonah Hill). Orlean is echter een mogelijk nóg overdrevener versie van ene Donnie T. (en Jason een mix van zoons Erik én Don Jr.), dus zij is veel meer bezig met wat zo’n nieuws met haar populariteit doet.
Uiteindelijk weten Dibiasky en Mindy haar echter wel het hele verhaal te vertellen, maar het volk vertellen dat over zes maanden een komeet al het leven op aarde gaat vernietigen, da’s natuurlijk niet slim, zeker niet net voor de verkiezingen. Dus besluiten Dibiasky en Mindy de media in te schakelen, maar de meest populaire talkshow (gehost door Tyler Perry en een gebotoxte Cate Blanchett) brengt toch liever luchtiger nieuws. Terwijl socialmediagigant Isherwell (Mark Rylance) zijn eigen berekeningen toch ook hoger aanslaat dan die van de wetenschap, en aangezien hij een belangrijke geldschieter van de presidentscampagne is, luistert Orlean ook liever naar hem…
In your face!
Het lijkt een beetje alsof McKay zich bij het schrijven van het verhaal – dat hij samen met David Sirota schreef, een columnist van The Guardian en voormalig speechschrijver van Bernie Sanders – heeft afgevraagd wat er met de wereld kan gebeuren als types als Trump, Musk, Bezos, Zuckerberg en Branson het echt voor het zeggen zouden hebben. Oh wacht: dat hadden/hebben ze ook, toch? Maar McKay heeft die met opportunisme vermengde stupiditeit nog iets extremer getrokken, waarbij hij dus eigenlijk veel te simplistisch en keihard in ons gezicht roept, dat wij als diersoort te stom (en verdeeld) zijn om zelfs een overduidelijke rampspoed te keren. Iets wat bijvoorbeeld in een Saturday Night Live-sketch heerlijk kan werken, maar in een film van bijna 2,5 uur niet zo goed. Zo’n verhaal is namelijk ook vrij lastig te eindigen, want kies je voor een Armageddon-achtige ‘Amerika-verheerlijking’, voor Dr. Strangelove/Downsizing-achtig cynisme, of voor een Idiocracy-achtige parodie op hoe we alles in een engaging story móeten verpakken om überhaupt nog aandacht te krijgen van een oververzadigd publiek? Of probeer je dit allemaal in één verhaal te proppen, waardoor er spreekwoordelijk behoorlijk wat geslagen wordt, maar nergens echt een plank wordt geraakt..?
Cast
Door de duidelijke klimaatcrisis-metafoor is de aanwezigheid van Leonardo DiCaprio natuurlijk niet zo verwonderlijk. Wat verwonderlijker is, is hoe hij een getrouwde man met bijna volwassen kinderen speelt. Iets wat natuurlijk zeker wel bij z’n leeftijd past, maar dat had ik van hem niet eerder gezien. Functioneel is het overigens wel, omdat hij zich als soort Assepoester ontwikkelt tot ‘dreamy-eyed science guy‘ (o.i.d.). Lawrence mag met haar punky instelling heerlijk tegendraads zijn, blowend en Xanax-slikkend en al. Maar echt hard inspannen hoeft ze zich niet, waarbij ik me nog steeds afvraag wat haar running gag over die geldbeluste generaal (Paul – C.S.I., L.A. Confidential – Guifoyle) betekende. Leuk overigens, hoe Timothée Chalamet deze keer op z’n Lady Birds een love interest mag spelen, maar dan wel een behoorlijk stuk nihilistischer.
Verder verwacht ik dat Streep zich heerlijk heeft vermaakt in haar over-the-top rol als mentally challenged president, waarbij ik direct m’n verontschuldigingen wil aanbieden aan mensen met een mentale beperking. Helaas is de staat van onze wereld zo, dat de ‘beperking’ waaraan Streeps president lijdt, door velen keihard wordt geprezen. Ik moest overigens glimlachen bij Ariana Grande’s lompe en onverwachte uithaal naar DiCaprio’s karakter. Want hoe vet moet het voor zo’n jonge artieste zijn geweest, om zo’n ouwe snoeperd als DiCaprio (hij is nog geen half jaar jonger dan ik overigens!) een “ouwe zak” te mogen noemen? Jonah Hill was niet eerder zo irritant aanwezig (wat bij z’n rol past hoor), al concurreert hij hiermee wel met Mark Rylance’ rol als iemand met een vorm van Asperger (iets dat Elon Musk heeft én zelf ‘parodieerde’ bij SNL dit jaar), die onder andere een app heeft ontwikkeld die continu je mood meet en op basis daarvan dan meteen content toont die je van rotgevoelens af helpt.
Final credits
Ja, zo zit er ontzettend veel in Don’t Look Up. Maar dus ook veel te veel, te overduidelijk, en niet echt in balans. En ook al is McKay natuurlijk een koning in komedie – ik hoorde mezelf ook echt wel meerdere keren hardop lachen hoor – het cynisme met hoe hij onze ondergang ziet, die herken ik wel. Daarnaast voelde ik richting het einde, bij een shot van een sjamaan, een soort spirituele rust die ‘overgave’ kan bieden, maar dat werd zo terloops getoond dat ik daar nu eigenlijk al teveel woorden over typ.
Weet je, deze film wordt na een paar weken in de bioscoop uitgebracht op Netflix (dat de film ook produceerde), en als ik ‘m thuis op tv had gezien, was ik mogelijk wat minder kritisch geweest. Al vraag ik me dan dus wel af, wat ze met die after-the-credits-scène gaan doen, want waarschijnlijk heeft Netflix dan allang – thematisch gezien overigens wel ‘kloppend’ – het volgende escapistische vermaak voorgesteld en/of reeds gestart…