Verdens verste menneske (a.k.a. The Worst Person in the World – 2021)
Het tweevoudig Oscargenomineerde The Worst Person in the World toont wederom hoe geweldig de Noorse cineast Joachim Trier onze (westerse) menselijke geest weet te doorgronden. Maar waar dat in Oslo, 31. august ook nog best ‘zwaar’ was, daar is Verdens verste menneske ook gewoon een leuke, hippe en bij vlagen grappige film. Mooi balancerend op het randje van een jeugdig ‘ik vind dat we kritisch/woke inzake álles moeten zijn’ en ‘betekent opgroeien niet ook dat je je eigen (al dan niet woke) opvattingen soms moet vastzetten in iets van een persoonlijkheid?’. Daarnaast zijn de twee hoofdrolspelers meer dan memorabel, maar moest ik ook een paar keer stevig aan Eckart Tolle’s pijnlichaam denken, in hoe sommige dialogen perfect dramatische ‘ego-strelers’ zijn. Met andere woorden: deze film zit vól met interessante identificatie- en ‘herkenningspunten’…
Het verhaal
De film volgt vier jaar in het leven van twintiger Julie (Renate Reinsve), die nogal worstelt met haar ‘first world problem‘ inzake de studie en carrière die ze eigenlijk wil. In de tussentijd zien we – goed gestructureerd in twaalf hoofdstukken, met pro- én epiloog – hoe ze vooral haar (liefdes)leven gebruikt om zichzelf te ontdekken.
Dat leidt tot een relatie met de vijftien jaar oudere Aksel (Anders – Oslo, 31. august, 22 July – Danielsen Lie), die als striptekenaar van de nogal seksistische Lynx haar aardig goede tegenspraak geeft. Gesprekken over het wel of geen kinderen willen toont echter vooral Julie’s veel grotere twijfel hierover, en als ze een bruiloft party-crasht ontmoet ze de spannendere Eivind (Herbert – Pornopung – Nordrum), waarmee ze werkelijk geweldige flirt-momenten heeft.
Een paar hoofdstukken later – sommige hoofdstukken zijn meerdere scènes lang, andere slechts één scène – blijkt Julie aardig gelukkig met Eivind, totdat ze één van Aksels vrienden tegenkomt, die haar nogal overvalt met slecht nieuws…
Top, zowel qua inhoud als uitvoering…
Eigenlijk wilde ik bovenstaande ‘verhaal-sectie’ van deze recensie al na die eerste alinea beëindigen, want een topfilm als The Worst Person in the World hoeft het helemaal niet van het plot hebben. Maar wel van de (herkenbare) menselijke emoties, en vooral de inzichten van Trier hierin, waardoor hij een film heeft gemaakt waarin volgens mij velen zich wel zullen kunnen herkennen (al dan niet in één situatie, of in meerdere). “Ik heb het gevoel alsof ik toeschouwer ben in m’n eigen leven,” is één van Julie’s gedachtes die voorbijkomen. Gedachtes die worden ‘geholpen’ door de voice-over, waardoor een soort van dialoog ontstaat tussen wat we zien, en wat die verteller ons vertelt. En dat levert enkele grappige momenten op. Al komt de keuze – om hieronder ook het komedie-genre aan te vinken – vooral doordat Trier soms gewoon té goed onze menselijke onvermogens doorziet. Wat dus een aantal tragikomische scènes oplevert.
Daarnaast wordt de titel overigens niet uitgesproken door Julie (over zichzelf), maar door Aksel. Waarbij zijn ‘ouderwetse seksisme’ ook wel goed herkenbaar en grijs gezet wordt; vanuit een soort van onbegrip dat zijn ‘waarheid’ niet meer zonder tegenspraak wordt geaccepteerd. Iets wat dan weer geweldig past in deze tijd. En dit onbegrip en de worstelingen met jezelf, gekoppeld aan de ‘millennial-onrust’ van Julie, dat levert dramatisch gezien niet alleen geweldig sterke dialogen op, maar dus ook ergens het perfecte voorbeeld van wat Tolle bedoelt met het pijnlichaam. In hoe ons ego drama nódig heeft om te kunnen overleven (en ons daarmee/-door ook laat lijden)…
Cast & crew
Zoals ik al zei: zowel Reinsve als Lie spelen geweldig. Gekoppeld aan de vele herkenbare situaties zorgde het er zelfs voor dat ik meende Reinsve te herkennen, maar dit niet wist te onderbouwen vanuit m’n geheugen. En wat blijkt: in de enige film die ik eerder met haar zag, Oslo, 31. august, was haar rol erg klein. Dus ik dácht haar te herkennen (maar deed dat dus niet). Anders Danielsen Lie’s rol in Oslo, 31. august was wel huge, want hij speelde dus de indrukwekkende hoofdrol in die film. Later speelde hij ook Noorwegens beruchtste terrorist in 22 July, over die aanslagen op onder andere Utoya. En nu laat ie een veel kwetsbaardere kant zien, wat hem ook meer dan voldoende afgaat. Eivind werd gespeeld door Herbert Nordrum, die volledig functioneel wat drollerig op mij over kwam. Als in: qua uiterlijk snap ik echt niet waarom Julie op hem zou vallen, maar mogelijk/waarschijnlijk zegt dat net zo goed iets over mij, als 47-jarige vrijgezel…
Trier werkte wederom samen met z’n vaste scenarist Eskil Vogt, en ik zag/herinnerde me zojuist pas dat zij samen dus ook al de stap ‘naar Hollywood’ deels gezet hebben. Ze maakten namelijk ook al Louder Than Bombs (met o.a. Jesse Eisenberg) en het eveneens en mysterieus geweldige Thelma. Ben nu ook wel benieuwd naar Vogts De uskyldige, de tweede film die hij zelf ook geregisseerd heeft. Maar voor het scenario van The Worst Person in the World delen Trier en Vogt dus een Oscarnominatie voor Beste Originele Scenario, terwijl de film ook genomineerd is als ‘Best Foreign Language Film‘. Daarnaast verdient de soundtrack ook zeker de credits, met daarop onder andere Christopher Cross, Harry Nillson én Billie Holiday…
Final credits
Ja, ik voel dus vooral ook de aandrang om te vermelden hoe lekker dynamisch en hip de film ook is (zeker ook met die gave muziek). Alsof ik iets van tegenwicht denk te moeten bieden vanwege Triers eerdere wat zwaardere thematiek, plus het feit dat de titel natuurlijk ook niet de meest uitnodigende is. Maar dat is de film dus zeker wel. Ik herinner me namelijk ook de tegenzin die sommige klanten vroeger bij de videotheek wel eens hadden tegen films die ‘buitenlands’ waren (waarmee ze overigens “niet-Amerikaans” bedoelden ;)). Ergens herkende ik dat gevoel lichtelijk voorafgaand aan het bezoek aan deze film in m’n lokale filmhuis, dus vandaar dat ik even bovenstaand ’tegengeluid’ wil laten horen.
Want als er één ding duidelijk is, is dat velen zich wel ontzettend zullen kunnen identificeren met het wel of niet volwassen willen worden. Waarbij het ook allemaal heerlijk ‘ontdekkend’ wordt verteld. En dan heb ik het nog helemaal niet gehad over die scène waarin ze iets te enthousiast wat paddo’s nemen, of het lachsalvo dat losbarstte in de zaal, bij dat (on)verwachte scheetje…