Moloch (2022)
Na een verrassend goede trailer was het gisteravond tijd voor nederhorrorfilm Moloch, een best lekkere folk horror-genrefilm die z’n invloeden zeker niet verloochent. Beter dan veel van de internationale horrorfilms die hier in de bioscoop gedropt worden, maar weet ook dat je bij zo’n film niet al te diep moet gaan mee-/nadenken over de beweegredenen van de evil spirits in dit veenlijken-verhaal (denk ‘Witte Wieven’ alom!). Elke serieuze vraag die je jezelf stelt leidt vrij snel naar meer vragen, waarvan sommige deels ‘goed onbeantwoord’ blijven, maar andere ook weer wat verwarren.
Een logische conclusie kan dan zijn: “Maar Filmofiel, als het op dat vlak niet helemaal klopt, dan moet je mogelijk op zoek naar de metafysische metafoor die ‘onder’ het verhaal te ontdekken is!” En ja, dat is dan vaak een goede richting, maar dat pad verloopt in mijn hoofd ook (nog?) niet 100% bevredigend. Al is dit wél zeker een aardige toevoeging aan ‘ons’ vrij beperkte horror-oeuvre…
Het verhaal
De film opent met een jonge Beatriek, die verstopt en/of verborgen in een voorraadkast zit. Terwijl ze speelt met een nieuwsgierig muisje, voltrekt zich boven haar een ‘orenschijnlijke’ tragedie. 30 Jaar later woont Beatriek (Sallie – Het Echte Leven, Blade Runner 2049 – Harmsen) nog altijd in datzelfde ouderlijk huis, met haar ouders en dochtertje Hanna (Noor van der Velden). Na de ontdekking van een doodgevroren zwerver en de komst van een internationaal onderzoeksteam, onder leiding van de Deen Jonas (Alexandre – Tomb Raider – Willaume), wordt vooral moeder Elske (Anneke – De Helleveeg – Blok) aangevallen door iets kwaads. En dan begint die mist er over die veengebieden steeds verontrustender uit te zien…
Beatriek verdiept zich steeds verder in haar eigen geschiedenis, maar gelijktijdig begint ze zich ook aangetrokken te voelen tot Jonas, terwijl Hanna zich vooral druk maakt om de jaarlijkse opvoering van het toneelstuk rondom volkslegende Feike. ‘Ervaren’ horrorfans zien dan allang links tussen de verschillende verhaallijnen, en met de stijgende spanning beginnen ook deze lijntjes steeds duidelijker door en over elkaar heen gelegd te worden. Maar hoe ontkom je aan zoiets eeuwenouds..??
Waar is die metafoor?
Genrefilms worden vaak net wat minder kritisch beoordeeld, juist omdat dit type films ook vaak heerlijk over-the-top, tot in het absurde gaan of keihard over alle grenzen van ‘beschaafdheid’ heen gaan. Nu houdt Moloch zich op die vlakken nog best wel wat in. Al lift de film wel aardig mee op de comeback die folk horror de laatste jaren heeft gemaakt. Denk aan Robert Eggers’ The VVitch, Lucky McKee’s The Woman of Ari Asters Midsommar. Al moest ik ook wel kort aan Natalie Erika James’ Relic denken.
Die laatste heeft overigens wel degelijk dementie als onderwerp (en is eigenlijk ook geen genrefilm), dus daarin is de horror wel degelijk (deels) een metafoor voor het aftakelende brein van één van de karakters. Bij Moloch lijkt die metafoor wat minder sterk uitgewerkt, terwijl je daar dus wel naar gaat ‘zoeken’, als je jezelf tijdens de film wat vragen gaat stellen. spoiler alertje – Ik moet namelijk altijd best hard lachen als ik me tijdens een film afvraag wat het doel is van een kwade kracht, en bij sommige (slechte) films is dan wel eens de conclusie: “Oh, alleen maar om ons kijkers te laten schrikken!” Dat maakt zo’n entiteit natuurlijk ongevaarlijk banaal, en dat kan nooit de bedoeling zijn van makers. En hier schat ik de makers ook wel wat ‘hoger’ in. Dus mogelijk dat het verhaal van de Moloch een metafoor is voor de overgangsrite naar ‘het vrouw zijn’? Dus dat moeder Elske al die jaren al ‘bezeten’ was, en dus ook wist dat ze haar ‘bezetter’ uiteindelijk over moest laten gaan op/in haar dochter (die daarmee haar wilde haren verliest)? – einde spoiler alert. En ik weet het: soms stel ik mezelf vragen die m’n filmbeleving kunnen vernachelen, maar ergens voelt het wel alsof de makers hier in elk geval wel íets mee wilden…
Crew & cast
Het is namelijk wel gaaf om te zien, dat één zeer ‘slecht’ moment qua exposé door de makers zelf erkend wordt, doordat even later één van de karakters ook moet lachen om deze letterlijke uitleggerigheid. Hierover moeten scenaristen Daan – Quality Time, Bukowski – Bakker en Nico van den Brink het gehad hebben, en door dat lacherige haalden ze mijn kritiek daarover in elk geval wel redelijk weg. Dit is overigens de eerste lange speelfilm van regisseur Van den Brink, die nu zijn prijswinnende kortfilm Het Juk in Amerika mag gaan remaken onder de naam The Burden (ik meen zelfs dat Sam – The Evil Dead, Doctor Strange in the Multiverse of Madness – Raimi hier als producent bij betrokken is?). Hopelijk kan ie wat van z’n originaliteit erin verwerken, al voelt de premisse van The Burden zo op het oog wel wat aan als die van Get Out. Gekoppeld aan de duidelijk geleende elementen in Moloch (wat je overigens niet volledig als negatieve kritiek moet zien hoor) twijfel ik hier een beetje aan. Maar laat ik positief zijn en hem alle succes van de wereld wensen!
Ik werd ooit verliefd op Sallie Harmsen door Het Echte Leven, dus objectief naar haar kijken lukt mij sowieso niet/nooit. Super-onprofessioneel natuurlijk, maar ik kan en wil m’n ‘zijn’ niet wegduwen in m’n recensies. Daarnaast is een hoofdrol in een genrefilm niet echt iets waar heel veel mis kan gaan, dus ik vind het sowieso wat lastig om haar kwaliteiten te beoordelen. Opvallend is wel hoeveel grotere namen aanwezig zijn, want naast Blok komt bijvoorbeeld ook good ol’ Jack – Temmink, Vet Hard, Gangsterboys – Wouterse voorbij, alsmede karakterkoppen Fred – Karakter, Sint – Goessens en Ad – Brimstone, Ron Goossens, Low Budget Stuntman – van Kempen.
Final credits
Ja, en daarmee is en blijft het toch wel één van de meer opvallende Nederlandse producties van de laatste jaren. En volgens mij zijn er nog best wel wat meer Nederlandse mythes en legendes waar dit ‘volkshorrorgenre’ op toegepast zou kunnen worden.
Al moet er dan wel nét iets langer/dieper over sommige dingen worden nagedacht. Ik voelde mezelf namelijk ook wat meewarig en/of smalend lachen om het feit dat zo goed als elke Drentenaar in de film perfect weet wat het Engelse woord voor “veen” is, en “bog” (naar het schijnt) ook moeiteloos in perfect Engels uitspreekt. Ik glimlachte vooral, omdat dat van die momenten in een film zijn waarbij je de hand van één van de makers voelt, want die heeft dat natuurlijk gewoon kunnen opzoeken.
Ik moet ook wel eerlijk toegeven, dat ik door iets teveel van zulke zaken uit de film getrokken werd. En dat was echt niet omdat ik redenen/smoesjes zocht omdat de film bij vlagen ook fu%*&ng scary is hoor…