Clerks III (2022)
Yes..! Wat Bill & Ted totaal niet lukte, dat lukt Dante en Randal met het allergrootste gemak: een ‘meegegroeide’ sequel maken die – bij mij althans – wel alle juiste snaren raakte. En dat voelde ik al vóór Kevin Smiths prachtige love letter aan ons (en z’n eigen vak) in een monoloog tijdens de aftiteling. Mogelijk dat ik extra geraakt werd, doordat ik deze film – over ouder wordende ‘helden’ die met hun sterfelijkheid moeten zien om te gaan – zag op de dag dat ik slecht nieuws over een ex-vriendin hoorde, maar ik denk dat ik Smith dan tekort doe.
Ik wilde de film in elk geval direct aanraden aan m’n voormalig videotheekbaas (die ik al jaren bijna niet meer spreek), want Clerks III was voor mij/ons misschien ook wel een erg herkenbare trip down memory lane. En ja: de film is zelfbevlekkend to the max, maar Smith owned that shit ook wel volledig..!
Het verhaal
Net zoals in het eerste deel uit 1994 opent de film met een inmiddels bijna 50-jaar oude Dante (Brian O’Halloran) die de Quick Stop Convenience Store ’s ochtends vroeg opengooit. Even later komt zo’n lifelong best friend en collega Randal (Jeff Anderson) vanuit z’n bovenwoning ook naar de winkel, en zijn we direct terug in die voor fans o zo bekende setting. Natuurlijk komen Jay (Jason Mewes) en Silent Bob (Smith zelf) ook vrij snel weer het beeld in. Zij runnen inmiddels een weed dispensary naast de Quick Stop, waar ooit natuurlijk de videotheek zat. En inderdaad: bovenop die videotheek genieten de mannen – met tal van vrienden – ook nog veelvuldig van een potje ‘dakhockey’.
Maar de poep vliegt tegen de spreekwoordelijke ventilator als Randal erg kortademig wordt, en ineens instort. Eén 911-call later ligt ie in een ziekenhuisbed, waar een vrij aparte chirurg (Amy – Elf, The Book of Boba Fett (tv) – Sedaris) hem vertelt hoe ernstig z’n situatie is, en hoe blij hij mag zijn de operatie überhaupt te overleven.
In een – voor zo’n film vrij ongewoon – wijs advies vertelt deze chirurg aan de overbezorgde Dante hoe zo’n bijna-doodervaring Randal zou eens zou kunnen veranderen, maar de opportunistische Randal laat zijn “ik heb het licht gezien”-moment natuurlijk niet ongemerkt voorbij gaan. Hij vat het cliché-lumineuze idee op om eindelijk te gaan maken waar hij al 30 jaar naar kijkt: een film! En specifieker: een film over z’n leven in de winkel. “Huh?” denk jij als kijker dan mogelijk, “Kijk ik nu juist niet al naar het derde deel van een franchise van precies die film die hij nu wil gaan maken?“, en daar heb je aardig gelijk in. Maar het zorgt er dus ook voor, dat Smith hierdoor niet alleen het origineel uit begin jaren 90 af mag stoffen, maar ook veelvuldig teruggrijpt naar het tweede deel (uit 2006), waarin de prachtige Rosario Dawson speelde (en iets verschrikkelijks overkwam). En ja: dat werkte dus allemaal geweldig bij mij…
“In vivid living color“
Mogelijk moet ik allereerst melden, dat ik wel ergens ver weg iets gehoord had over dit derde deel, maar ik was toch aardig verrast toen ik ‘m gisteren bij Pathé Thuis bij de nieuwe releases vond. Ik meld dit, om te tonen dat ik dus behoorlijk ‘onvoorbereid’, en dus ook eigenlijk zonder echte verwachtingen deze film startte (mogelijk dat ik bij Bill & Teds derde deel wél iets verwachtte, al is dit m’n laatste poging om m’n negatieve oordeel over die film te nuanceren). Des te groter dus, dat ik op een gegeven moment echt tranen voelde opwellen. Okay, die werden ook weer weggelachen, maar weet wel dat Clerks III veel meer cult-drama dan cult-komedie is. Daarnaast ben ik wel ongeveer van dezelfde leeftijd als Dante, Randal, Jay én Silent Bob, en daarbij is mijn voormalig werknemerschap bij een videotheek niet de enige overige overeenkomst met deze mannen. Ik stel me echt wel af en toe dezelfde vragen als de mannen in de film, al prijs ik me gelukkig dat ik – vooralsnog en hopelijk voor altijd – daarvoor geen hartaanval nodig heb als trigger. Maar het toont wel, hoe de thematiek in de film ook met mij ‘meegegroeid’ is.
Daarnaast wordt Clerks III dus grotendeels “in vivid living color” getoond, aldus Smith zelf tijdens de aftiteling. Hij wilde met deze film ook laten zien hoe hij deze karakters altijd al zag, ook al schoot hij de bijbehorende films dus in zwart-wit. Mocht je dit al ’te meta’ vinden, dan is Clerks III niks voor jou. Want als je niet net zo lekker in het verhaal gezogen wordt als ik, dan is het inderdaad makkelijk om de film als “onorigineel” of “luie rematch/sequel” te betitelen. Ik vind het dan echter oprecht jammer voor je, dat je ‘m niet op dezelfde wijze hebt beleefd als ik…
Cast &(/=) crew
En dan heb ik het nog eens niet gehad over die ‘verplichte’ casting-scène, waarin een shitload aan bekende koppen voorbijkomen. Heerlijk om te zien hoe grote namen als Ben – Clerks, Clerks II, Mallrats, Chasing Amy, Jersey Girl – Affleck enorm veel fun moeten hebben gehad op de set. De rest van die enorme lijst mag je mooi zelf ontdekken, maar weet: dat is een feest. Daarnaast zijn O’Halloran en Anderson zó vergroeid met hun rollen, dat het lastig is ze ooit ergens anders in te zien. Maar dat ‘hoeft’ ook niet echt, want heel veel andere rollen hebben ze niet gespeeld (en in elk geval geen ‘belangrijke’). Jason Mewes heeft exact hetzelfde als O’Halloran en Anderson, terwijl ik me wel altijd afvraag hoeveel Smith zichzelf is op deze set. Gaaf hoeveel knipogen hij bijna letterlijk ín de camera geeft, om maar te tonen hoe realiteit en fictie ook in de film waarschijnlijk verweven zijn. Dawson is overigens ook weer terug (zowel in flashbacks als nieuwe ‘levende’ scènes) als Becky en vertelt hoe hemels de hemel blijkt te zijn, waarvoor ze door Smith wederom als perfecte vrouw geschreven is.
Final credits
Best passend bij de film, maar hopelijk niet bij de staat van Smiths leven, voelt die zeer gave monoloog van Smith tijdens de aftiteling een beetje als een mooie lof-/lijfrede aan z’n eigen carrière. Mocht hij vanaf nu geen films meer maken, dan was dit zeker een prachtige afscheidsspeech (niet dat ie iets van afscheid neemt hoor in die speech). Daarbij zorgde het er wel voor dat ik dus nóg meer meevoelde met mijn ‘vrienden’ uit dat winkeltje, waar ik dus ook al 28 jaar af en toe binnenstap voor droge oneliners en heerlijke popcultuur-referenties…
Ik vind daarom ook best lastig inschatten hoe gaaf deze film voor mensen zal zijn, die deze voorgeschiedenis níet hebben. En weet ook niet zeker hoe Clerks nú over zou komen, als je naar aanleiding van mijn enthousiasme hierboven vandaag pas met de franchise begint…