Emily the Criminal (2022)
Qua arbeidsverhoudingen en ander sociaal commentaar is Emily the Criminal verrassend scherp en in your face, en als creditcardfraude-misdaad-thriller is ie ook bovengemiddeld goed. En dat laat deze Aubrey-Plaza-in-een-serieuzere-rol-film wel boven het ‘lekker tussendoortje’-oordeel uitkomen.
Met iemand in de tweede hoofdrol die me eigenlijk te bekend voor kwam, één verrassende cameo in een scène die de (net zo grote?) witteboordenschofterigheid toont, een redelijk intelligent(e) (uitgedachte) crimineel, en een scheidslijn die wel erg dun is…
Het verhaal
De titulaire Emily (Plaza) is eigenlijk illustrator, maar vanwege een mega-studieschuld, ‘artist block‘ én een strafblad, is het eigenlijk ondoenlijk voor haar om een fatsoenlijke baan te vinden. Als ZZP-horeca-bezorgdienst lijkt ze haar zaakjes echter aardig onder controle te hebben, en met een vriendin als Liz (Megalyn – 24 (tv), That 70’ies Show (tv), The 4400 (tv) – Echikunwoke) – werkzaam bij een patserig reclamebureau – lijkt ze ook altijd wel een ingang te hebben voor een goedbetaalde baan, mocht de nood echt hoog worden.
Maar na wederom een afwijzing (vanwege haar strafblad) raakt Emily toch wel geïnteresseerd als horeca-collega Javier (Bernardo – Sully – Badillo) vertelt over een klusje, waarmee ze in 1 uur 200 dollar kan verdienen. Ze belt een telefoonnummer, en na wat achterdochtig administratiewerk raakt ze betrokken bij de creditcardfraude van neven Youcef (Theo – Army of the Dead – Rossi) en Khalil (Jonathan – Munich, The Lincoln Lawyer (tv) – Avigdori). Al snel blijkt ze talent te hebben, en er lijkt ook wat sensuele spanning te ontstaan tussen haar en Youcef. Als Khalil echter lucht krijgt van Emily’s steeds bevoorrechter positie, knalt de poep tegen de spreekwoordelijke ventilator, en staat de opportunistische, zichzelf verbazende Emily voor een vrij drastische keuze…
Intelligente Bonnie & een halve Clyde
Het beste aan Emily the Criminal zit ‘m in de creatieve én intelligente manier waarop Plaza’s karakter is neergezet. Ten eerste verrast ze hiermee niet alleen Youcef en z’n neef, maar ‘ons’ als kijkers ook. Mogelijk doordat haar ‘lijden’ onder die studieschuld niet heel erg uitgediept wordt, lijken haar acties een paar keer erg gedurfd (maar dus niet ‘dom’), maar ik vergaf het de film makkelijk, dat de motivatie hiervoor dus niet perfect gezet is. Aan de andere kant: velen zullen zich wel kunnen inleven in de druk van zo’n schuldenlast, dus mogelijk moet ik vooral mezelf gelukkig prijzen dat ik zonder enige schuld door ’t leven ga (en daardoor dit kritiekpunt lichtjes voelde).
Wat vooral wel goed invoelbaar was, was dat dunne scheidslijntje tussen de meer oprechte oplichterij van haar ‘nieuwe’ bestaan, versus de beschaafde ‘oplichterij’ (lees: “illusiecreatie”) die heerst in de reclamewereld van vriendin Liz. En dan is de scherpte waarmee een steeds zelfverzekerder wordende Emily reageert op een aangeboden ‘internship’ al best geweldig, de acteur die Emily dit in een cameo-rol aanbiedt, lijkt me ook de perfecte persoon om dit soort discussies uit de bocht te doen vliegen…
Cast & crew
En natuurlijk is het leuk dat Plaza een keer haar ‘drollerigheid’ níet in hoef te zetten. Niet dat ze daar niet geweldig in is hoor, maar goed om te zien dat ze wat andere kanten van haar talent onderzoekt. Ze was eerder hilarisch in Parks and Recreation (tv) en Safety Not Guaranteed, behoorlijk creepy in (het niet gerecenseerde?) Ingrid Goes West, terwijl ik haar vorig jaar wel al wat serieuzer zag als actrice-in-rare-relatiecrisis in (het ook niet gerecenseerde?) Black Bear. En mogelijk zegt dat wel wat, dat ze dus in twee films zat die ik wel gezien maar niet gerecenseerd heb. Al ligt de reden daarvoor net zo goed bij het ontbreken van een Nederlandse release (dus wat heb jij dan aan m’n recensie?), als dat die films zo heerlijk apart en/of weird waren, dat ik toentertijd geen zin en/of tijd had om daar écht in te duiken. Tijdens het schrijven van m’n recensie van Army of the Dead vroeg ik me overigens ook al af waar ik die Theo Rossi toch van ken. Nee, het is niet dezelfde persoon als Rafael Casal (uit Blindspotting), en volgens mij herinner ik me hem ook niet van Luke Cage (tv). Dus daar hangt in mijn hoofd waarschijnlijk wat meer mysterie omheen dan bij jou. Maar dat maakte z’n karakter voor mij dus wel interessanter.
John Patton Ford maakt hier z’n (langespeelfilm)debuut als zowel regisseur als scenarist, en als ik hem was, zou ik best trots zijn op beide debuten. Qua scenario kiest ie dus nergens voor de makkelijkste wegen, en qua regie weet ie Plaza ogenschijnlijk makkelijk neer te zetten als een bij vlagen meedogenloze opportunist, wat mij dus behoorlijk verraste. Daarnaast voel je de spanning van het verhaal best lang behoorlijk goed (de film is zeker niet perfect hoor), en dat toont toch wel een maker die een duidelijk idee had voor deze verder overigens ook vrij ‘kleine’ film…
Final credits
En als je dan ziet hoe scherp hij arbeidsverhoudingen in de film neer weet te zetten – denk aan de onmacht van ZZP’ers in een hyper-neoliberaal land als de VS – dan is hij óf behoorlijk geëngageerd en ben ik zeer benieuwd naar z’n volgende film (getiteld Rothchild, naar die beroemde über-rijke familie?), óf hij is zelf ooit als ZZP’er begonnen en móest hij z’n ervaringen verwerken in een verhaal.
Hoe het ook zij: Emily the Criminal is zeker niet de belangrijkste film van het jaar, maar kijkt wel heerlijk weg, mede door de respectvolle manier waarop je je als kijker door de makers behandeld voelt: je hoeft nergens ondoordachte en/of domme dingen te accepteren omdat de makers gewoon niet goed genoeg nagedacht hebben.
En dus met twee toffe acteurs in hoofdrollen, en één geweldige ‘bitch’ in een cameo..!