Three Thousand Years of Longing (2022)
Holy smokes, lijkt dit even een hit or miss-film, als ik de belevingen van anderen in ogenschouw neem. Ikzelf vond ‘m ontzettend interessant, zeker niet perfect, van een regisseur waarvan ik dit nooit had verwacht (hij maakte hiervoor Mad Max: Fury Road!!!) en qua thematiek ergens een mix tussen Aronofsky’s The Fountain en ieder ander Aladdin-verhaal, aangevuld met een beetje het Tykwer-Wachakowski’s-epos Cloud Atlas.
Oftewel: zeer sterk gevuld met spiritueel-filosofische vraagstukken, maar dat trekt zeker niet iedereen. Ik vond een aantal dialogen in de film behoren tot de beste die ik dit jaar las/hoorde, maar ken ook genoeg mensen die daar totaal geen interesse in hebben. En mogelijk wil de film ook wel iets teveel zeggen. Maar ik ben uiteindelijk bovengemiddeld positief hoor, vooral door die gave kijk op hoe verhalen een rol spelen in de mensheid en onze overlev(er)ing. En hoe lang is het geleden dat je überhaupt iemand wat optimistisch over de mensheid hoorde zeggen?
Het verhaal
Alithea (Tilda Swinton) heeft niet voor niets een Griekse naam, die zich laat vertalen als de mysterieuze godin van de waarheid. Als professor en zelfverklaard ‘narratologist’ is ze continu verhalen aan het analyseren, en hoe wij als mensen daarmee vooral (positieve) betekenis aan ons leven kunnen geven (ja, de film gaat voorbij aan de licht-waarschuwende woorden die bijvoorbeeld Jan Geurtz gebruikt inzake verhalen en ’t ‘geloven’ van je denkgeest). Daarvoor belandt ze aan het begin van de film in Istanboel (waar de ‘hele’ film zich ook afspeelt), op een congres van verhalenvertellers. Maar laat Alithea het interessantste van haar trip ontdekken op een lokale bazaar: een raar maar mooi porseleinen ‘ding’, wat ze vanwege z’n ‘schmutzigheid’ toch wel even tracht te poetsen op haar hotelkamer.
En ja hoor: daar komt de geest dus letterlijk uit de fles. Een geest die initieel groter is dan de hotelkamer, maar even later is gekrompen tot een flinke Idris Elba met elfenoren. Een praatgrage geest, want de film bestaat grotendeels uit zijn verhaal, en hoe hij ooit (drie keer maar liefst) in zo’n raar flesje gevangen is. Waardoor we dus flashbacks zien naar millennia en eeuwen geleden, waarin de production designers (net als in Fury Road eigenlijk) zo los konden gaan, dat je deze film ook wel op het grootste doek móet zien.
Verhaaltechnisch is zo’n kritische lezeres zich natuurlijk wel bewust dat de meeste ‘geesten-uit-de-fles’-verhalen waarschuwingsverhalen zijn, dus heel happig om de haar beloofde drie wensen uit te spreken, dat is Alithea niet. Zeker ook, omdat ze zichzelf wijs heeft gemaakt dat ze super-gelukkig is in haar eentje, en ze ook weet dat de meeste flesgeesten wel eens bedrieglijk kunnen zijn…
Overlev(er)ing…
En daarom krijgen we eerder een interview/dialoog te zien – over schoonheid, liefde, het leven, en meer van zulke grootse zaken – dan een verhaaltje over wensen die vervuld worden. Natuurlijk leren zowel Alithea als de naamloze geest hier uiteindelijk aardig wat van. En ja, dat klinkt vrij formulematig/cliché, wat mogelijk ook m’n grootste kritiek zou zijn geweest, ware het niet dat de film me van begin tot einde wist te boeien. Waarbij ik aan het eind ook nog verbaasd was, dat ie nog geen 1u50m geduurd had. Voor m’n gevoel had ik naar een drie-uur-durend epos gekeken, en dat is grotendeels een compliment.
Maar: mogelijk hebben ‘ze’ teveel in één verhaal gestopt. Al kun je als maker beter zoveel mogelijk kansen grijpen en uiten wat je te uiten hebt, dan jezelf teveel inhouden, toch? Daarbij is het interessant dat ze erg bewust omgaan met ‘willen’, want weten we wel écht wat we willen, of kunnen we onszelf vooral heel goed zaken (en verhalen) wijsmaken? En mogelijk toont het volgende wel, dat ik misschien teveel aan het zoeken was, want waarom vroeg Alithea nooit naar de naam van de geest? Nu had een gewone menselijke naam waarschijnlijk ook teveel afgeleid, maar in een film waarin een geest overduidelijk volledig perfect-feministisch uitgeschreven is (hij stelt echt de hele film door de juiste vragen), voelt het ook wat raar aan, als het mannelijke karakter dan slechts als ‘geest-vehikel’ wordt opgevoerd.
En zo zie je maar: ik ben vaak echt veel te veel op zoek naar beoordelingspunten…
Cast & crew
Tilda Swinton vormt al jaren haar eigen acteergenre, if you ask me. Als in: ze komt zo authentiek over, dat ik meestal niet door heb dat ze acteert. Nu is ze hier – zeker in het begin – wel wat verstrooider dan gemiddeld, maar dat hoort ook bij haar wat verwarde toestand. Dus ze maakt wel een wat ‘zelfverzekerder wordende’ ontwikkeling door, maar dat speelt ze ook met ogenschijnlijk nul inspanning. Elba komt daarentegen wel wat ‘uit de computer’, als in: in het echt is hij slechts 10cm groter dan Swinton, maar in de film zeker anderhalve kop. Niet dat het iets afdoet aan z’n acteren hoor, maar ook bij hem heb ik niet het gevoel dat dit z’n meest uitdagende rol is geweest. En naast deze twee leads viel me eigenlijk enkel de Oegandese Aamito Lagum nog op. Zij speelt de ‘Koningin van Sheba’ (oftewel de definitie van schoonheid), en dat platte rolletje speelt deze winnares van de eerste African’s Next Top Model (in 2013) logischerwijs met een paar vingers in haar mooie neus…
Maar misschien dus wel het meest opvallende aan Three Thousand Years of Longing: hij is gemaakt door George Miller!! Al wist ik vóór deze recensie ook niet, dat deze regisseur van Mad Max, Mad Max 2, Mad Max Beyond Thunderdome en Mad Max Fury Road eerder ook Babe: Pig in the City, Happy Feet én Happy Feet Two maakte. Met andere woorden: hij lijkt zichzelf allang heerlijk uit te dagen met nogal wat verschillende genres. Scenariotechnisch kreeg Miller overigens hulp van z’n dochter, Augusta Gore, in het vertalen van A.S. Byatts kortverhaal The Djinn in the Nightingale’s Eye.
Final credits
Mijn positieve beleving – doordat de film een paar mooie vragen stelt – werd versterkt toen ik tijdens de aftiteling Rufus Wainwright meende te horen (iemand wiens ‘zeurstem’ ik geweldig vind, juist omdat hij ook door bijvoorbeeld Scorsese veelvuldig op soundtracks te horen is). Maar wat bleek, dat was dus Matteo Bocelli, inderdaad: de zoon van.
Daarnaast zou ik nog best wat kritiek kunnen hebben op de overduidelijk zichtbare formule van het kijken naar een verhaal dat uiteindelijk blijkt te worden geschreven in de film, maar dan kan ik net zo goed vertellen, dat de allermooiste en -grootste verhalen soms juist een duidelijke opzet hebben, dus dat hoeft ook helemaal niet ‘slecht’ te zijn.
Met andere woorden: ik typ meer dan ik zeg, of niet? Omgekeerd contrasterend met hoe de film dus mogelijk meer zegt dan je ziet. Als je zin hebt om te kijken (en luisteren) in elk geval…