Aftersun (2022)
Sow hey, die Schotse Charlotte Wells debuteert even met een melancholisch meesterwerk zeg. Wat je overigens totaal niet af moet schrikken hoor, want Aftersun is ook een heerlijke ‘herinnering’ aan een zomer waarin onze hoofdpersoon met opvallende, maar ook fijne gevoelens aan terugdenkt. Iets dat natuurlijk ontzettend goed werkt op zaken als pijnlichaam, ego, e.d., waardoor dit voor velen ook makkelijk mee-/invoelbaar zal zijn. En dat levert dus een film op met een tweetal prachtige acteerprestaties, waarvan er één opgaat voor de Oscar voor Beste Mannelijke Hoofdrol. Want de onderhuidse spanning die Paul Mescals karakter in de film oproept, maakt de film ook zeker wat ‘eng’…
Het verhaal
De 11-jarige Sophie (Frankie Corio) is met haar gescheiden vader, de bijna 31-jarige Calum (Mescal), op vakantie in Turkije. Sophie filmt zo’n beetje alles wat ze doen met een handycam (het verhaal speelt zich grotendeels af in een flashback naar zo’n 20 jaar geleden), waardoor we als kijkers een mooi fragmentarisch beeld van Sophie’s jeugdherinnering krijgen. Zoals die eerste jongen die interesse toont, of je ‘staande’ proberen te houden bij oudere kinderen die net iets meer durven. Maar je voelt als kijker ook direct hoe de volwassen Sophie (die we amper te zien krijgen) op zoek is naar wie haar vader eigenlijk was. In haar volwassen leven lijkt ie namelijk volledig afwezig, buiten dan dat rode vloerkleed dat Calum tijdens die jeugdvakantie tóch kocht, ondanks dat hij eigenlijk weinig geld heeft.
Buiten die vakantie zien we de volwassen Sophie ook op één of andere stroboscopisch-aangezette houseparty ergens. Deze dansscènes worden door de hele film heen gemonteerd, en al vrij snel wordt het wat surrealistisch, want zien we daar Calum niet ook af en toe door de menigte lopen? Maar dat is de Calum die nog altijd 30/31 is, terwijl Sophie inmiddels diezelfde leeftijd heeft bereikt.
Door de juiste montage-timing ondersteunen deze scènes de ‘zoektocht’ naar pa geweldig, want langzaam dansen de twee ook naar elkaar toe. Lukt het Sophie dan toch om haar vader wat beter te doorgronden en de herinnering aan hem ‘levend’ te houden..?
Nabrandend
Mogelijk dat daar de titelverklaring ook wel in zit, want de film zelf blijft behoorlijk ‘nabranden’ in m’n hoofd, alsof het een heerlijke zomerdag is geweest (zo midden in de winter), waar je stiekem wel ietwat door verbrand bent. Met andere woorden: de fijne herinnering doet ook zeker wel pijn. Want de film bevat dus een aantal scènes waarvan je niet weet of het nou fantasieën of voorbodes zijn – spoiler alertje – maar ik kreeg wel een paar keer het gevoel dat Calum een eind aan z’n leven ging maken. Mogelijk dat dit een bezorgdheid toont die je geen enkel 11-jarig kind toewenst, want we kijken natuurlijk wel naar hoe zij haar vader in die momenten herinnert – einde spoiler alertje.
En dat vormt dus een mooi, maar zeer apart contrast met iets dat ook als soort kalverliefde-vakantie beleefd wordt. Maar ook een vakantie waarbij ze zichzelf lijkt lost te willen/kunnen maken van haar vaderfiguur. Niet omdat ze hem niet moet (dat moment dat ze tijdens een excursie iedereen For He’s a Jolly Good Fellow voor Calums verjaardag laat zingen!!!), maar omdat ze op die leeftijd natuurlijk juist ook zichzelf moet zien te vinden.
Cast & crew
Dat Mescal voor een rol in zo’n ‘kleine’ film genomineerd is, dat was bij de bekendmaking voor mij best verrassend. Na het zien van de film zou het echter verrassender zijn als hij niet overal gelauwerd zou worden. De manier waarop hij de grote liefde voor z’n dochter combineert met de weinige liefde voor z’n eigen leven, dat maakt hem ontzettend ‘menselijk’ en ‘rijk’ als karakter. Qua het neerzetten van depressie gelukkig lang niet zo depri als Von Triers Melancholia, maar misschien wel net zo ‘goed’. Ik herkende Mescal overigens niet van z’n hoofdrol in de tv-serie Normal People, maar zag hem wel eerder in The Lost Daughter (waarin overigens een beetje eenzelfde zomervakantie-‘goede’-ouder-vraagstuk voorkomt). En als je naar z’n filmografie kijkt, dan is ie eigenlijk pas een jaar of vier ‘bekend’. Frankie Corio geeft hem overigens wel prachtig tegenspel (IMDb vermeld ook ene Frank Corio in de cast-list; mogelijk dat haar echte vader dus ook in de film zit (deels ook als ‘chaperonne’ voor haar op de set)?). Frankie’s Sophie is natuurlijk cute als 11-jarig meiske dat stoerder wil zijn dan ze is, maar je voelt aan alles ook hoe haar vaders geestelijke problemen ervoor zorgden dat ze waarschijnlijk een stuk sneller volwassen ‘moest’ worden dan haar leeftijdsgenoten. Aan de andere kant: we kijken letterlijk naar haar herinneringen (en filmpjes; je ziet de volwassen Sophie op gegeven moment ook gereflecteerd worden in het tv-scherm waarop ze naar de jonge Sophie kijkt) aan een tijd dat ze haar seksuele oriëntatie nog niet had uitgevogeld…
Als je kijkt naar hoe krachtig en zelfverzekerd Wells hier debuteert, dan verwacht ik dat ze een grote toekomst als regisseur tegemoet gaat. De manier waarop ze melancholie en droevigheid zo ‘fijn’ combineert met hoe warm herinneringen ook kunnen zijn, dat maakt deze film ook een stuk toegankelijker dan eerdergenoemde film van Lars Von T. (al is de impact bij mij niet veel minder). Combineer dat met een paar heerlijke muzikale nummers (die Under Pressure-dans!!), en je krijgt inderdaad een film die fantastisch nabrandt…
Final credits
Door die mix van herinnering en realiteit moet ik nu ook even terugdenken aan Jean-Marc Vallée’s Café de Flore, al overheerst in mijn herinnering aan Aftersun toch vooral dat fijne, weeïge gevoel aan zo’n heerlijke zomervakantie van vroeger. Maar dat deze film daarnaast wordt geprezen om de manier waarop een depressie (vrij subtiel) getoond wordt, dat maakt van deze film wel één van de opmerkelijkere die ik de laatste maanden zag. Wat dus licht opvallend is om te concluderen, juist omdat het ook zo’n ‘klein’ verhaaltje is over de relatie tussen papa en dochter…
En als je dan ook nog eens dieper kijkt naar wat het eindshot in de film ‘betekent’, dan zie je ook direct hoe knap scenarist Wells alles in elkaar heeft vervlochten…