The Whale (2022)
Nu vertelde Aronofsky in een interview ook wel dat het zijn bedoeling was met deze film, maar het viel mij dus nogal op dat het lang geleden is dat ik zoveel vocht over m’n wangen voelde ‘stromen’ tijdens een film. En dan geen cyring out loud-‘stortbuien’, maar meer zo’n doorlopende miezerregen. De reden? Aronofsky weet (wederom) iemand zo genuanceerd neer te zetten, als gewoon een man van (veel) vlees en bloed, zonder potentiële zieligheid te dramatiseren. En daardoor kwam The Whale dus veel ‘eerlijker’ en menselijke binnen. Dus ja: janken gegarandeerd, maar een zielige tranentrekker is deze behoorlijk rauwe film over obesitas zeker niet…
Het verhaal
Charlie (Brendan – The Mummy, George of the Jungle – Fraser) geeft online Engelse les aan een groepje Zoom-studenten. Dat hij het niet aanzetten van z’n webcam verdoezelt met een “Die is kapot!“, daarvan voelen wij de logica direct. Wij hebben namelijk al gezien hoe Charlie ontzettend veel overgewicht heeft, en bijna 300 kilogram weegt. Zijn hard achteruit lopende gezondheid wordt gemonitord door verpleegster Liz (Hong – The Menu, Watchmen (tv), Downsizing – Chau), die al vrij snel aangeeft dat hij gewoon naar het ziekenhuis moet. Charlie’s ongezonde levensstijl veroorzaakt hartfalen, en dat is met zo’n overgewicht een snoeihard tikkende tijdbom. Maar het is ook juist Charlie’s gebroken hart dat het misschien wel zelfdestructief maakt..?
We leren namelijk langzaam over de reden voor z’n neerslachtigheid, en daarin zit een (over)dramatisering van iets waarmee iedereen met een gebroken hart wel kan meeleven. Eén van de weinige lichtpuntjes in Charlie’s leven is z’n dochter Ellie (Sadie – Stranger Things (tv) – Sink), al is hun relatie ook net zo prachtig gelaagd grijs als de hele film. En het redden van die relatie, dat lijkt het enige doel dat Charlie nog waard lijkt om te behalen. Waarvoor hij iedere pijnlijke afwijzing en vernedering over heeft…
Meesterlijk geschreven
Ja, wat mij betreft zit de grootste kracht van deze film – buiten Frasers Oscarverdienende acteerwerk – is de vrijwel ‘perfect’ geschreven dramatiek. Ergens voel je dat het scenario een uitmuntend gecreëerde ‘puzzel’ is, die zichzelf echter legt als je je volledig kunt laten meevoeren in het verhaal. En dat lukte zélfs het groepje puberjongens, dat tijdens het festival waar ik deze film zag al een paar films enorm irritant aanwezig was. Nu waren de boys de bijna twee uur 100% stil, en heb ook geen enkele keer een mobieltje op zien lichten…
De verschillende puzzelstukjes zijn door Aronofsky overigens ongelooflijk genuanceerd beschilderd. Ellie komt als een behoorlijk ‘kutkind’ over (pardon my French), maar langzaam kom je erachter hoeveel ze geleden heeft, waardoor ze ooit een beslissing genomen heeft waar ze mogelijk nooit mee kan leven (en gelukkig ook niet hoeft?). Daarnaast is het zeer eenvoudig om de geschiedenis tussen Liz en Charlie in je hoofd nog veeeeeeeeeeel breder in te vullen, want Aronofsky reikt je (enkel) de juiste – herkenbaar menselijke – details aan, goed wetende hoe de menselijke geest zo’n half plaatje dan vaak automatisch (en enorm ‘betrokkenheid-verhogend’) verder invult.
Crew & cast
Zoiets tekent de ‘grote maker’ natuurlijk: zeer goed aan kunnen voelen hoeveel ‘uitleg’ je kijkers moet geven om je boodschap zo stevig mogelijk binnen te laten komen. Teveel uitleg (lees “risicoloos Hollywood”) geeft mij persoonlijk wel eens het gevoel als (dom) kind gezien te worden, waardoor ik nul uitdaging voel om mezelf in het verhaal te investeren. Maar Aronofsky geeft wel ‘genoeg’, als in: als je het plot van deze film uitlegt, dan lijkt het alsof er verdomd weinig in gebeurt, maar toen ik de film beleefde, voelde ik dus een enorm brede ‘rijkheid’ aan emoties. En dát is waar deze man – die ooit doorbrak met de goed verwarrende cultfilm Pi, om daarna keihard te imponeren met Requiem for a Dream (ben zelfs speciaal op de ‘filmposterlocatie’ in Coney Island geweest!) – zo enorm bedreven in is.
Fraser is 1m91 lang en weegt in de film zo’n 280 kilogram, waarvan bijna de helft van een zogenaamd fat suit kwam. Maar dat betekent dus ook, dat hij waarschijnlijk ruim 50 kilogram is aangekomen voor deze rol (hij leek me BMI-technisch nooit al te ver in het oranje-gebied te zitten). De toewijding voor zoiets is natuurlijk bewonderenswaardig, maar deze ‘kunde’ is niet wat mijn oordeel over z’n acteerprestatie zou moeten beïnvloeden, of wel? Aan de andere kant: iemand die zó obese is, die wekt logischerwijs al sneller medelijden op (dat maakt de invulling van zo’n rol ook gevoelig, zeker in deze tijd waarin alles (terecht overigens) op zeer gevoelige weegschalen ligt), waardoor in enkele scènes de emoties er bijna té dik bovenop leken te liggen. Aan de andere kant, mogelijk was dit ook wel onbewust een soort afweermechanisme van mij (een beetje cynisch doen als iets je te stevig raakt?), want het zijn ook wel precies de scènes waarin Charlie een laatste sprankje hoop op iets van ‘legacy‘ toont. Want eigenlijk – spoiler alertje – ‘stierf’ hij natuurlijk al toen z’n grote liefde overleed, en hem uiteindelijk weinig meer restte dan het goedmaken van z’n grootste ‘fout’ (het verlaten van z’n onschuldige dochter) – einde spoiler alertje. En dat speelt Fraser dus allemaal zo verdomd goed, dat complotdenkers mogelijk al hebben verzonnen dat Aronofsky waarschijnlijk in de zak van ‘Big Hanky‘ zit, want die snotterzakdoekjesindustrie zal door deze film een aardige boost krijgen.
Fraser krijgt overigens zeer goed tegenspel van zowel Sadie Sink, die in mijn hoofd nog lang vergezeld zal gaan van Kate Bush’ Running up that Hill (uit Stranger Things, seizoen 4), als van Hong Chau, waar ik me laatste tijd maar om blijf verbazen. En door hun sterke rollen en scherpe tongen zorgen ze er ook voor dat Aronofsky’s tranentrekkerij zo goed werkt…
Final credits
Deze dochter en verpleegkundige/vriendin laten Charlie namelijk nooit zielig worden. En daarmee The Whale als film ook niet. Ja, de film is enorm sentimenteel, raakte mij veel harder dan ik vooraf verwachtte en heeft ook mijn empathie richting mensen met levensbedreigend overgewicht vergroot – of de film hierin te generaliserend is, daaraan ga ik me niet wagen; ik zie het vooral als Charlie’s verhaal, niet als het verhaal van ‘alle obese mensen’ in de wereld – maar daardoor is m’n herinnering aan de film vooral die aan een verrijkende belevenis, dan aan een soort van ‘medelijden-inzamelingsactie’.
Maar ja, of Fraser nu ‘beter’ is dan The Banshees of Inisherins Farrell of Elvis‘ Butler (Mescal is zeker ook verontrustend goed in Aftersun (recensie volgt nog), Nighy’s Living heb ik nog niet gezien) en de Oscar moet gaan krijgen, dat is vrijwel ondoenlijk om te beoordelen. Gelukkig hoef ik dat ook niet, en kan ik me vooral focussen op hoe goed ze zijn in hun mooie vak…