Megalopolis (2024)
Yes, ondanks de nogal opvallende reacties op Francis Ford Coppola’s decennialange megafilmproject – de marketeers gebruikten “WTF is this film..?“-achtige citaten uit recensies om de film te promoten – bleek het deels ook exact de utopiaanse koortsdroom die ik verwachtte. Megalopolis was voor mij inderdaad een soort Synecdoche, New York meets Cloud Atlas, maar daar typte ik na afloop ook direct “…meets Brazil, maar dan op paddo’s of wiet” achteraan. Waarbij ik wel moet melden dat ik tijdens de middagvoorstelling een paar keer amper m’n ogen kon openhouden; een gevolg van een ietwat langdurig griepje, of wilde ik stiekem te graag ‘mee dromen’ met Coppola? Ik kon namelijk best heerlijk meegaan in z’n megalomane, dromerig-filosofische grootsheid, waarin hij – als een soort allesoverheersende caesar zelf? – ogenschijnlijk (te?) veel interessante opvattingen/visie heeft gepropt? Ik snapte er initieel weinig van, maar was wel zo geïntrigeerd dat ik me bijna hardop afvroeg waarom je na afloop niet gewoon met zo’n maker kunt gaan zitten om erover te kletsen…
Het verhaal
De film speelt zich af in New Rome, wat nog duidelijker New York is dan Gotham City dat is in de Batman-films. Maar het is dus ook een directe verwijzing naar één van de grootste imperia ever: het Romeinse van rond het begin van onze jaartelling, waarmee dus ook direct een link wordt gelegd tussen ons huidige kapitalistische imperium en de onvermijdelijke val daarvan. Maar Coppola voert ook een magische uitvinding op die de wereld ook nog zou kunnen redden. Is dat meer dan een laatste amechtige poging tot hoop (noodzakelijk om een maatschappij in beweging te houden?), want in alles voel je ook wel hoe fragiel de samenleving is. Waarin de petty ego’s van (vooral mannelijke) individuen de wereld en haar toekomst lijken te bepalen (best urgent ineens, niet?). Waardoor ik voelde dat Coppola net zo graag als ik z’n eigen persoonlijke ideeën vrij ongegeneerd wil projecteren op de gehele mensheid. Als in: ik ‘voel’ me daar wel verwant mee (zonder enige arrogantie overigens).
In New Rome is dé hippe architect/vastgoedontwikkelaar ene Cesar Catilina (Adam Driver), neefje van de oppermachtige bankeigenaar Hamilton Crassus III (Jon Voight) en in ’t geheim seksend met celebrity nieuwsvrouw Wow Platinum (Aubrey Plaza). Het is Cesar die het mysterieuze ‘megalon’ heeft uitgevonden: een ogenschijnlijk veelbelovend materiaal waarmee je niet alleen een hele (unieke/slimme?) stad kunt bouwen, maar ook bijvoorbeeld ‘onzichtbaarheidskleding’ kunt maken en zelfs de tijd kunt stopzetten..?? Maar Cesars populariteit is een doorn in het oog van New Rome’s burgemeester Cicero (Giancarlo – MaXXXine, The Mandalorian (tv) – Esposito), en dat wordt alleen maar erger als Cesar Wow ‘inruilt’ voor Cicero’s rebelse dochter Julia (Nathalie – Game of Thrones (tv), Fast X – Emmanuel) en ze samen Cesars plannen voor de titulaire ‘herbouwing’ van de stad verder uitwerken.
En daar tussendoor probeert Cesars neefje Clodio (Shia – Honey Boy, American Honey – LaBeouf) ook nog wat te ‘hustlen‘, stort Wow zich op Hamilton, en heb ik Laurence – The Matrix – Fishburne, Talia – The Godfather, Rocky – Shire, Jason – Rushmore – Schwartzman, Kathryn – Poor Things, The Tragedy of Macbeth – Hunter, Chloe – SNL (tv) – Fineman, James – The Warriors, Oppenheimer – Remar en D.B. – Gardens of Stone – Sweeney nog helemaal niet genoemd..!
Megaloppola…
In een meer kritische of zelfs cynische bui zou ik Coppola hier kunnen neerzetten als een soort ‘keizer’ zelf, die met continue improvisaties op de set het volk (lees: crew en cast) opdroeg te doen wat hij wil. Terwijl de meeste aanwezigen waarschijnlijk weinig van het plot zullen hebben begrepen, verwacht ik. En naast de enorme grootsheid van de ideeën – het tijd-beheers-stuk van de film deed me bijna een vreugdesprongetje maken – is de film in details ook juist behoorlijk klein en ‘hedendaags’. Zo bevat de film bijna letterlijke Trump-verwijzingen, en de kritiek op hoe nieuws entertainment is geworden en hoe ‘plat’ de politiek is, daarin kun je veel ‘herkennen’ uit onze wereld. Wat ook toont hoe de inmiddels 85-jarige Coppola nog altijd ‘zoekende’ is. En ook dat herken ik, zowel groter als in zoekende in ‘het leven’, maar ook ‘kleiner’ inzake wat hij met Megalopolis allemaal wil vertellen. Waarbij hij dus ook ongegeneerd en zelfs letterlijk Shakespeare, Marcus Aurelius en zelfs Siddharta Gautama (a.k.a. de originele Boeddha) citeert.
En ja, als je zo ‘groots’ wilt gaan, kan dat dan op een manier die wél populair is, of voor ‘iedereen’..? Gekoppeld aan hoe stevig ‘hoogmoralistische’ ideeën sowieso al bekritiseerd worden (denk aan hoe extra kwalijk het bijvoorbeeld een klimaatactivist genomen wordt, als die een keer ergens heen vliegt; of hoe extra-kritisch iedereen die iets van idealen uitdraagt wordt bejegend), vind ik het dan ook niet zo raar, dat Coppola’s magnum opus op slechts een 4,8 staat op IMDb…
Cast & crew
Ook de enorm(e,) getalenteerde cast wekt natuurlijk nogal wat verwachtingen, wat voor degenen die de film níet trekken, nog een extra teleurstelling kán zijn. Ik vond de film qua stijl wél gaaf, en vond Driver dan ook goed passen in de hoofdrol. Net als Coppola is hij als architect-wetenschapper ook wat ‘zoekende’ naar een weg vooruit, en daar past zijn wat mystieke uitstraling erg goed. LaBeouf en Voight genieten zichtbaar van hun Romeins-achtige haardrachten, waarbij LaBeouf het meest extravagant mag gaan in z’n rol. Bijgestaan door een paar gillende nichtjes/minnaressen doet hij beetje ‘een Caligula’ (de beruchtste Romeinse keizer, in elk geval op het gebied van grove seksfeestjes e.d.), waarin Fineman toont even getalenteerd als theatraal te zijn. Plaza’s carrière is zo heerlijk divers, dat haar aanwezigheid bijna ‘gewoontjes’ is hier. Als in: waar waarschijnlijk alle acteurs zich wat moesten instellen op de ‘raarheid’ van de film, is zij daar zó in thuis dat het zelfvertrouwen van haar Wow-karakter waarschijnlijk niet zo ‘lastig’ te vinden was? Overigens was ik het meest positief verrast door de aanwezigheid van good ol’ Talia Shire én de grootte van de rol van Kathryn Hunter, die zich normaliter toch vooral in kleinere, raar-demonische en/of hekserige outfits laat hijsen dan hier…
Buiten die van Coppola, die de film zowel schreef als regisseerde, is vooral de rol van director of photography Mihai – The Harder They Fall, The Master – Malaimare Jr. van groot belang. Het zou me niets verbazen dat er nogal wat kunstgeschiedenis-easter eggs in de film verstopt zitten, als in: stilistisch is de film zó indrukwekkend, dat het wel echt ongekend zou zijn als de cameraman en/of production designer/art director niet geïnspireerd zijn door (tal van) kunstenaars. En dat maakt van Megalopolis nóg meer een soort van studieobject, dat ons begrip van (reguliere) ‘film’ nogal overstijgt…
Final credits
En ja, iets ‘groots’ willen zeggen, kan dat überhaupt wel op een manier die populair is, of die door iedereen wordt begrepen en/of gewaardeerd? Uiteindelijk gaat de film zeker niet over de karakters, dus dat het mij niet zoveel uitmaakte wat er met bijvoorbeeld Cesar, Julia of wie dan ook gebeurt aan het eind, dat past eigenlijk wel. Maar wat zeker niet ‘past’ bij Megalopolis, is een makkelijk oordeel. Denk maar zo: ook Synecdoche, New York zul je nooit op een doordeweekse avond op RTL7 gaan zien, want dan gaat RTL boze reacties krijgen.
Het waarom weet ik nog niet zo duidelijk te verwoorden (of dat me ooit wél lukt, je ne sais pas), maar ik was wel onder de indruk van Coppola’s meesterwerk, hoe megalomaan ook. Waarbij ik nu weer met een glimlach van bewondering terugdenk aan die mega-vette scène waarin dat Vrouwe Justitia-standbeeld langzaam in elkaar zakt!