A Real Pain (2024)
Toen een vriendin vroeg waarom ik deze film wilde zien en waar ie over ging, was m’n eerlijke reactie: “Nou, er hangt zo’n goede buzz omheen, van de ‘juiste’ mensen, dus dan wil ik vooraf niets weten. Zeker niet over het plot!” Nu ik hem gezien heb, vraag ik me af hoe ‘groot’ ik het deel van m’n beleving moet maken, dat betrekking heeft op de huidige staat van het joodse volk. Of vooral die van de joodse staat. Want had ik vooraf geweten wat het onderwerp was, was ik waarschijnlijk met wat vooroordelen de zaal ingelopen. Gelukkig was dat dus niet het geval, en daardoor is m’n waardering voor Jesse Eisenbergs werk (hij schreef, produceerde én regisseerde de film, naast het spelen van de hoofdrol) volgens mij nóg groter. Wat een indrukwekkend eerlijk scenario over herkenbare familie- en/of vriendendynamiek verfilmde hij, met Keiran Culkin in een inmiddels Golden Globe-winnende bijrol. Waarbij Eisenberg op z’n New Yorks het discours en de nuance omtrent jodendom terug lijkt te willen nemen. Een discours dat door ‘Bibi’ nogal hard richting een angstwekkende haat-kant wordt geduwd…
Het verhaal
David (Eisenberg) en Benji (Culkin) zijn twee New Yorkse neven, die na de dood van hun grootmoeder Dory een deel van haar erfenis gebruiken voor een tour door het land dat oma ooit ontvluchtte: Polen. Beetje vergelijkbaar met Elijah Woods reis in J.S. Foers Everything is Illuminated willen ze meer over hun familiegeschiedenis weten, maar aan Davids dwangmatige achterlaten van berichtjes op Benji’s telefoon weet je dat er zeker meer speelt tussen de ooit beste vrienden.
Bij aankomst in Warschau ontmoeten ze hun tour-groepje, waaronder een ouder stel (Daniel Oreskes & Jennifer – Dirty Dancing!! – Grey), de gescheiden Diane (Liza Sadovy), de Rwandese bekeerling Eloge (Kurt – The Agency (tv), Game of Thrones (tv) – Egyiawan) en gids James (Will – The White Lotus (tv, seizoen 2) – Sharpe). Als kijkers hebben wij dan allang gezien hoe David denkt dat hij – met prachtige vrouw en leuk kindje – probleemloos geslaagd is, terwijl Benji het ‘familie-probleemgeval’ is dat lange tijd in de kelder van z’n moeder woonde en zelfs wiet heeft geregeld voor de trip. Maar ja, Benji heeft dan weer het charisma en de joie de vivre waar David jaloers op is.
Dus dat er ook tussen hen (en intern) wat zaken besproken ‘moeten’ worden, dat voel je aan alles. Terwijl we tussendoor dus ook meegaan op een road trip waar de Poolse VVV best happy mee zal zijn, en waarin de gruwelen van de holocaust zeker wel getoond worden, maar nergens dramatisch aangezet. Daarvoor lijkt Eisenberg te intelligent: hij toont de impact vooral in hoeverre het de levens van de reizigers nog altijd beïnvloedt…
Geen standaard afwikkeling
“Zijn de mooiere films niet juist die films die geen standaard afwikkeling hebben, die dus misschien om het gestandaardiseerde drama heen werken?“, was m’n eerste nogal lange aantekening toen de aftiteling begon. En dat ik het daarom altijd zo vet vind, als een film op een opvallend punt durft te eindigen? Niet dat je het einde hier niet duidelijk voelt aankomen hoor, maar in de (on)volledigheid van de plot-afhandeling zie je duidelijk Eisenbergs zelfvertrouwen als verhalenverteller. Als maker lijkt ie dan ook een stuk interessanter dan de toch vaak sullige karakters waarvoor hij als acteur gevraagd wordt.
Ik vond vooral de directe, duidelijk persoonlijke manier van vertellen dus indrukwekkend. Want daardoor wilde ik graag (weer) meegaan in een drama, dat door de hele Palestina-Israël-situatie wat mij betreft steeds meer van z’n historische lading verliest (doordat degenen die ooit slachtoffer waren zich nu vooral als nietsontziende beulen opstellen, waarbij ze dat ‘oude’ slachtofferschap zo hard uitventen dat het steeds meer als uitbuiting of ‘schuldaanpraterij’ aanvoelt?). Maar de manier waarop Eisenberg het hier aanpakt, trok mij weer wat ‘los’ van de kwaadheid die ik voel inzake Israëlische verschrikkingen (ik ben namelijk niet van mening dat mijn kwaadheid ook maar iets bijdraagt aan een eventuele oplossing; het zorgt vooral voor nog meer ‘kwaad’ in de wereld). Als in: A Real Pain ‘verzachtte’ mij ook wat, zonder dat de film ook maar één moment ‘zieligheid’ inzet. En dat bleek ergens ook fijn aan te voelen…
Cast & crew
Grappig hoe Kieran Culkin afgelopen maandagochtend (rond een uur of 2:20u) tijdens z’n Golden Globe-acceptatiespeech (voor deze rol dus!) net zo druk/springerig/zelfbewust leek als z’n karakter in de film. Openlijk pratend over z’n therapie voelde het bijna alsof Benji helemaal niet zo’n moeilijke rol voor hem was. Terwijl zo’n karakter logischerwijs wel alle ‘liefde’ naar zich toetrekt in een film: een duidelijk getroebleerd iemand met een goed hart (waardoor je hem ook wilt ‘helpen’?), maar die af en toe om zich heen slaat en daarmee z’n naasten ook keihard pijn doet. Een nogal angst-vrije manier van leven (al dan niet noodzakelijk), wat natuurlijk in goed contrast staat met de zekerheden waarmee Eisenbergs karakter denkt z’n leven op orde te hebben. Juist omdat hij dus continu ‘bang’ is voor dingen die mis kunnen gaan; waardoor hij ook nergens écht van kan genieten.
Al is Eisenberg als maker dus wel zo zelfbewust dat hij ook David hier bewust van laat zijn, waardoor de film af en toe wat therapeutische wijsheden lijkt te prediken. Maar dat zit dus nergens in de weg. Mogelijk ook wel, doordat Eisenberg eigenlijk alle karakters wel van een kwetsbaarheid voorziet, waardoor je wel redelijk sociopatisch moet zijn om daar niet ‘zachter’ van te worden. En ook in het tonen van de gruwelijkheden waar ze op de tour aan herinnerd worden, dat gebeurt met een ingetogenheid die duidelijk Eisenbergs ‘ik ga niet zielig doen’-intenties weerspiegelt. En zelfs het vele al dan niet neurotische praten van sommige( manne)n komt aan bod, komende vanuit één van Benji’s behoorlijk direct aanwezige irritaties.
Final credits
Overigens de reden dat ik ’t zo aan Bibi en z’n genocidale regime koppel, is omdat een vriendin van me laatst boos werd doordat ik niet net zo fel als haar op Instagram deelde hoe begaan ik ben met het lot van Palestijnse slachtoffers. Waardoor ik wat overrompeld werd, en wat me niet zomaar losliet. Maar ergens heb ik ’t gevoel dat gruwelijk kwaad worden op Instagram niet direct iets oplost (buiten dat het voor Palestijnen fijn zal voelen dat ze gesteund worden (wat ik meer via officiële petities doe)), en ik draag ik ook liever niet bij aan nóg meer kwaadheid in de wereld (hoe verachtelijk ik de acties van het IDF ook vind). Dus dat een prachtige film als A Real Pain – naast Culkin was Eisenberg als scenarist, acteur én producent ook genomineerd – voor mijn gevoel ook wat van die polarisatie wegnam (en dus de weg naar nuance opent?), dat maakte mijn beleving nog een stuk indrukwekkender.
En dan heb ik het nog eens niet gehad over hoe dat blowen op het hoteldak met iemand die tot voor kort suïcidaal was wel wat van mijn hoogtevrees-angsten triggerde, of hoe Eisenberg ook die onmacht toont in het altijd eerlijk denken te moeten zijn, of hoe ik net pas ontdekte dat die vrouw van dat stel dus niet alleen Baby uit Dirty Dancing was, maar ook Ferris Buellers zusje..!