Nosferatu (2024)
Afgelopen jaar waren er weinig films waar ik zo naar uitkeek als naar Robert – The Northman, The Lighthouse, The VVitch – Eggers’ nieuwste vampierfilm met miss Depp in de hoofdrol. En waar ik na afloop nog een lichte “Huh, zó eng was dit toch niet?” voelde, lijkt de film na wat contemplatie toch steeds interessanter te worden. Al moeten er nog wat thema’s beter ‘landen’ bij mij, want doordat ze dat niet deden, was m’n initiële beleving lang niet zo intens als ik vooraf hoopte…
Zou de échte horror (zeker voor meer misogyne mannen) namelijk zitten in het verhaal over een niet-onderdanige vrouw die de ultieme vrijheid heeft genomen, en daarmee het onheil ook over zichzelf heeft afgeroepen? En biedt dat dan een intrigerende kijk op consent? Al lijk ik als copywriter ook niet heel veel moeite te hoeven doen om er met wat ‘argumentatie-tweaking‘ een patriarchaal thema op te plakken; dat we ‘de vrouw’ beter niet te vrij te laten, want dan gaat het dus helemaal mis! Gelukkig lijkt Eggers’ visie niet zo ‘klassiek’ als het verhaal waarop hij de film baseerde, en ik schaam me nu al bijna dat ik hem direct na afloop mogelijk wel wat te makkelijk ‘wegzette’…
Het verhaal
Zowel de schrijver van F.W. Murnau’s ruim-een-eeuw-oude Nosferatu, eine Symphonie des Grauens als Bram Stoker zelf worden gecredit aan het eind van de film, dus dat het plot aardig bekend is, dat moet je mogelijk niet een verrassing houden. Ik deed dat voor mezelf grotendeels wel, mede omdat ik die 1922-Murnau-klassieker nooit gezien heb. Maar Nosferatu vertelt dus het redelijk bekende ‘Dracula-verhaal’, over de Duitse makelaar Thomas Hutter (Nicholas – Juror #2, Mad Max: Fury Road – Hoult) die de opdracht krijgt een lokaal en vervallen kasteel te verkopen aan een schijnbaar excentrieke Roemeense graaf Orlok (Bill – The Crow, Barbarian – Skarsgård).
De in voornamelijk schaduwen verschijnende graaf lijkt echter iets té geïnteresseerd in Hutters privéleven, en dan vooral in z’n vrouw Ellen (Lily-Rose – Tusk, Voyagers, The Idol (tv) – Depp). Maar was het ook niet een jongere Ellen die in een soort sanatorium, gesticht of internaat ooit zo eenzaam was, dat ze in de openingsscène ‘wie dan ook’ aanriep, om die eenzaamheid maar op te lossen? En (b)lijkt die bloedzuigende graaf uit Transsylvanië dan niet vooral een verpersoonlijking van dat verlangen; een verlangen waar ze nooit meer van los lijkt te kunnen komen, hoe hard Thomas ook de hulp eist/inroept/krijgt van de Harding-familie van Friedrich (Aaron – Bullet Train, The Fall Guy, Kick-Ass – Taylor-Johnson) en Anna (Emma – A Murder at the End of the World (tv), The Crown (tv), Deadpool & Wolverine – Corrin)?
Als ook die hulp niet afdoende blijkt, wenden zelfs de meer gangbare autoriteiten (in de vorm van dokter Sievers (Ralph – The VVitch, The Green Knight – Ineson)) zich tot de verketterde professor Von Franz (Willem Dafoe), die ogenschijnlijk meer lijkt te weten over de regels en motivaties achter zo’n bezetenheid. Toch..?
Interessantere insteek
Yes, net na afloop voelde ik – buiten een enorme awe voor de indrukwekkende stijl die Eggers heeft weten te vangen – nog wel iets van teleurstelling dat het verhaal zo ‘bekend’ bleek. Nu zal dat de gemiddelde kijker – die bijvoorbeeld wel een trailer zag vooraf, of het origineel beter kent – mogelijk niet overkomen, dus laat ik daar niet teveel op ingaan. Zeker niet, omdat hoe langer de film in m’n hoofd zit, hoe interessanter het allemaal lijkt te worden. Waarbij het niet raar is dat ik bijvoorbeeld ook aan David Lynch moest denken, die beargumenteert dat om het kwaad/duister te verslaan, je het juist aan het licht moet brengen. Dus ook letterlijk móet tonen, oftewel niet onder- of wegdrukken. Spoiler alertje – Iets dat hier dan vertaald wordt als een vrouw die door krijgt dat óm het kwaad te verslaan, ze het met haar hele zijn zal moeten omarmen, en het zo ook – redelijk lullig voor/bij vampiers – letterlijk aan het (zon)licht zal moeten brengen. Waardoor er dus een ultiem offer gebracht moet worden, om dit kwaad uit de wereld te krijgen – einde spoiler alertje?
En dat geeft de film een metafysische laag die veel interpretatie en projectie mogelijk maakt, en dat werkt voor een filmofiel als ik behoorlijk intrigerend en positief…
Crew & cast
Dat is ook de reden dat Eggers ervoor koos om Ellens POV als uitgangspunt te nemen. In een interview refereert aan het eind van Murnau’s origineel, en dat hij dat gezichtspunt nu als basis voor de hele film heeft genomen. En zoals wel vaker blijkt: als we af kunnen stappen van de POV/visie van de overheersende mens (de witte, christelijke man), dan zijn er nog zoveel verhalen en vertelmanieren te ontdekken, met alle ruimte om interessante zaken anders te belichten. Nu heb ik dus nog lang niet alles ‘door’ wat Eggers er waarschijnlijk in heeft gestopt – ik baseer deze verwachting op de rijkheid van z’n eerdere films – maar dat betekent wel dat ik deze film nog wel vaker ga zien. En deze dan mogelijk iets meer zoals Guadagnino’s Suspiria-remake zien, waar het overigens een ontzettend interessante double bill zou kunnen zijn!? Want natuurlijk wil Eggers veel meer dan een vooral old school Gothic-horrorfilm maken. Al heeft ie dat dus óók gedaan. Want qua beelden is het echt smullen, waarbij de klassieke (en totaal irreële maar daardoor ook eary) schaduw-inzet veelvuldig aanwezig is.
Koppel dat aan Depps perfectie qua casting, en je bent natuurlijk al een flink eind op weg qua (potentieel) succes. Ik had namelijk het gevoel dat de film bijna voor haar gemaakt lijkt, zo goed past haar Addams Family-Christina Ricci meets (mamma) Vanessa Paradis-uiterlijk hier. Hoult doet eigenlijk niks fout, maar waar ik normaliter zo’n breed bereik als dat van hem als compliment zie, voel ik hier juist een beetje dat ik hem nergens echt goed vind passen. Is dat iets in z’n uiterlijk, dat hij zich nooit ergens op z’n gemak lijkt te voelen (buiten dan met die kale kop in George Millers post-apocalyptische Australië?), wat voor mij niet zo goed werkt? Taylor-Johnson doet met z’n rol wat ie kan, maar meer dan een bijrol is dat niet. Opvallender vond ik Corrin, die bij de meesten natuurlijk bekend is van haar Prinses Di-rol in The Crown, of als ultieme baddy in de derde Deadpool-film. Maar ik herkende haar dus vooral van haar hoofdrol in Brit Marlings best geweldige A Murder at the End of the World. Verder moet ik bij Simon McBurney om één of andere reden altijd aan Roman Polanski denken, al is z’n accent zó typisch Brits, dat dát hem ‘weggaf’ voor mij. En dan hebben we Willem Dafoe nog, die natuurlijk weer een excentriekeling moet spelen. Ja, daarin voel ik voor ’t eerst wat cynisme en/of kritiek, want ik heb hem eigenlijk altijd goed gevonden. Maar nu voelt het – voor ’t eerst voor mij? – wel ietwat te makkelijk aan. Mogelijk moet hij een voorbeeld aan Bill Skarsgård nemen, die na z’n zoveelste creep-rol (hij was eerder o.a. de clown in die It-remakes) besloten heeft even geen rollen meer aan te nemen waarin hij meer in de make-up zit dan dat hij op de set te zien is. Waarbij Eggers overigens het ultieme compliment voor z’n make-up mensen (en Skarsgård) gaf, want hij herkende Skarsgård dus nooit op de set. En ik moet ook eerlijk zeggen: ik dacht in z’n ogen eerder z’n broer Alexander (toevallig de lead in Eggers’ The Northman?) dan Bill zelf te herkennen…
Final credits
Ondanks m’n initieel lichte teleurstelling – omdat mijn beleving niet zo intens was als gehoopt (iets dat mogelijk op die eerste rij in dat filmhuis sowieso wat lastig was?) – zijn films van Robert Eggers altijd bovengemiddeld interessant hoor. Dus dat ik wat kritisch lijk hier, dat is vooral ook een teken voor hoe hoog ik hem heb zitten.
En momenteel staan The Lighthouse (vanwege het eigenzinniger ‘mysterie’) en The VVitch (vanwege z’n f’ing engheid) in mijn Eggers-lijstje wel boven deze Dracula-verfilming, terwijl The Northman in mijn hoofd inmiddels bijna als een (overigens meer dan interessante) Hollywood-productie aanvoelt. Maar ik sluit zeker niet uit, dat na een tweede (of derde) viewing van Nosferatu, mijn mening over dit toch niet zo klassiek aangepakte klassieke verhaal nog een stuk positiever zal zijn…