Queer (2024)
Sow, ik wist vooraf dus niet dat deze nieuwe van Luca – Call Me by Your Name, Suspiria, Challengers – Guadagnino was gebaseerd op een roman van William S. Burroughs. En als je Burroughs’ werk kent, dan weet je dat het wel eens naargeestig, drug infused en plottechnisch ‘fluïde’ kan gaan worden. Koppel dat aan het feit dat Daniel Craig deze rol ‘gebruikte’ om in één klap van z’n macho-Bond-imago af te komen én het feit dat Burroughs z’n eigen queerness nooit echt toe heeft willen geven, en dan voel je wel dat deze film flink wat onderzoekt, maar daarmee ook een niet al te breed publiek zal trekken.
En mocht je bang worden van redelijk in your face (maar nooit gratuite) getoonde homoseksualiteit, dan denk ik dat je beter een commerciëler film kunt gaan kijken…
Het verhaal
William Lee (Craig) leeft ogenschijnlijk werkeloos (maar ‘rijk’ genoeg) in Mexico-stad, ergens in de jaren 50 van de vorige eeuw. Hij bezoekt dagelijks dezelfde barretjes waar Amerikaanse ex-pats rondhangen en zuipt zich werkelijk het apelazarus. Het zou passen bij iemand die zichzelf niet wil erkennen (zoals Burroughs dus?), maar aan alles, en in elke dialoog, blijkt toch wel dat hij erg geïnteresseerd is in de mannenliefde. De vele gesprekken met z’n beste vriend (?) Joe Guidry (Jason – Rushmore, Megalopolis – Schwartzman) gaan alleen maar over andere mannen (en hoe ze Joe’s appartement langzaam leegroven), terwijl ze de flessen mescal en tequila soldaat maken.
Lee’s leven neemt een hoopvolle draai als hij iets te lang oogcontact heeft met de mysterieuze, jonge Eugene Allerton (Drew – The Devil All the Time, Just Mercy – Starkey). Deze voormalige marinier, schijnbaar gebaseerd op ene Adelbert Lewis Marker, schaakt graag met Mary (Andra Ursuta), rookt misschien nog wel meer dan Lee, maar is vooral behoorlijk onduidelijk over wat hij nou precies wil. Oftewel: enigmatisch as f… voor iemand als Lee, maar ook een reden waarom ik hun relatie niet echt begreep (en volgens mij ‘kan’ ik dat niet verklaren met dat ik als hetero man zo’n liefde niet zou begrijpen). Al is dat onbegrip ook continu aanwezig in Lee. Zelfs na een fantastisch in beeld gebrachte trip in de Ecuadoraanse jungle – waarin de film ook toont waar die (in de ogen van natives) hernieuwde kolonisering begon: het regelen van een quick fix voor onze westerse, mentale problemen, door snel effe zo’n native medicijn-ceremonie te doen – onder leiding van een onherkenbare Lesley (Phantom Thread (zie still hieronder)) Manville.
Waarna de film eindigt met een opvallende droomsequentie (er zit overigens meer surrealisme in de film), waarin Burroughs waarschijnlijk de stress verwerkte die hij zeer begrijpelijk voelde in de tijd dat hij het boek schreef…
Burroughs = surrealistische drugsdroom
William S. Burroughs was onderdeel van de Beat Generation (denk aan Allen – Howl – Ginsberg en Jack – On the Road – Kerouac). Ik heb alleen Burroughs’ Naked Lunch ooit geprobeerd te lezen, maar die zogenaamde antiroman (waarin een coherente plotlijn ‘verboden’ is/lijkt) schoot als drugsdroom voor mij ietwat teveel ALLE kanten op (soms veranderde de locatie waarin de hoofdpersoon zich bevond in één zin, als ik me het goed herinner). Maar ook daarin voert Burroughs dus het karakter William Lee op (net als in z’n debuutroman Junkie, waar Queer oorspronkelijk een ‘uitbreiding’ op was), wat het autobiografische alleen maar versterkt. En laat Burroughs in real life dus zijn ‘common-law‘ (?) vrouw doodgeschoten hebben tijdens een dronken spelletje ‘Wilhelm Tell nadoen’ (je weet wel, die kerel die een appel op z’n zoons hoofd zette en die met pijl en boog (meen ik) eraf schoot). Het schijnt dus dat hij het boek schreef ten tijde van het daaropvolgende strafproces…
Het onduidelijke plot zorgde er overigens wél voor, dat ik het ongeveer 70% van de film lastig vond aan te voelen waar de film heen ging. Ja, daar zit zeker wel wat kritiek achter. Toen ik me echter ‘overgaf’ aan het gegeven dat het een Burroughs-verhaal was, toen kon ik wel redelijk goed meegaan in alles. Overigens sterk geholpen door zijn zoektocht naar yagé, wat uiteindelijk dus ‘gewoon’ (onderdeel van) ayahuasca blijkt te zijn. En dat was niet het enige moment dat elementen uit de film behoorlijk dichtbij mijn huidige interesses/leven kwamen…
Cast & crew
Ik voel een ‘cisgender mansplaining‘-reactie opkomen, dat Daniel Craig mogelijk vooral zo gewaardeerd wordt voor deze rol, omdat het zo gedurfd ver af staat van z’n iconische Bond-karakter. Maar dat is mogelijk net zo misplaatst als dat ik vrees dat Hollywood nog niet liberal genoeg is (ondanks de (dom)rechtse beschuldigingen daarover) om zo’n expliciet homoseksuele rol met de hoogste onderscheiding te waarderen (heb The Brutalist nog niet gezien, weet er ook weinig van, maar dat Adrian-Brody-Holocaust-overlevende karakter lijkt dan ‘altijd’ een veiliger keuze). Aan de andere kant: ik weet ook niet hoeveel ogenschijnlijk heteroseksuele acteurs (Craig is al ruim 13 jaar getrouwd met Rachel Weisz) dit zouden durven. Wat aan de ene kant dus ‘risqué’ is, maar kan me ook voorstellen dat de homoseksuele acteergemeenschap zich afvraagt waarom deze rol niet door een gay acteur gespeeld kon worden (al vind ik dat dus wel lichtelijk narrowminded; eenzelfde kritiek kreeg Paul Mescal voor z’n All of Us Strangers-rol). In de overige rollen valt Starkey dus positief op, maar ik hoorde ook iemand verontrustend vragen waarom Schwartzman zo dik was geworden (enkel voor deze rol overigens), terwijl ik het zelf dus wel vet vond te ontdekken dat die rare yagé-vrouw in de jungle (zie still hierboven) bij mij enkel bekend was van die nogal stiff upper lip-rol tegenover Daniel Day Lewis…
Qua productie blinkt deze Guadagnino-film wederom uit in cinematografie. Maar ja, de Thaise cameraman Sayombhu – van Goudenpalmwinnaar Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives – Mukdeeprom werkt ook al sinds Call Me by Your Name samen met Guadagnino. Daarnaast zijn de Nine Inch Nails-mannen Reznor en Ross verantwoordelijk voor de musical score, en ik vraag me af of het ook hun keuze is geweest om die nogal opvallende soundrack te gebruiken. Ik had namelijk geen Nirvana-nummers (waaronder Sinead O’Connors cover van All Apologies!!) verwacht in een film die is gezet in de jaren 50. Net zo min als Prince en New Order. Maar dat draagt wel lekker bij aan de ‘mindbending fuckery‘ die past bij het thema…
Final credits
Yes, ik was wel aangenaam verrast door de setting en locaties in de film (ik reisde zelf ook ooit door Zuid-Amerika in m’n eentje), door Craigs goed rotte kop af en toe, door de prachtige beelden en de overduidelijke tweestrijd in het hoofd van het hoofdkarakter. Wat weer pijnlijk goed past bij hoe Burroughs’ leven en werk door schijnbaar veel homoseksuelen wordt gezien: als behoorlijk ‘fout’.
Ik zie vooral de struggle van iemand die in z’n werk mogelijk de vrijheid vond, die hij in z’n echte leven nooit vond of totaal niet aandurfde. Getuige ook z’n overduidelijk gelogen reactie op een vraag over de homorechtenbeweging: “I have never been gay a day in my life and I’m sure as hell not a part of any movement.”
Wat natuurlijk vooral bijdraagt aan de behoorlijk grote tragiek van/in zijn leven…