Parthenope (2024)
“Sirene of mythe?“, vraagt de logline op IMDb, die deze nieuwe film van Paolo – La grande bellezza, This Must Be the Place (!) – Sorrentino ook de tag ‘fantasy’ meegeeft. En ja: Parthenope is niet alleen de oude naam van de stad waar de film zich afspeelt (en een ode aan/metafoor voor is), of de naam van één van de Griekse Sirenes die Odysseus trachtte te verleiden, maar ook de naam van het oogverblindend mooie hoofdkarakter van deze poëtische ‘droomfilm’, die mij bij vlagen ook wat aan Bertolucci’s The Dreamers deed denken, maar qua verhaal-opzet ook enkele keren I’m Still Here voorbij liet komen in m’n hoofd (en niet enkel omdat er een trailer van die Braziliaanse Oscarwinnaar vóór de vertoning zat).
Maar zou IMDb die tag dan meegegeven hebben, om eventuele kritische feministen het gras wat voor de voeten weg te maaien? Parthenope is (of toont?) namelijk ook zo’n mega-intense uitvoering van the male gaze, dat je je toch wel moet afvragen of dit niet juist ook een soort van kritiek daarop is..?
Het verhaal
Het is 1950 als de vrouw van een rijke scheepsmagnaaterfgenaam in de zee voor hun Napolitaanse villa bevalt van een dochter. Maar niet voordat we gezien hebben hoe de ‘Commandante’ (de scheepsmagnaat zelf – Peppe Lanzetta) hen een klassieke koets uit Versailles cadeau heeft gedaan, als bed voor de baby. Ja: we bevinden ons in een nogal decadent/sjiek milieu, en het is dan ook de Commandante die over de zee roept dat ze haar “Parthenope” moeten noemen: de oude naam van Napels. Op het strand staan broertje Raimondo en beste vriendje Sandrino te kijken naar de geboorte, en het is deze Sandrino (Dario Aita) die als eerste overduidelijk knetterverliefd is op de mooie, 18-jarige Parthenope (Celeste Dalla Porta), die in bikini de zee uit komt gelopen.
Al snel blijkt dat zo’n beetje alle mannen in haar omgeving niet om haar schoonheid heen kunnen kijken, en zelfs haar broer Raimondo (Daniele Rienzo) lijkt zich te moeten inhouden om haar niet te (intiem te) zoenen. Als rijkeluiskinderen laten ze het hedonisme hoogtij vieren, maar net nadat ze de mysterieuze, zijn-eigen-homoseksualiteit-onderdrukkende Amerikaanse schrijver John Cheever (Gary – Léon, True Romance, Darkest Hour – Oldman) hebben ontmoet in Capri, geeft Parthenope toe aan een niet-aflatende verleider, waarna er een tragedie plaatsvindt die de hele familie onuitwisbaar onderuitschopt.
Parthenope krijgt de tip (en vanwege haar uitzonderlijke schoonheid ook de ‘eenvoudige’ mogelijkheid) om het als actrice te proberen. Terwijl ze zich eigenlijk eerder al vol overgave leek te hebben gestort op een studie Antropologie: een onderwerp waarin haar schoonheid niet all emcopassing en/of mannen-verblindend in de weg lijkt te zitten. Dáár vindt ze uiteindelijk de intellectuele uitdaging die ze ook in het acteren niet kwijt lijkt te kunnen, en vindt ze misschien ook wel de waardering die nu eens een keer níet aan haar uiterlijk gekoppeld is…
Extreem poëtisch, prachtig én te pretentieus..?
Ik geef eerlijk toe: ik was tijdens de film iets te amechtig aan het zoeken naar wat ie nou precies wilde met het verhaal. En daarmee zat ik mezelf wel ietwat in de weg. Al denk ik dat Sorrentino ook wel erg véél lijkt te willen (zeggen), zonder daarbij iets van structurele handvaten te bieden. Want Parthenope gaat over la grande bellezza van de hoofdpersoon, maar ook over het vervliegen van de jeugd, het schofterige opportunisme van de kerk, de nogal aparte rituelen binnen maffiafamilies, de gelaagdheid van Napels, hedonisme, én over hoe schoonheid ervoor kan zorgen dat de persoon erachter ‘onzichtbaar’ is (ik heb Dennis Hoppers uitspraak in Elegy, over de schoonheid van Penelope Cruz, vaker aangehaald in m’n recensies om dit te duiden). Daarnaast zag ik deze film met Engelse ondertiteling (de keuze van het filmhuis?), maar de Engelstalige stukken (die met Gary Oldmans karakter) begreep ik daardoor niet allemaal perfect. Zeker omdat zijn schrijvende karakter de schone Parthenope ook uitdaagt met woorden. En ja, dat zijn dan ook poëtisch-ingewikkelde woorden, en dat maakt alles extra pretentieus. Waardoor deze film haar publiek nog meer inperkt, verwacht ik…
Daarnaast verwarde dit mij wat, waardoor ik dus ook niet helemaal ‘weet’ of Sorrentino juist voorbíj de overduidelijke male gaze – dat vrouwen gepresenteerd en gerepresenteerd worden als lustobjecten voor het genot van de heteroseksuele mannelijke kijker – wil gaan. Want dat lustige wordt zó groots gezet, dat Oldmans karakter haar schoonheid zelfs als gevaarlijk disruptive betiteld. Al vertelt de film uiteindelijk wel háár verhaal, en misschien dus wel haar poging om te ontsnappen aan die beklemmende, simpele portrettering…
Cast & crew
Celeste Dalla Porta, die de titulaire schoonheid speelt, maakt hier eigenlijk haar speelfilmdebuut. Haar eerdere rollen (vooral in miniseries) waren vooral die van model. Hier mag ze gelukkig veel meer doen, zeker ook omdat ze zowel een 18-jarige meid als een 35-jarige vrouw speelt. En daarin heeft ze veelvuldig de opdracht gekregen om enigmatisch te glimlachen, terwijl ik ergens bijna een gevoel van medelijden bemerkte in de scènes waarin ze wel degelijk serieus genomen wilde worden. Of dat prachtig spel of vooral mijn instinctieve reactie was (ooit mooi verwoord door Tarantino in een Death Proof-dialoog), dat durf ik niet helemaal te stellen. Iets dat mogelijk perfect past bij wat de film wil doen, maar ergens voel ik me nu dus ook een wat simpele drol die niet voorbij die schoonheid kan zien. Al biedt de maker dus ook genoeg aanknopingspunten om hem van stuurloosheid te betichten. En naast Dalla Porta vielen mij eigenlijk enkel Oldman (die mij ook aan Daniel Craigs Queer-rol deed denken) en de vrienden spelende Daniele Rienzo (als haar fragiele maar ook tien jaar oudere broer) en Dario Aita (Sandrino) op. Maar mogelijk komt dat vooral doordat zij de meeste interactie met Parthenope hebben…
Mogelijk miste ik de daadwerkelijke essentie van de film, en voelde ik me daarom wat ronddobberen in Sorrentino’s wereld, maar ik vrees toch dat hij wel érg veel wilde vertellen in één film. De thema’s die voorbijkomen zouden namelijk allemaal al genoeg zijn als basis voor een ‘eigen’ film, en doordat hij enkel Parthenope’s levenslijn als rode draad hanteert, kwam in mijn hoofd dus ook Walter Salles Oscarwinnaar I’m Still Here voorbij. Hoe prachtig, ook buiten het hoofdkarakter, alles er ook uit ziet, en hoe opvallend het ook was dat een productiemaatschappij, vernoemd naar Diego Armando Maradona’s Napolitaanse aanwezigheid, bij de film betrokken was.
Final credits
Wat overigens wel de eindshots van de film ‘verklaart’, al snap ik die thematisch ook wel in Parthenope’s leven.
Tja, ik weet niet of deze recensie duidelijker is dan de film zelf. Wat je hopelijk vooral meeneemt hieruit, is dat Parthenope zeker interessante zaken behandelt, ook prachtig is om te kijken, maar als je duidelijkheid ‘verlangt’ ook behoorlijk frustrerend kan zijn. Toevallig had ik gisteren een gesprek met een vriend over The Brutalist, inzake hoe pretentieus hij die film vond. Maar als ik die vergelijk met deze laatste van Sorrentino, dan is die meervoudig-Oscarwinnende film met Adrien Brody toch een stuk ‘makkelijker’…