The Whistleblower (2010)

Nadat Bart Chabot laatst bij Pauw & Witteman een warm pleidooi voor The Whistleblower hield (en helaas toch ook wel iets verklapte) en ik op Facebook nogal geschokte reacties op deze film zag verschijnen wist ik dat ik ‘m snel moest zien. En op één of andere manier was ik bang dat het een wat cliché kritische film zou zijn, maar wat ik gisteren zag maakte me zó ontzettend kwaad dat ik in mezelf bijna dingen op voelde komen die mij in deze film zo kwaad maakten. Als in: ik zou de mannen die in deze film zulke monsterlijkheden begaan daar bijna zelf wel eens aan willen onderwerpen, alleen weet ik nog niet of ik m’n agressie alleen zou richten op deze perpetrators, of ook op de hogere ‘piefen’ die dit allemaal onder het tapijt willen vegen. Damn, damn en nog eens DAMN..!

Okay, voordat ik te ver ga: het verhaal. Rachel Weisz speelt een gescheiden vrouw en politieagente die er alles aan doet om mee te kunnen verhuizen naar de staat waar haar ex met haar dochter naar toe verhuist. Helaas heeft ze niet genoeg geld om zomaar te kunnen verhuizen, en als ze het aanbod van een private contractor ziet waardoor ze 100.000 dollar kan verdienen in een half jaar door aan de slag te gaan als waarnemer in Bosnië (het is 1999), ziet ze daar een uitweg uit haar benarde financiële situatie. Niet veel later is ze in Bosnië, waar ze er al snel achter komt dat ze niet echt komen om politiewerk te doen, maar meer om te controleren of de nieuwe Bosnische politie haar werk goed doet. Daarvoor moeten ze nogal eens wegkijken, want de onderlinge haat tussen Serviërs, Bosniërs, Kroaten en moslims was nog lang niet verdwenen.

Als ze binnen twee maanden iets voor elkaar krijgt dat haar superieuren in vier jaar nog niet is gelukt wordt ze gepromoveerd tot hoofd van een VN-afdeling (maar nog altijd onder contract bij de private contractor met de bijna cynische naam Democra), en daar stuit ze op vrouwenhandel, gedwongen prostitutie en nog meer zaken waardoor ik in de eerste alinea zo pissed werd. Ze start als nobele politieagente een onderzoek, niet wetende dat ze op zaken gaat stuiten die ik hier niet zal verklappen. Deels om niets te spoilen, maar deels ook omdat ik dan weer zo’n lompe vergelijking moet gaan maken.
En dan ontvouwt zich een film die dus naast gruwelijk kwaadmakend ook erg spannend wordt. Als dramatische thriller is de film zeker geslaagd, maar het meest aangrijpende is nog wel dat het gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. Met andere woorden: veel van de gruwelijkheden die gepleegd worden in de film komen rechtstreeks uit diverse getuigenissen van mishandelde vrouwen en verhoren die later in Engeland zijn uitgevoerd.

Rachel Weisz speelt haar rol van naïeve politieagente die denkt dat ze serieus iets bij kan dragen aan het oplossen van de wetteloosheid in Bosnië na de oorlog erg goed. Ze is in het begin een beetje een stoer wijf, maar toont ook wat losbandigheid die ik niet van haar gewend was. Monica Bellucci speelt een bureaucraat (met grijze haren!) die deels machteloos lijkt, maar het volgen van de juiste procedures ook belangrijker vindt dan het leed van de vrouwen. David – Good Night, and Good Luck, Howl – Strathairn speelt één van de weinige mannen in de organisatie die ze lijkt te kunnen vertrouwen, en Vanessa Redgrave speelt het hoofd van de mensenrechtencommissie van de VN die haar in elk geval wél wil helpen.

Probleem in zo’n door oorlog verscheurd land is dat de wetteloosheid sommigen aanzet tot nobele daden, maar ik schrok me kapot van de hoeveelheid mensen die zo’n situatie juist zagen als een manier om hun meest duistere demonen ‘vrij’ te laten. Valt dat onder de spoils of war (wie verzon dat ooit?), want noemde één van de hogere officials de meiden niet ook gewoon “oorlogshoeren”? Of ligt de reden in het feit dat werknemers van private contractors met enorme salarissen naar oorlogsgebieden worden gelokt (het cost-plus budgetteringssysteem zorgt er ook nog eens voor dat hoe hoger de personeelskosten uitvallen, des te meer geld het bedrijf verdient)? En ik kan nog meegaan in de gedachte dat na het zien van de massagraven en andere gruwelijkheden er soms wat afgereageerd moet worden, maar door ze meer geld te laten verdienen dan de hoogste generaal in het leger denken ze ook al snel dat ze alles kunnen kopen, inclusief gesmokkelde vrouwen. Maar dit is ook de enige nuancering die ik aan kan brengen, want waar ze zich in deze macho-wereld mee bezighouden zou ze zo’n 70 jaar geleden heel snel hebben doen opklimmen bij organisaties als de Gestapo of SS, if you ask me. En hebben we dan godverdomme dus helemaal niks geleerd..?

Oh ja, het bedrijf in de film heet dus vrij ironisch Democra. In het echt heet het bedrijf DynCorp. Ondanks een voorstel dat in 2005 door het Amerikaanse congres werd ingediend om ook werknemers van dit soort bedrijven onder het militaire strafrecht te laten vallen is daar nog altijd geen actie op ondernomen, waardoor ze dus ongestraft alles kunnen flikken. Check via bovenstaande link (naar Wikipedia) tal van zaken waar ze aan gelinkt worden.
Maar ze kunnen dus niet ter verantwoording worden geroepen voor hun acties. En ondanks dat de Britse verhoren die volgden op het bekend worden van de feiten uit deze film het bedrijf aansprakelijk stelden, is de lobby van dit soort bedrijven zo ontzettend machtig dat ik DynCorp ook gewoon weer tegenkwam in Iraq for Sale: The War Profiteers. Ook zijn ze schijnbaar betrokken bij de “dancing boys”-handel in Afghanistan. Met andere woorden: dezelfde bedrijven zijn in Irak en Afghanistan nog altijd ongestraft bezig met het verdienen van zoveel mogelijk geld aan oorlogsleed. “When war becomes this profitable, you’ll see a lot more of it“, oftewel: ik zit te wachten tot we de huidige economische crisis gaan bestrijden door Iran maar aan te gaan vallen.

Soms zou ik willen dat ik m’n kop nog gewoon in het zand kon steken, zoals zovelen.

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt0896872