Meek’s Cutoff (2010)
Meek’s Cutoff is zo’n film waarbij je na letterlijk twee shots zult weten of je deze film gaat trekken of niet. Het eerste shot toont dat we ons bevinden in Oregon in 1845, en het tweede shot laat een groep settlers zien die door een steeds dieper wordende rivier trekt. En dat tweede shot duur behoorlijk lang, waarmee regisseuse Kelly Reichardt misschien wel direct wil aantonen dat je je maar beter kunt voorbereiden op een hele rustige film, die een groot deel van ’t publiek waarschijnlijk kapot zal vervelen. Maar ze levert wel even een film af die zo ‘rijk’ en interessant is dat ik na twee-en-een-halve dag nog steeds moeite heb om met deze recensie te beginnen.
De eerste stem die je hoort is die van het enige kind in de groep van acht (drie stellen, één kind en Stephen Meek, hun ingehuurde gids door het Grote Bekken). Hij leest voor uit de bijbel, uit Genesis. Hij heeft het over “ten oosten van Eden”, waar Kaïn naar toe werd verbannen na de moord op z’n broer. Maar de quote eindigt met een verwijzing naar “the tree of life”, en dat is natuurlijk ook waar onze groep ‘avonturiers’ symbolisch naar op zoek is. Natuurlijk wordt deze passage als allegorie gebruikt, maar mijn bijbelkennis is niet afdoende om de exacte betekenis aan deze film te koppelen. Maar dat Meek’s Cutoff een film is waar je naderhand veel over na kunt denken, dat hebben de afgelopen dagen wel bewezen. Dat maakt de film niet alleen de moeite waard, maar ik zou ‘m graag nog een keer kijken (wat ik ook zeker zal gaan doen zodra ik ‘m gekocht heb).
Ik typte avonturiers hiervoor bewust tussen enkele aanhalingstekens, omdat je vanaf het begin van de film al ziet dat hun drang naar avontuur al lang niet meer hun drijvende kracht is. Ze zijn, of voelen zich althans, volledig verdwaald in de grootste woestijn van Amerika, en hun gids (een echt onherkenbare Bruce – JFK in Thirteen Days – Greenwood), hanteert vooral grootspraak en angsttechnieken om de groep te overtuigen dat hij echt nog wel weet waar ze zijn, en dat ze zeker niet moeten gaan twijfelen aan z’n kennis en/of gezag. Natuurlijk voel je dan direct een link met vooral Republikeinse politici in deze tijd, en die allegorie wordt gedurende de film nog verder uitgediept. Zeker als hij een Indiaan te pakken weet te krijgen die hen al gedurende langere tijd volgt. In Meeks ogen moeten ze ‘m meteen afschieten, maar de anderen zijn vooral overtuigd dat hij ze mogelijk wél naar drinkwater kan leiden. Want dat begint schaars te worden…
De anderen zijn dus die drie stellen en dat ene kind. Het kind en de ouders kende ik niet, maar de overige stellen worden gespeeld door Zoe Kazan (Happythankyoumoreplease, Revolutionary Road) en Paul Dano (Little Miss Sunshine, There Will Be Blood), en door Will – In the Soup, Brooklyn’s Finest – Patton en de lieftallige Michelle – My Week with Marilyn – Williams. Langzaam maar zeker begint de wanhoop steeds meer toe te slaan en ‘breken’ ze allemaal, behalve Emily (Williams), die al lang weet dat ze verdwaald zijn. Ze lijkt de rest van de groep echter een stap voor te zijn door de gevangen Indiaan juist te helpen, en toont daarmee een grote kracht die vrouwen van nature volgens mij meer bezitten dan mannen…
De film valt in het genre “western”, maar ik heb de rol van vrouwen niet vaak (misschien wel nooit) zó genuanceerd neergezet zien worden in dit genre. Waar Emily nogal politiek incorrect verwoordt dat de vrouwen vooral moeten werken “like niggers”, daar zie je uiteindelijk ook dat ze juist een belangrijke rol in de morele afwikkeling hebben. Nu kun je dat simpel afdoen door te stellen dat de film is gemaakt door ’n vrouw, maar dan mis je toch wel iets. Want laat ik hier eens een boude (en generaliserende) stelling poneren: vormen vrouwen niet vaak de verbindende factor tussen mensen, terwijl ’testosteron-gevoede’ mannen de mensheid juist tot competitie en wedijver drijft (met zowel constructieve als destructieve gevolgen)?
Zoals je ziet roept de film nogal wat op, en ik zou nog wel even door kunnen gaan. Ik heb het bijvoorbeeld nog eens niet over die mooie scène gehad als één van de mannen (de meeste gelovige) ter aarde stort in een soort van ‘dorst-delirium’ en de Indiaan dan een spirituele chant/dans voor hem doet. Aan het begin van z’n gevangenschap hadden ze ‘m waarschijnlijk met de kolf van ’n geweer tegen de grond gekwakt, maar nu ze ‘gebroken’ zijn hebben ze daar de energie niet meer voor en kijken ze toe hoe de ene spirituele man de andere spirituele man tracht te helpen. En dat was niet het enige moment dat ik aan de opportunistische tolerantie moest denken waarmee ‘wij’ (de Nederlandse kolonisten) in Nieuw-Amsterdam met de Indianen omgingen. Wij zagen ze, waarschijnlijk wel vanuit economisch perspectief (VOC-instelling, anyone?), als volwaardige (en interessante) handelspartners. De vervolging en bijna-vernietiging van deze cultuur vond pas later plaats, toen de puriteinen het land overnamen…
Okay, ik zal er maar eens een eind aan breien. Je hebt al lang door hoe zeer ik onder de indruk was van deze film. Ik zou ook nog iets willen vertellen over de resonantie met het heden, inzake het kiezen voor het volgen van een zelfvoldane leider, een in harmonie met de natuur levende Indiaan of het luisteren naar ’n god… Of over de verbazing van ’n vriend van me toen ik tijdens de film zei dat deze film wel degelijk uit 2010 komt, en niet veel ouder is. Zijn vermoeden werd natuurlijk wel gevoed door ’t feit dat de film oorspronkelijk in 1.33:1/4:3-formaat is geschoten.
Maar laat ik maar afsluiten door te zeggen dat ik door deze film wel behoorlijk benieuwd ben geworden naar Reichardts eerdere films, Old Joy en Wendy and Lucy.