Frances Ha (2012)
Ik verwacht dat Frances Ha aan het eind van het jaar nog een stuk hoger op m’n top 25-lijstje van het jaar komt dan ik nu mogelijk denk. Eén van de belangrijkste redenen hiervoor is mijn liefde voor de stad New York, maar Greta Gerwigs aanwezigheid in de film helpt ook zeker. Net als Noah Baumbachs regie, de thematiek van het kleine verhaaltje en zeker ook de muziekkeuze van Baumbach (en Gerwig?). Dat de film qua originaliteit misschien niet uitblinkt doet niks af aan het heerlijk herkenbare gevoel dat de film opriep, wat grotendeels natuurlijk (erg) persoonlijk is, maar ik verwacht niet de enige te zijn die zich kan identificeren met de ‘zoekende twintiger’ die Gerwig neerzet.
En had ik al gezegd dat ze dat in de New Yorkse kunstenaars-‘scene’ doet..?
Het verhaal
Frances woont met haar hartsvriendin Sophie samen in een appartementje in Brooklyn. Althans: aan het begin van de film. Frances Ha vertelt namelijk niet alleen over een intense vriendschap die mogelijk iedereen wel in een bepaalde vorm in zijn/haar leven wil ervaren, maar gaat ook over een worstelende twintiger die voelt dat ze op moet groeien, maar nog lang niet weet wat ze met haar leven wil. En daarin kiezen Baumbach en Gerwig, die samen het scenario schreven (in tegenstelling tot wat je mogelijk denkt/voelt tijdens de film: er is vrijwel niets geïmproviseerd), nergens voor makkelijke conventies, wat ook inhoudt dat de film geen contrastrijk afgerond verhaaltje vertelt, maar meer een slice of life-vertelling toont.
En in dat leven besluit Sophie op een gegeven moment wel een paar stappen te zetten, waardoor Frances ineens op zichzelf aangewezen is. Via een aantal bevriende rijkeluis-kunstenaars-kindjes en een Kerstbezoek aan haar ouders in Sacramento, Californië, komt ze uiteindelijk via Parijs en Poughkeepsie (daar zit wel een mooi contrast ja) weer half-half op haar pootjes terecht in de Big Apple.
En dan lijken die eindcredits mogelijk wat snel te komen, maar gevoelsmatig heeft Baumbach de film best perfect afgerond, met een alleszeggende titelverklaring.
Cast/crew…
Ook ik kreeg tijdens de film lichtelijk de neiging om me af te vragen of het niet geweldig/verstandig zou zijn als Gerwig eens met een grote regisseur zou werken, maar ik wist die gedachte om meerdere redenen direct af te kappen. Want Gerwig is juist zo goed, omdat ze zich niet conformeert en daardoor zo authentiek blijft. Daarnaast heeft ze bijvoorbeeld al met Woody Allen gewerkt in To Rome with Love en is Frances Ha ook reeds haar tweede samenwerking met haar inmiddels-vriendje Baumbach. Ze viel me namelijk voor het eerst op in Greenberg, waarin ze een depressieve Ben Stiller uit z’n isolement tracht te halen. En ook in die film gaf ze haar eigenheid nergens op…
Maar ze schreef dus ook samen met Baumbach het scenario voor deze film. En als situatieschets over hedendaagse zoekende twintigers in één van de gaafste steden ter wereld bevat de film ook flink wat dialogen, en dat is niet de enige reden waarom sommige collega’s Allens Manhattan erbij halen, want ook Frances Ha is geschoten in zwart-wit en geeft je bijna het gevoel dat New York zelf een karakter in de film is. Maar inderdaad: waarom vergelijken..?
Het script kwam overigens tot stand doordat Gerwig en Baumbach vele ideeën voor scènes heen en weer mailden, waarna uiteindelijk karakters werden samengevoegd, scènes aan elkaar werden geknoopt, et cetera. Lichtjes misschien vergelijkbaar met wat Diederik Ebbinge met Matterhorn deed, maar hier pakt dit – waarschijnlijk door Baumbachs veel grotere ervaring (en talent?) – een stuk beter uit, want ondanks dat Frances Ha dus meer een slice of life-film is dan een strak afgerond verhaal met duidelijk begin, midden en eind, werkt het hier perfect. Ik heb namelijk letterlijk het gevoel dat ik een paar maanden mee ben gegaan in het leven van deze New Yorkse kunstenares, die worstelt met dingen waar velen van ons wel mee worstelen, of ooit mee geworsteld hebben…
Muziek
De muziek deed me af en toe denken aan de sfeer in Wes Anderson-films, wat mogelijk niet zo verwonderlijk is als je weet dat Baumbach de scenario’s schreef voor Fantastic Mr. Fox én The Life Aquatic with Steve Zissou. En dat is niet de enige overeenkomst tussen Baumbachs en Andersons wereld, want ook Frances Ha bezit af en toe een bijna slapstick-achtige droge humor, die je ook in Andersons films terugziet.
Maar niets ten nadele van één van beiden, want ik heb vaker gezegd dat ik erg graag in die wereld verblijf. Zeker ook als één van de belangrijkere nummers in de film de bescheiden 80’ies hit Modern Love van David Bowie is, volledig passend bij de manier waarop je de vriendschap tussen Frances en Sophie bijna als liefdesrelatie kunt zien. Terwijl de hele film ook gaat over een zoektocht naar jezelf en naar liefde, juist in onze tijd, maar dan wel weer gezet in een sfeer die af en toe zelfs aan Franse nouvelle vague-films doet denken. Inderdaad: hoe meer ik over deze film typ, des te lyrischer ik begin te worden. En dan heb ik nog eens niet verteld hoe het in het licht van Bowie’s nummer wel grappig is dat juist Stings dochter de beste vriendin van Frances, Sophie, speelt…
Final credits
Ja, ik vond Frances Ha al erg fijn, en in m’n hoofd wordt ie alsmaar beter. Nu weet ik dat de film ook een beetje het Happy-Go-Lucky-gevaar bevat. Als in: om van deze film te genieten moet je wel van een karakter als Frances kunnen gaan houden, en dat zal niet iedereen willen/kunnen. Mogelijk omdat ze jaloersmakend vrijgevochten of gewoon ‘anders’ is, en daarmee mensen kan laten twijfelen aan hun mogelijk minder interessante leven? Wat juist extra wordt versterkt doordat alles zo naturel oogt..?
Ter afsluiter nog wat persoonlijks. Frances Ha is namelijk geschoten op locaties waar de makers zelfs gewoond hebben, of die ze in elk geval zelf goed kennen. Natuurlijk speelt het overgrote deel zich in New York af, maar Frances reist ook naar Sacramento, Californië en naar Parijs, om voordat ze uiteindelijk weer in New York uit komt nog even in Poughkeepsie te belanden, op Vassar College. En daar werd de film dus ineens nóg persoonlijker, want ik bezocht die universiteit ooit tijdens een ‘onderzoeksreis’, in mei 2005.
Maar natuurlijk is dat slechts een terzijde, want dit soort persoonlijke ervaringen heeft echt maar voor een klein deel bijgedragen aan de geweldige fijne filmbeleving die Frances Ha mij bood. Ik hoop dat jij er net zo van geniet, of al van hebt genoten…