The East (2013)

The East is een ogenschijnlijk erg linkse thriller over een anarchistische beweging die de schuld van grote nalatigheden nu eens neer wil leggen bij degenen die daar ook écht verantwoordelijk voor zijn. Maar het is ook de nieuwe van Brit Marling, die eerder in beperkte kring zeer veel opzien baarde met Another Earth en met regisseur Zal Batmanglij al het intrigerende Sound of My Voice maakte. En met The East zet ze de volgende stap in haar ongelooflijk interessante carrière, wat misschien nog (!) geen perfecte film oplevert, maar ik kan nu al niet wachten op haar/hun volgende film…

Het verhaal
Jane (Marling) werkt bij een private contractor (denk Blackwater, maar dan net wat minder militaristisch), die door grote bedrijven wordt ingehuurd om lastige partijen aan te pakken. Voor haar nieuwste opdracht dient ze (onder de naam Sarah) te infiltreren bij een links anarchistische groepering met de naam “The East”. Dan is al snel duidelijk dat zo’n film valt of staat bij de argumenten die ze in haar undercover-opdracht zal horen van de diverse groepsleden, zeker omdat subtiele metaforen worden vermeden en je de maatschappijkritiek juist in your face gegooid krijgt. Maar als die argumenten overtuigend zijn en ze ons als kijkers ook aan het twijfelen krijgen over onze loyaliteit, dan krijg je een interessante film. En als ik eerlijk ben: ze hadden mij vrij snel aan hun kant…

Natuurlijk is dat ook erg persoonlijk. Nu kun je aan m’n recensie van The Pervert’s Guide to Ideology ook wel zien dat ik nogal vatbaar ben voor in elk geval het nadenken over alternatieve economisch-politieke systemen, dus mogelijk ben ik ook wel iets vatbaarder voor een beweging als The East dan de gemiddelde Nederlander, Maar hiermee wil ik de film toch zeker niet(s) tekort doen. Producente en mede-schrijver Marling, en zeker ook regisseur Batmanglij, weet de ideologie ook erg goed aan jou als kijker te verkopen, waarbij ze overigens gebruikmaken van – geloof het of niet – waargebeurde ongelukken/gebeurtenissen, waar ze de acties van de fictieve anarchistische beweging omheen hebben geschreven. The East reageert namelijk op ecologische of humanistische ‘rampen’ door de verantwoordelijkheden hiervoor te straffen, waarmee ze waarschijnlijk laten zien hoe een zeer groot deel van de bevolking zou willen zien dat er met dit soort ‘incidenten’ omgegaan wordt.

Anarchisme vs. kapitalisme
In het getoonde anarchisme wordt zeker ook wel gehint naar de gevaren van zo’n cult-achtige groep, maar net zoals in Sound of my Voice worden ook de sociologische aspecten van zo’n groep aangeraakt. Daarbij heb ik overigens duidelijk het gevoel dat ze hier ook flink wat onderzoek naar gedaan hebben, want het voelt ook best geloofwaardig aan. Ondanks een wat gekunstelde diner-scène, waarin overigens in één metafoor wel het verschil tussen ons egoïsme – door onze (waarschijnlijk onbewuste) kapitalistische conditionering – en het sociale aspect van een anarchistische beweging wordt getoond.
Maar wat knap is: er wordt niet echt een oordeel uitgesproken over zowel Jane/Sarahs beroep als over de anarchistische groep zelf: dat mag jij als kijker zelf bepalen. Het kwam voor mij dan ook als een aardige schok hoe koud zakelijk (en in feite puur kapitalistisch) Jane’s baas (de altijd geweldige Patricia Clarkson) opereert. Dus al word je mogelijk toch wat richting een linkse agenda geleid, dat gebeurt best subtiel, zeker genuanceerd en zelfs licht ingenieus. En daarbij voel je mogelijk af en toe de wens om iets meer gestuurd te worden door de makers, als in: ze hadden daar een duidelijker standpunt in mogen kiezen, wat de film iets ‘makkelijker’ had gemaakt. Maar toch denk ik dat de hiermee opgeroepen ambivalentie toch ook een duidelijke keuze van de makers is geweest, verwacht ik. Al had in mijn ogen het einde wel wat cynischer gemogen. Of zou ik in het licht van Slavoj Žižeks visie dit ontbreken van cynisme juist als cynisch moeten zien..?

Final credits
Haha, mogelijk word ik weer wat te wazig. Iets wat overigens aardig past bij een ideologie-kritische film als The East. Maar wat de film vooral toont is dat Marling en Batmanglij goed in de gaten gehouden mogen worden. The East werd al geproduceerd door Scott Free, dus Ridley en wijlen Tony Scott zien/zagen hun potentie ook al. En dan is The East misschien nog niet die geweldige film die ze ooit gaan maken, maar het is zeker een goede toevoeging aan het pad om bij die film te komen…
En naast Marling zien we in dit toch best duistere sprookje, waarin de slechteriken ‘fijn’ gestraft worden, dus ook Patricia Clarkson als haar ijskoude baas, Alexander Skarsgård als de charismatische ‘leider’ van de anarchisten (dat is een contradictio in terminus ja, want anarchisten keren zich tegen hiërarchie) en Ellen Page als één van de leden van de groep met een wel erg persoonlijke agenda. Dus ook in de casting hebben Marling en Batmanglij flink wat stappen gezet.

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1869716