The Fifth Estate (2013)
Van Bill Condon mag je toch wel iets meer verwachten dan een veel te snel en hip geknipte thriller over eigenlijk nog altijd zo’n belangrijk onderwerp? Zou dat een onbewuste reden zijn dat ie zo teleurstelt, dat het meer een bromance is dan de politiek geëngageerde thriller die Julian Assange en Wikileaks verdienen..? Een ideale film voor een trailer die je een belangrijke film doet verwachten, maar helaas: The Fifth Estate is een eenzijdig portret van Assange geworden, gebaseerd op een nogal karige en zwaar bevooroordeelde bron. Misschien dat de schrijver wat meer hulp bij z’n voormalige ‘baas’ moeten vragen, zodat het een scherpe film was geworden. Nu mislukt ie helaas op veel vlakken…
En dat is niet alleen jammer voor ons als kijkers en voor de ontwikkeling van de democratie in het algemeen, maar helaas ook voor Benedict Cumberbatch, want hoe hard hij ook z’n best doet, hij kan de film niet redden…
Het verhaal
Eigenlijk zou het verhaal bij iedereen nog overduidelijk moeten zijn, want zo groot is het belang van een vrije informatievoorziening wel degelijk in een democratie. Okay, iets van duiding door journalisten is gewenst, maar in een tijd waarin de media in handen zijn van partijen met veel te grote belangen bij het handhaven van de status quo is een luis in de pels als Julian Assange meer dan welkom.
The Fifth Estate vertelt in grote lijnen hoe Assange met z’n Wikileaks wereldnieuws werd. Van het neerhalen van een IJslandse bank, het beschimpen van een grote Zwitserse bank tot het tonen van die beelden waarop vanuit een Amerikaanse Apache-helikopter onschuldige Irakezen worden neergemaaid en de release van al die diplomatieke documenten, gelekt door Bradley Manning. Maar The Fifth Estate probeert ook een karakterstudie te zijn van Assange, maar dan vertelt vanuit de ogen van z’n voormalig vertrouweling Daniel Berg, op wiens boek de film gebaseerd is. En dat is ook de reden dat het uiteindelijk meer een verhaal over een mislukte bromance (een romance tussen vrienden, brothers) is geworden, waarin Berg uiteindelijk met aardig simplistische koude-grond-psychologie komt. Z’n uitspraak “One who’s so desperate at keeping his own secrets fights his whole life exposing those of others…” wordt gebruikt als inspiratie voor de tagline van de film, maar dat leverde bij mij een vergelijkbare reactie op als bij Anton Corbijns Control. Die toonde namelijk ook vooral dat de schrijver van het bronmateriaal – Curtis’ vrouw nota bene – ook helemaal niet begreep waarom hij z’n eigen leven nam, want daarover kwamen wij als kijker ook vrij weinig te weten. Net zoals Berg met z’n boek dus vooral z’n onmacht toont bij het in de psyche van Assange duiken…
Cast & crew
Condon maakte ooit het best interessante Kinsey, maar daarna kwam ie met Dreamgirls en de twee Twilight Breaking Dawn-films. Dus mogelijk moet je ook niet teveel serieus goede films meer van hem verwachten. Maar scenarist Josh Singer, die de boeken van Daniel Berg en David Leigh/Luke Harding (van The Guardian) naar een filmscenario vertaalde, is helaas bij lange na geen Aaron Sorkin. Sorkin wist namelijk in o.a. The Social Network wel de juiste balans te vinden tussen kale feiten en menselijkheid (zoals ie dat ook met The Newsroom en Studio 60 on the Sunset Strip al deed). En natuurlijk is het niet eerlijk om hem met Sorkin te vergelijken, want Singer heeft ‘slechts’ TV-ervaring, o.a. met het pseudo-wetenschappelijke maar toch ook vrij aardige Fringe, maar dus ook met The West Wing. En die serie is dan weer wél ooit opgezet is door Sorkin. Dus vandaar m’n opmerking dat ie toch wat meer raad had moeten vragen bij z’n oude baas…
Qua cast valt Benedict – Star Trek Into Darkness – Cumberbatch wel erg positief op als Assange. Moet eerlijk zeggen dat als ik nu aan Assange denk ik ook eerder Cumberbatch’ beeld, intonatie en stem voor me zie dan Assange zelf, maar dat kan ook komen doordat Assange nog altijd verscholen zit in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen. Daniel Brühl speelt de rol van Daniel Berg ook overtuigend, maar z’n karakter wordt nogal simpel als good guy neergezet, wat natuurlijk te maken heeft met ’t feit dat de film gebaseerd is op zijn boek en hij mogelijk niet zoveel zelfkritiek heeft. Daarnaast komen er nog aardig wat semi-bekende koppen voorbij, maar is het vooral leuk om Carice van Houten weer eens in een internationale film te zien. En hoe goed ze ook ‘past’ als IJslandse handlanger, haar rol is wel een stuk kleiner dan je na het zien van de NEDERLANDSE trailer verwacht hoor…
PR-machine..?
Misschien is The Fifth Estate wel niet die politiek belangrijke film geworden waarop ik hoopte doordat wij als bevolking ons ook al lang niet meer druk maken over waar Wikileaks ooit voor stond. En ergens bekruipt me ook wel een woede als ik me bedenk hoe deze hele affaire toch weer aardig in doofpotten is gestopt. Deze film had een goede reminder kunnen zijn dat Wikileaks niet heeft bereikt wat nodig zou moeten zijn voor een goed werkende democratie, en dat maakt het misschien wel des te erger dat de film je nergens pissig maakt of zo. Door te focussen op Assange en z’n relatie met Berg, waarvoor ze dus nogal eenzijdige bronnen hebben gebruikt, denkt de complot-denker in mij dat Assange’s tegenstanders er wel erg goed voor gezorgd hebben dat we zijn missie en vooral WikiLeaks niet meer serieus nemen. En dan lijkt het dus wel duidelijk dat z’n tegenstanders hebben ‘gewonnen’, toch? Mogelijk dat deze film de laatste nagel aan z’n doodskist is. Want eerlijk gezegd: is Edward Snowden niet ook al bijna naar de achtergrond gedrukt door alle PR-machines..??
Final credits
Jammer dat de film hier geen echte discussie over los zal maken. Het is veel meer een bromance dan dat het over het belang van WikiLeaks gaat, en dan ook nog een verhaal dat geschreven is door iemand die zich zwaar benadeeld voelt. Een beetje ego tegen ego, maar kun je het ene ego wel vertrouwen als ie commentaar levert op het ego van de ander?
Daarbij lijkt vooral de scenarist teveel hooi op z’n vork genomen te hebben, als ik een excuus voor hem zou moeten zoeken. Maar wat ie in elk geval zeker fout heeft gedaan, is zich te focussen op de verkeerde zaken, if you ask me…