Dallas Buyers Club (2013)
Regisseur Jean-Marc Vallée viel zo’n anderhalf jaar geleden al op met het ontzettend subtiele maar ook verrassend ingenieuze Café de Flore. Nu vertelt ie dit waargebeurde verhaal over een aidspatiënt – die het door z’n doktoren geschetste lot niet wil accepteren – ook met de juiste ingetogenheid, waar ik zelf mogelijk de ‘fout’ in zou zijn gegaan door veel harder op instanties als de Food and Drug Administration in te hakken. Op dat vlak laat Vallée jou zelf de conclusies trekken, waardoor de film mogelijk nóg beter blijft hangen.
En waar ik mogelijk een wat zielige-aids-film als Philadelphia verwachtte, is Vallée op dát vlak juist vrij lomp, goed passend bij het karakter dat Matthew McConaughey werkelijk geweldig speelt…
Het verhaal
Want dat dit geen zielige film over een homoseksuele aidspatiënt wordt, dat wordt direct in de openingsscène al vrij lomp getoond. En de trailer lijkt die verwachting ook vrij bewust weg te willen nemen. Ron Woodroof (McConaughey) wordt namelijk direct neergezet als een vrouwenverslindende rodeo-gokbaas, die het liefste coke van de billen of borsten van elke gewillige dame die er rondloopt snuift. Gezet halverwege de jaren 80, ten tijde van de dood van Rock Hudson (de eerste grote naam die aan aids stierf), wordt aids door Ron en z’n redneck-maten vooral gezien als een homo- en junkziekte. De lompheid hoe ze hiermee omgaan zou in deze tijd nogal wat roering veroorzaken, maar in die tijd (en in Texas?) was dat mogelijk wat ‘normaler’.
Ron wil het dan ook niet geloven als na een bloedonderzoek in het ziekenhuis blijkt dat hij besmet is met HIV. Als kijker had je wel al door dat het niet zo goed met hem ging, gezien z’n gehoest en behoorlijk ingevallen gezicht (vandaar dat McConaughey in z’n bijrol in The Wolf of Wall Street ook zo fragiel oogt, wat een gevolg zal zijn van z’n rol in deze film). Ron wordt echter vooral kwaad op z’n artsen (Denis – True Blood – O’Hare en Jennifer Garner). Zeker als Dr. Sevard (O’Hare) hem meedeelt dat hij waarschijnlijk nog maar 30 dagen te leven heeft. En omdat het door de farmaceutische industrie (en daarmee ook door de FDA) gepushte medicijn AZT nogal ongewenste bijwerkingen heeft, besluit Ron zelf op zoek te gaan naar alternatieven. Alternatieven, die z’n leven uiteindelijk niet alleen met vele jaren zullen rekken, maar ook een lucratieve (smokkel)handel blijken voor de hustler die Ron altijd al was. Dat hij daardoor ook verandert van een bekrompen redneck naar een relaxte open-minded kerel die uiteindelijk zelfs een hechte vriendschap sluit met de travestiet Rayon (Jared Leto), dat levert natuurlijk extra en mooi drama op. Terwijl z’n strijd, om deze alternatieve middelen aan te bieden aan wanhopige aids-slachtoffers, voor Ron juist een gepassioneerd levenswerk wordt, waarin hij dus op grote weerstand van de FDA stuit. Want aan reeds goedkeurde middelen verdient de FDA eigenlijk niks meer…
Nuance vs botte bijl
En aan die laatste zin van de vorige alinea zie je al hoe ik hierin mogelijk wat te ongenuanceerd door zou slaan, mocht ik het scenario van deze film geschreven hebben. Maar aan de andere kant: het toont misschien ook wel hoe misselijk- en kwaadmakend de praktijken in de farmaceutische industrie zijn. In mijn ogen misschien wel de industrie die als allerlaatste geprivatiseerd had moeten worden, blijkt het inmiddels één van de meest winstgevende bedrijfstakken in het Westen te zijn. En als er geld verdiend kan worden, staat dan het belang van arme doodzieke mensen voorop?
Vragen waar de film dus vrij bewust geen botte bijl op loslaat. Er wordt sowieso weinig extra dik aangezet, en mogelijk bereikt de film daardoor juist wel een bredere doelgroep…
Cast
McConaughey won al een Golden Globe én een Screen Actors Guild-award voor z’n rol in deze film en hij lijkt dan ook de gedoodverfde winnaar van de Oscar voor Beste Mannelijke Hoofdrol. Nu weet ik niet of ik hem ‘beter’ vind dan DiCaprio in The Wolf of Wall Street, maar ik verwacht dat McConaugheys rol wel meer bij de Oscars past. En wat mij betreft mag hij ook wel een keer geëerd worden ja, al was het maar voor de grootste turnaround van een acteur ooit? Denk aan z’n rollen in Mud en Killer Joe, en dan heb ik The Paperboy (en Magic Mike) nog eens niet gezien.
Naast McConaughey viel het me vooral op dat ik me deze keer helemaal niet ergerde aan Jennifer Garner, die bij mij helaas weinig goed kan doen. Maar hier verraste ze me behoorlijk met haar rustige rol. Alhoewel die verrassing bij het zien van Jared Leto’s karakter zo’n 100x groter was. En om het effe plat te zeggen: zijn Rayon is vooral in het begin best een lekker ‘wijf’, of netter gezegd: een ontzettend goed gelukte travestiet. Ik verwacht eigenlijk dat Ellen Degeneres hier als presentator van de Oscars ook wel een geweldige grap over zal maken, zeker gezien haar eigen homoseksualiteit en de vrijheid en openheid waarmee ze hier zelf ook grappen over durft te maken.
Final credits
Als film is Dallas Buyers Club al erg goed en af en toe heerlijk vermakelijk. Maar ook best aangrijpend, want ik voelde ‘m op enkele momenten behoorlijk stevig. De film wordt echter nog meer de hoogte ingetrokken door de acteerkwaliteiten en de gedrevenheid van vooral McConaughey en Leto. Beiden hebben hun lichaam zo durven laten aftakelen dat ik zowel aan Christian Bale in The Machinist als aan Michael Fassbender in Hunger moest denken. Maar ook daarin betracht Vallée weer ingetogen bescheidenheid. Net zoals hij nergens voor makkelijk of goedkoop sentiment gaat, of op de zielige toer. Dat had Ron Woodroof overigens ook niet voldoende eer aangedaan, want hij lapte alle odds aan z’n cowboyboots en wist uiteindelijk bijna 90 keer langer te overleven dan wat z’n dokteren hem direct na z’n diagnose vertelden. Dat hij daarvoor flink wat wetten overtrad en officiële instanties ontmaskerde als behoorlijke geld- en machtsgeile organisaties, dat geeft de film een urgentie en tragiek waar je inderdaad best kwaad over mag worden…