Lone Survivor (2013)

Lone Survivor is actietechnisch gezien een gruwelijk heftige en VETTE film over een waargebeurde en volledig misgelopen verkenningsmissie van Amerikaanse Navy SEALs in Afghanistan in 2005, gebaseerd op het boek van die ene overlevende uit de titel. En ondanks dat regisseur Peter Berg flink wat Amerikaanse borstklopperij uit het verhaal heeft geschrapt steekt Lone Survivor toch overduidelijk een hart onder de riem van de Amerikaanse troepen en zal het Pentagon erg blij zijn met deze film. Maar gelukkig niet zo opzichtig en onfilmisch als in die (belachelijke) trainingsvideo annex wapencommercial die Act of Valor heet.
En ondanks dat het dus meer een (zeer indrukwekkende) hommage aan de gevallen Navy SEALs is dan een kritische oorlogsfilm, lieten de beelden die Berg tijdens de aftiteling toont mij wél ineens denken dat hij mogelijk toch wat kritischer is dan de rest van de film deed vermoeden.

Het verhaal
Het boek waarop Berg z’n scenario baseerde is geschreven door ex-SEAL Marcus Luttrell (Mark Wahlberg) en gaat over Operation Red Wings: een verkenningmissie/zoektocht naar een Talibanleider in een Afghaans berggebied. Berg schijnt het overgrote deel van Luttrells Amerikaanse oorlogsretoriek en z’n aanvallen op de ‘linkse media’ er aardig uit gelaten te hebben, maar dat heeft ie niet vervangen door veel karakterontwikkeling of zo. Of hij daar een reden voor heeft vraag ik me verderop nog af, dit stukje gaat over het verhaal zelf. Lone Survivor vertelt namelijk over een viermansmissie die uiteindelijk volledig mis loopt voor de vier Amerikanen en hun opgetrommelde back-up. En dat is zeker niet het enige moment dat je deze film wat kunt vergelijken met Ridley Scotts Black Hawk Down.

Nadat Luttrell en z’n kompanen (Taylor Kitsch, Ben Foster en Emile Hirsh) zijn ontdekt door een groepje herders dienen ze een moreel nogal lastig besluit te nemen. Samen met een ongelooflijk ongeloofwaardige (maar waargebeurde!) scène richting het einde van de film vormt dat besluit een belangrijk argument in een mogelijke discussie in hoeverre er – in iets onpersoonlijks en moreel verwerpelijks als oorlog – ruimte is voor persoonlijke morele beslissingen, die al dan niet tegen Geneefse Conventies in gaan. Maar hiermee ben ik alweer aan het ‘zoeken’ naar meer dan wat er daadwerkelijk in zit. Lone Survivor is toch vooral een film over de heftigheid van het leven van een Navy SEAL. Na een montage van hun gruwelijk heftige trainingsmethodes in de openingcredits begrijp je mogelijk beter hoe ze de ontzettend heftige beatings die de vier mannen in de film ondergaan kunnen overleven, want de film bevat een aantal mega-heftige crashes/valpartijen waar iedereen wel even bij weg zal kijken, verwacht ik. Maar dat zorgt er dus ook voor dat de vier mannen af en toe bijna superhelden lijken. In hoeverre dat door Luttrell in het boek is overdreven weet ik niet, maar dat levert wel het meest memorabele aan deze film op…

Karakterontwikkeling?
Want je zult Lone Survivor niet gaan herinneren vanwege z’n kritiek op de Amerikaanse oorlogsdrift of vanwege goed neergezette karakters. Berg heeft vooral actietechnisch een ‘geweldige’ film gemaakt, maar lijkt niet echt geïnteresseerd in iets van karakterontwikkeling. Al kan ik me voorstellen dat daar ook iets van scherpte in zit. Als in: in het boek zelf kan die karakterontwikkeling niet gezeten hebben omdat Luttrell mogelijk ‘gewoon’ niet het inzicht in de menselijke geest heeft om hier iets zinnigs over te zeggen, maar misschien heeft Berg dat wel gebruikt om het (gewenste?) onpersoonlijke karakter van al die gesneuvelde soldaten te tonen? Want is dat niet wat het Pentagon bijvoorbeeld het liefste wil, dat wij als publiek ons niet afvragen of het al die ellende wel waard is, door de menselijkheid van de slachtoffers niet te tonen?
En als je dan tijdens de aftiteling foto’s ziet van de mannen die in de film omgekomen zijn en de naïviteit op hun gezichten ziet, dan is dat wel extra schokkend. Het riep bij mij in elk geval wat woede op, dat je zelfs bij de elitetroepen voelt hoe schandalig het is dat zulke jochies een oorlog ingestuurd worden waar ze helemaal niet van weten waarom die überhaupt gevoerd wordt…

Cast/crew
Als je weet dat dit Bergs eerste (bioscoop)film na het verschrikkelijke Battleship is, waarin Kitsch overigens de hoofdrol speelde, dan weten ze hun naam hier wel redelijk te redden. Kitsch vervult echter ‘slechts’ een bijrol naast de nooit teleurstellende Mark Wahlberg. Maar Lone Survivor is helaas geen film om écht in te shinen, zoals Wahlberg dat bijvoorbeeld wel kon/mocht in The Fighter. Daarnaast laten Emile – Into the Wild, Prince Avalanche – Hirsh en de in mijn ogen nog altijd zwaar ondergewaardeerde Ben – The Messenger, 3:10 To Yuma – Foster zien dat ze, ondanks de platheid van hun karakters, toch erg interessante acteurs zijn. Voor een flink deel overigens geholpen door de zeer geloofwaardige special effects make-up van ‘koning’ Greg Nicotero. En nu wilde ik een paar films/series noemen waar Nicotero aan meegewerkt heeft om te tonen hoe goed hij is, maar die lijst is zó uitgebreid en divers dat je beter even op z’n IMDb-profiel kunt kijken…

Final credits
Lone Survivor is voor mensen die van dikke actiefilms houden een flinke aanrader. Ik zat bijvoorbeeld aardig met open mond te kijken naar scènes waarin de SEALs zich trachten te redden door zich van bergen/heuvels af te storten en dan maar hopen dat ze ergens ‘veilig’ neer zouden komen.
En naast het feit dat ik dus wel wat scherpte denk te hebben gevonden kon ik gelukkig ook door de toch wel aanwezige borstklopperij heen kijken. Want net toen ík zelfs dacht dat het té pro-Amerikaans en ongeloofwaardig werd, werd alles getopt met een ongelooflijk ongeloofwaardige scène die al het voorgaande weer relativeerde. Juist omdat de gebeurtenis in die scène dus waargebeurd blijkt te zijn.

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1091191