Samba (2014)
Waarom ik uiteindelijk een beetje een naar gevoel bij Intouchables heb gekregen leg ik verderop uit, maar daardoor waren m’n verwachtingen voor de nieuwe film van regisseurs Olivier Nakache en Eric Toledano met wederom Omar Sy in de hoofdrol niet al te hooggespannen. Het verraste me dan ook dat Samba best rustig is en op de juiste momenten het drama breekt met goede rake grappen. Dus dat maakt het wat teleurstellend dat het drama helaas niet realistisch en/of stevig genoeg wordt neergezet, terwijl daar alle mogelijkheden toe waren. Nu is het een vrij oppervlakkige film geworden waarin wel degelijk maatschappelijke problemen aangeraakt worden, maar dan enkel als context of niet op de juiste manier. En vooral vanwege het prachtige acteren van zowel Sy als Charlotte Gainsbourgh is dat toch wel wat jammer…
Het verhaal
Samba Cissé (Sy) is een illegaal in Frankrijk verblijvende Senegalees, die al tien jaar lang allerlei baantjes heeft om z’n familie in Senegal te onderhouden. Altijd onder spanning vanwege de mogelijkheid om door de vreemdelingenpolitie gepakt te worden, wordt hij tijdens het wachten op een baantje bij de sociale dienst eruit gepikt en vastgezet. Tijd om Alice (Gainsbourgh) te introduceren, een voormalig HR-manager die na een burn-out via vrijwilligerswerk weer wat ritme op wil doen, hopende dat het helpen van vluchtelingen haar eigen problemen mogelijk wat draaglijker maken of in elk geval wat relativeren. Oh wacht, daar ga ik al dieper dan de film doet…
Er is direct een band tussen Alice en Samba, zeker een gevolg van de ontwapenende glimlach en openheid van Samba, die in de kwetsbaarheid van Alice misschien ook wel een opportunistische kans ziet om zich aan een Française te binden, wat z’n kansen op een verblijfsvergunning zeker zal doen toenemen. Oh wacht, daar verzin ik deels al iets teveel ambivalente spanning inzake die relatie. Maar hun samenspel is wel wat de film mooi maakt. Samba’s discussies met z’n oom/huisbaas zijn net te simpel om het vluchtelingendrama écht te voelen, maar z’n vriendschap met Wilson (Tahar Rahim) werkt dan weer wel goed. Evenals de rol van de achterdochtige Manu (Izïa Higelin), tegen wier advies Alice keihard in gaat én dus wel betrokken raakt bij één van haar cliënten.
Oppervlakkige uitvoering
Laat ik daar qua verhaal ophouden, want zoals je ziet ga ik in m’n hoofd al verder dan de film zelf gaat. Een reden daarvoor kan zijn dat ik zelf ruim een decennium geleden een burn-out had, en de manier waarop deze in de film is neergezet toont dat de schrijvers Delphine en Muriel Coulin en/of het regisseursduo daar (gelukkig voor hen?) geen ervaring mee hebben. En dat ontbreken verdoezelen ze met wat makkelijke grapjes, terwijl de scène waarin Alice over haar burn-out vertelt tegen Samba een geweldig gevoelige scène had kunnen worden, juist door dat in contrast te zetten tot Samba’s vluchtelingenprobleem. Nu wordt het enkel benoemd omdat het zo in het script stond, en dat stoorde mij ‘als ervaringsdeskundige’ dus nogal. Evenals de manier waarop Samba’s hoogtevrees slechts ten dele overeenkomt met mijn eigen heftige hoogtevrees. Nu kan mijn versie van hoogtevrees mogelijk niet de enige zijn, maar door het in één scène wél goed invoelbaar te maken en een scène later helemaal niet, voedden ze ook hier mijn gedachte dat ook dit iets is waar de makers eigenlijk slechts oppervlakkig weet van hebben.
Anti-Intouchables…
En mogelijk zit daar wel een overeenkomst met m’n wat nare gevoel bij Intouchables, de doorbraakfilm van het regisseursduo. Natuurlijk is alles wat ik schrijf subjectief/persoonlijk, dus ik wil ook degelijk wel wat bij mezelf neerleggen, maar was Intouchables niet enkel een behoorlijke feelgood-formulefilm, die waarschijnlijk beschuldigd zou zijn van oppervlakkigheid en valse sentimenten als ie in Hollywood gemaakt was? Nu genoot ik de eerste keer echt wel van die film, toen ik hem tijdens een PAC-festival zag (voor ‘alternatieve cinema’), maar daarna kreeg die film een soort van hype-cultstatus, als in: “Kijk mij eens een arthouse-film waarderen door Intouchables vier keer gezien te hebben!“. Daarin vergelijk ik ‘m graag met het Vlaamse Loft: ook zo’n goed gemaakte Hollywood-formulefilm die vooral zo gewaardeerd werd omdat ie juist NIET uit Hollywood kwam…
Cast
Het beste aan Samba zit hem in de acteerprestaties. Misschien ook wel de reden dat ik deze film eigenlijk helemaal niet zo wil bekritiseren (maar merk dat als ik ga typen, ik dus wel steeds kritischer wordt). Omar Sy toont z’n grote potentie, juist door die combinatie van open- en opgewektheid en z’n dramatische capaciteiten. Gainsbourgh is in deze film weer eens mooi kwetsbaar, in tegenstelling tot bijvoorbeeld haar ‘harde’ kwetsbaarheid zoals in Antichrist. Ook zit er een leuke ‘link’ in met haar rol in die andere Von Trier-film: Nymphomaniac. Eén van de redenen dat ik over de film mogelijk extra kritisch ben is vanwege de aanwezigheid van Isaka Sawadogo. Hij speelde eerder namelijk een geweldige rol in die ontzettend interessante Belgische film over vluchtelingenproblematiek: L’envahisseur (The Invader), terwijl die problematiek hier dus juist slechts als context wordt gebruikt.
Verder zijn er nog opvallende rollen voor Izïa Higelin (vanwege haar behoorlijke gelijkenis met La vie d’Adèle’s Adèle Exarchopoulos) en Tahar Rahim, die toch nog altijd wacht op z’n echte doorbraak na die geweldige rol in Un prophète. Hier hoeft hij namelijk niet veel meer neer te zetten dan zo’n bijna archetypische Franse vrijbuiter…
Final credits
Ondanks dat Samba gewoon een leuke, redelijk goede en aardig onderhoudende film is geworden, zijn zo’n beetje alle onderwerpen vrij recent beter uitgevoerd in andere films. Voor een stevig én prachtig vluchtelingendrama kijk je dus beter L’envahisseur, en Hitchcocks film over hoogtevrees kreeg niet voor niets de Latijnse naam voor een gevolg van die aandoening. Echt goede films over burn-outs kan ik me nu even niet herinneren, maar relaties tussen twee sociaal behoorlijke tegenpolen zijn in ook tientallen films beter neergezet.
Dus veel meer ga ik niet typen. Ik genoot zeker meer van Samba dan ik vooraf verwachtte, maar als ik de film in één zin zou moeten neerzetten, dan zou ik het een combinatie van Intouchables en L’envahisseur noemen, maar daar dan wel bij vermelden dat die beide films allebei een stuk beter zijn.
Ook Intouchables ja…