Lost River (2015)
Een jaar geleden behoorlijk neergesabeld bij de première op het Cannes Filmfestival is Ryan Goslings regiedebuut nu hier in de bioscoop verschenen. En ook al is er genoeg aan te merken op dit nogal heftig duistere sprookje, waarin duidelijk invloeden van Nicolas – Drive, Bronson, Only God Forgives – Winding Refn en David Lynch zitten, ik vind deze film sferisch wel ‘passen’ in wat ik van Gosling kende, bijvoorbeeld van z’n band Dead Man’s Bones. Beetje een surrealistische trip, ook geschreven door Gosling zelf, en ergens lijkt z’n hoofd nogal ongeremd alle kanten op te vliegen. Wat hem in mijn ogen één van de interessantere personen in de filmwereld van dit moment maakt, maar die ongrijpbaarheid kun je inderdaad ook makkelijk afdoen als pretentieuze sfeermakerij…
Het verhaal
Bones (Iain – Filth – De Caestecker) woont met z’n moeder Billy (Christina – Drive, Mad Men – Hendricks) en kleine broertje Franky in het stadje Lost River, dat compleet vervallen aan het raken is. Zo’n beetje elk huis in de straat is al foreclosed en ook Billy heeft financieel lang niet alles op orde. Gedachtes aan de financiële crisis komen natuurlijk meteen op (de film is opgenomen in de treurige buitenwijken van Detroit), maar mogelijk is dat vervallen wel een metafoor voor iets ‘groters’..?
Na de openingsshots weet je trouwens al direct wat voor ‘soort’ film dit gaat worden, als we de jonge Franky (een jaar of drie oud, schat ik) met vies shirtje een verrot huis uit loopt en op een rare manier schreeuwt dat hij klaar is om te eten. Die nachtmerrie-achtige setting is mooi contrasterend juist prachtig verfilmd, en geeft je als kijker ook wel het gevoel dat er iets móet veranderen in het leven van Bones en familie.
Bones schraapt geld bij elkaar door in verlaten panden koper te verzamelen, maar daarbij haalt hij de woede op z’n hals van de plaatselijke bad guy Bully, die er nogal een sport van maakt om de lippen van z’n tegenstanders af te knippen (!). En of dat nog niet genoeg weirdness veroorzaakt op het scherm, krijgt moeder Billy een baan in één of andere post-apocalyptische horror-club, gerund door de nieuwe bankmanager Dave (Ben – Killing Them Softly, The Place Beyond the Pines – Mendelsohn), waar de topact wordt uitgevoerd door Cat (Eva – vriendin van Gosling – Mendes), en waar vooral heel veel (nep?) bloed bij komt kijken. En dan heb ik het nog niet gehad over Bones’ buurmeisje Rat (Saiorse – Hanna, The Grand Budapest Hotel – Ronan), die met haar katatonische oma (Barbara – 8½, Pit and the Pendulum – Steele) samenwoont, en die vertelt over een vloek die is ontstaan toen een aantal naburige dorpjes onder water werd gezet om een groot stuwmeer te creëren…
All over the place
Inderdaad: Lost River vliegt vele kanten op, en gezien de wat platte karakterontwikkelingen lijkt Gosling vooral een sfeer neer te willen zetten die je mogelijk herkent uit Lynch’ films, maar die mogelijk net zo goed een afspiegeling zijn van de ogenschijnlijk nogal ‘intense’ psyche van Gosling zelf. Als dat het geval is, dan denk ik dat menig psychotherapeut wel aan de slag wil met hem, maar ik voelde de hele film ook een soort jaloezie dat hij z’n demonische gedachten wél in een ‘kunstwerk’ heeft weten om te zetten, of in elk geval een poging daartoe heeft gedaan. Mijn hoofd schoot bij soortgelijke gedachten ooit direct in een paniekstand, wat ook veel weirdness opleverde, maar (nog) nooit een film(script). Mogelijk dat het maken van deze film voor Gosling wel therapeutisch werkte, en alleen daarom al vond ik het in elk geval een interessante film. Dat hij daarbij geholpen werd door vrienden en bekenden uit eerdere films, dat maakt het gevoel eigenlijk nóg persoonlijker…
Getalenteerde crew
Naast de imponerende cast, die ik hierboven – met uitzonder van Reda (Loin des hommes) Kateb – al ge- en benoemd heb, had Gosling ook het ‘geluk’ om met bijvoorbeeld Benoît Debie te kunnen werken, die z’n sporen als cinematograaf al ruimschoots verdiende met onder andere Irréversible, Enter the Void en Spring Breakers. En inderdaad, het naargeestige gevoel dat films van Gaspar Noé én Harmony Korine oproepen, dat voel je ook wel in Lost River. Daarnaast liet Gosling de montage over aan Valdís Óskarsdóttir en Nico Leunen, en hun expertise voel je vooral richting het einde van de film, als de spanning aardig oploopt. Óskarsdóttir won al ooit een BAFTA voor z’n werk aan Eternal Sunshine of the Spotless Mind, terwijl hij onder andere ook als editor betrokken was bij Thomas Vinterbergs Submarino en Festen. Leunen kennen wij hier veel beter, want naast het werk in z’n geboorteland België (o.a. voor The Broken Circle Breakdown, L’envahisseur en De helaasheid der dingen) deed hij ook de montage van Lena, één van de interessantere Nederlandse films van het laatste decennium.
Final credits
Ondanks het veelvuldige name droppen hierboven moet je dat niet helemaal zien als zwaktebod inzake Lost River. Natuurlijk zou je met zoveel talent een veel risicolozere film kunnen maken die wél iedereen zal bekoren, maar ik vind dit regiedebuut ontzettend gedurfd. Juist omdat Gosling zo’n grote ster aan het worden is, lijkt hij met deze film dat imago bijna onderuit te willen schoppen. Toch verwacht ik niet dat zijn motivatie zo ‘simpel’ was, want daarvoor lijkt hij te intelligent. Dat hij z’n rare gedachtesprongen nog niet heel coherent heeft weten over te brengen naar film, dat vergeef ik hem wel, want de sfeer die hij weet neer te zetten is er één die ik niet zo snel zal vergeten.
Al dan niet geholpen door enkele nogal verontrustende beelden…