Midnight Special (2016)

Je hoeft niet ‘bang’ te zijn dat Jeff Nichols, nu hij geld van Warner Brothers heeft gekregen voor z’n vierde film, ineens van z’n geloof is gevallen, want met Midnight Special weet hij opnieuw geweldig met onze drang om alles te móeten kunnen verklaren te spelen. Daarnaast heeft hij het lef om qua exposé niks letterlijk uit te laten leggen door één of ander autoritair figuur (alhoewel die er genoeg in de film zitten), waardoor je de hele film maar blijft afvragen wat er nou precies met dat jochie met die zwembril aan de hand is. Daarin zit een ‘herkenbaarheid’ die de film voor mij persoonlijk nu al één van de beste van het jaar maakt, maar laat ik het er bij houden dat ie zowel rationeel/plottechnisch als ‘spiritueel’ enorm intrigerend is.
Terwijl het eigenlijk ook ‘gewoon’ een erg rustig vertelde maar onconventionele road movie is…

Het verhaal
Het duurt ongeveer vijf minuten totdat je weet dat ene Roy Tomlin (Michael Shannon) niet ‘slechts’ de ontvoerder van de jonge Alton (Jaeden – St. Vincent – Lieberher) is, maar meer een enorm bezorgde vader die er alles aan doet om z’n zoon te beschermen. Want om verschillende redenen zitten niet alleen leden van een religieuze sekte – onder leiding van Sam Shepard – achter dit jochie aan, ook de overheidsinstanties zijn nogal verward door wat dat jochie schijnt te kunnen. Roy heeft daarom de hulp ingeroepen van Lucas (Joel Edgerton), en samen brengen ze het manneke ergens naar toe, waarbij ze meer door hem geleid lijken te worden, dan dat ze het zelf een idee hebben wat er speelt.

Onderweg pikken ze Altons moeder Sarah (Kirsten Dunst) op, en samen gaan ze verder op pad naar iets schijnbaar onvermijdelijks. Lukt het echter om daar te geraken voordat de FBI, in samenwerking met NSA-analist Paul Sevier (Adam Driver) hen te pakken heeft? Alhoewel dat onderweg niet de grootste dreiging lijkt te zijn…

Geloven we allemaal?
Mijn persoonlijke geschiedenis heeft ertoe geleid dat ik zowel mensen begrijp die denken dat we met ratio vrijwel alles kunnen verklaren, maar na een flinke klap in m’n zelfzekere snufferd (lees: een burn-out) liet ik die ratio grotendeels los om volledig te gaan ‘voelen’, wat me nogal richting spirituele ‘zweverigheid’ heeft geleid. Inmiddels is dat best wel weer in balans, waarbij één van m’n overall conclusies is dat ergens in wíllen geloven iets heel menselijks is, maar dat sommige (vaak ook zeer intelligente) mensen juist ook een aan arrogantie grenzend soort van geloof lijken te hebben dat we met onze ratio alles kunnen verklaren, ooit. Ik stel me altijd voor hoe lachwekkend dit mogelijk zou zijn voor buitenaardse en/of hoger ontwikkelde wezens, en deze film bevindt zich precies in dit speelveld. Want uiteindelijk is de afwikkeling van Altons reis minder belangrijk dan de weg daar naar toe, waarin de wanhoop om ergens in te willen geloven mooi afgezet wordt tegen zaken als religie, pattriotisme en plichtsbesef, maar zeker ook die instinctieve oerkracht om je kind te beschermen. En ergens voelt de film – ondanks z’n niet-moderne rust qua vertelling – juist erg hedendaags aan. Want het wantrouwen richting overheden, maar ook de manipulatieve informatievoorziening van media, zijn dat momenteel niet ook enorm belangrijke factoren in onze huidige politieke klimaat..?

Cast & crew
Shannon heeft inmiddels in alle vier films van Nichols gespeeld: Shotgun Stories, Take Shelter, Mud en nu dus ook in deze. En ook al heeft hij het ‘geluk’ dat zijn blik er altijd uit ziet als die van iemand met een geheim of iets van onderdrukte pijn, daarmee wil ik niks afdoen aan z’n prestatie. Is hij niet gewoon de beste karakteracteur van zijn generatie? Hij lijkt in elk geval de perfecte acteur voor Nichols’ filmwerkelijkheid. Opvallend ook dat je aan Edgerton totaal niet meer hoort dat hij eigenlijk Australiër is, maar dat was in bijvoorbeeld Warrior of Black Mass ook al het geval. Kirsten Dunst past wel erg goed in die eng-religieuze setting qua kleding en haardracht, terwijl Adam – Kylo Ren in Star Wars: The Force Awakens – Driver één van de belangrijkste rollen speelt. Want zou zijn karakter per ongeluk dezelfde naam hebben als één van Jezus’ belangrijkste apostelen?
Ik ga niet iedereen bespreken hier, maar wat ik nog wel wil melden is dat er zoveel interessante karakters in de film zitten, dat één van mijn ‘recensiehelden’ de – overigens genuanceerde – opmerking maakte dat hij ergens ‘hoopte’ dat hier een serie van gemaakt zou worden, omdat hij de achtergronden van al die karakters graag beter zou leren kennen: een geweldig verkapt compliment inzake het intrigerende van de film, if you ask me…

Final credits
Ik denk dat Nichols inmiddels mijn favoriete filmmaker is, want als er één filmmaker is waarmee ik wel eens zou willen filosoferen, dan is hij het wel. Dit is ook echt een film waar ik graag met anderen over praat. Niet zozeer om te discussiëren om m’n gelijk te halen (iets wat ik sowieso niet vaak nodig acht), maar meer om te ‘contempleren’ en zo meer inzicht te krijgen in de vele lagen in het verhaal. Want dat Nichols geen panklare antwoorden zou gaan geven aan het eind, dat wist ik als fan van hem wel al.
En als ik Midnight Special zou móeten vergelijken met andere films, dan zou ik iets typen als Blue Ruin meets Interstellar meets Close Encounters of the Third Kind meets Take Shelter meets young adult fantasy (denk The Maze Runner, The Hunger Games, Divergent, maar dan dus wél echt interessant). Alhoewel je aan die vergelijking niet echt al teveel waarde moet hechten, want Midnight Special staat zelfverzekerd genoeg en stevig op eigen benen…

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt2649554