Goksung (a.k.a. The Wailing – 2016)
Eigenlijk totaal ongeschikt om vertoond te worden tijdens een sneak preview in een (commerciële) bioscoop, hoe ogenschijnlijk ingenieus de bedoelingen van de regisseur misschien wel meer op ons als publiek gericht zijn dan op de karakters in de film. Als in: laat Hong-jin – The Chaser – Na ons als kijkers nou aan dezelfde ‘zonde’ onderhevig zijn als zijn hoofdkarakter, door een moeilijk te begrijpen film te maken waarin snel oordelen je filmbeleving totaal in de weg zal zitten? Want dat snelle oordelen – zeker voor een politieagent doet ons hoofdkarakter erg domme dingen doordat hij niks snapt van de wereld en daardoor direct oordeelt – lijkt de zonde waar onze Koreaanse vrienden in de film nogal last van krijgen…
Het verhaal
Vanaf de openingsscène, waarin de bijbel wordt geciteerd, zou je al moeten voelen dat dit een film over geloof, twijfel, onzekerheid en angst is. Het kleine Koreaanse dorpje waar het verhaal zich afspeelt lijkt al snel geteisterd te worden door iets van een virus (?) waardoor mensen aan het moorden slaan. De ene nog grover dan de ander, maar al snel gaan de beschuldigende vingers richting een wat zonderlinge Japanner die ergens in de bergen rondom de vallei is komen wonen. Als hoofdpersoon Jong-Goo (Do Won Kwak) – die zeker ook gebukt gaat onder die verlammende schaamtecultuur die je in veel Koreaanse films terug ziet komen (denk aan onmacht/onwil/onkunde om je trots opzij te zetten en gewoon duidelijk/eerlijk te zijn (tegen bijvoorbeeld je baas)) – zich met de zaak gaat bemoeien, dan lijkt hij initieel z’n collega niet te geloven, die in deze Japanner het grote kwaad ziet, of in elk geval een soort van demon die mensen ergens mee besmet.
De zaken veranderen echter wanneer Jong-Goo’s dochtertje wat raar begint te doen, en ook wat zweren op haar lichaam begint te vertonen, die eerder al een ogenschijnlijk lief huisvrouwtje haar hele gezin deed vermoorden. Na een mislukt bezoekje aan de Japanner in het bos gaat hij toch maar in op de wens van z’n moeder om een sjamaan in te huren, en deze Il-Gwang (Jung-min Hwang) voert een ritueel uit wat niet alleen de gedeelde geschiedenis van Aziaten en Noord-Amerikaanse indianen toont, maar ook vrij succesvol lijkt. Totdat Jong-Goo uit angst de ceremonie onderbreekt, wat mij als kijker weer deed twijfelen aan wie deze sjamaan eigenlijk was. Zeker als later een vrouw in het wit verschijnt die Jong-Goo’s zekerheden weer totaal onderuit schopt. Is z’n dochter überhaupt nog wel te redden, en zo ja: waar kun je dan op vertrouwen..?
Zonde en religie
Deze alinea is vrijwel niet te schrijven zonder iets te verklappen, dus bij dezen – SPOILER ALERT. Waar het twijfel zaaien door de makers het duidelijkste voelbaar is, is in mijn ogen in die vrouw in het wit. Is zij een soort van ‘berg-geest’, of ‘berg-engel’, die over de mensen in de vallei waakt, of juist iets duivels, zoals de sjamaan zegt? Dat die twee aan verschillende kanten staan staat als een paal boven water, maar werkte die sjamaan nou mee met de Japanner, of niet? Omdat hij hem bijna doodde lijkt dat van niet, maar zou dat een bewuste sidestep zijn? – EINDE SPOILER ALERT – Snel concluderend kun je dit als een dikke fout wegschrijven, maar is dit niet juist een manier van de maker om jou als kijker onzeker te maken, en is die snelle conclusie het resultaat van een mislukte test in hoe hard ik zelf zekerheden nodig heb? Net zoals het de zonde van Jong-Goo is dat hij z’n menselijke twijfel en onzekerheid aan de kant schuift voor een (ook nog eens verkeerd) oordeel, waarin hij uiteindelijk heel zeker in lijkt te zijn. Zegt de maker daarmee dus eigenlijk iets heel scherps over hoe wij als mens altijd verklaringen/waarheden/zekerheden nodig hebben? Dat we onzekerheid niet kunnen accepteren als zijnde onze ‘basis-staat-van-zijn’? Daarnaast lijkt er ook een erg cynische sneer naar het katholieke geloof in de film te zitten, want als in dit deels katholieke land een priester vrij ironisch aan iemand vraagt: “Hoe kun je in iets geloven, als je het nooit gezien hebt?“, dan is het volgens mij niet onlogisch je af te vragen of daar niet het hele christelijke geloof juist op gebaseerd is, op het onbewezen geloven van een schepper die niemand ooit gezien heeft…
Crew
Regisseur Na maakte eerder dus het geweldige The Chaser, één van die Koreaanse films die ervoor gezorgd heeft dat ik wel een beetje fan ben van Koreaanse film(maker)s. The Chaser gaat over een voormalig agent (nu pooier) die achter de seriemoordenaar van z’n hoertjes aan gaat, en die je op een gegeven moment ineens mee laat voelen met die moordenaar. Een stuk toegankelijker dan deze The Wailing, maar daarin toont Na ook al hoe hij speelt met jouw oordeel als kijker. Eerst wil je logischerwijs meegaan in de wraakgevoelens van de hoofdrolspeler, totdat het perspectief wat switcht doordat dit karakter ook nogal lomp is. Dat voelt inderdaad niet helemaal fijn aan, zeker niet voor mensen die liever duidelijk begrijpelijke en wat meer conventionele verhalen willen ervaren, maar ik hou daar wel van. Iets vergelijkbaars gebeurt in I Saw the Devil, en ook het originele Oldboy speelt hier behoorlijk mee. Toch was m’n initiële reactie na het zien van The Wailing dat deze eerder het gevoel van Memories of Murder oproept (alhoewel een stuk duisterder), maar niet het niveau van bovengenoemde drie thrillers haalde. Nu ik de film een week na het zien echter nog altijd zo door m’n hoofd voel spoken af en toe, weet ik niet of ik het daar nog wel mee eens ben…
Final credits
Zoals je ziet krijg je hier geen duidelijk oordeel over deze film. Hij was in elk geval lekker typisch Koreaans en erg lomp in de dialogen, iets wat het sneakpubliek wel kon waarderen, gezien de aardig aanwezige lachsalvo’s. Maar het blijft natuurlijk ontzettend risicovol om een film te maken die bij de kijkers juist twijfel, vragen, voorbarige conclusies en daarmee gepaard gaande verwarring en frustraties oproept. Omdat het hier echter overduidelijk een connectie heeft met het thema van de film, toont het vooral het niveau waarop Na zich met veel lef durft te begeven. Maakt het ook wat lastig om te oordelen over hoe goed hij hierin geslaagd is. Maar waar wazigheid wel eens een cop out is voor regisseurs die mysterieus willen zijn maar daar overduidelijk niet de juiste ‘diepgang’ voor hebben, daar wil ik Na hier wel aardig de credits geven. Ben mede daardoor ook erg benieuwd naar z’n volgende film…