mother! (2017)
Of mother! nou een film is over leven met een egocentrisch kunstenaar, een verhaal waarmee fervent milieuactivist Darren Aronofsky onze verkrachting van Moeder Aarde wil illustreren of een verhaal over een nogal ‘zelfverlekkerende’ Schepper en daarmee een (‘vermenselijkte’) veroordeling van religie, dat is me nog niet helemaal duidelijk. Maar wat mother! in elk geval wel is, is een film die niet alleen een behoorlijk kutgevoel oproept (pardon my French), maar als je uit het eerste shot niet direct hebt opgemaakt dat het een best surrealistische vertelling gaat worden, dan kan ik me ook voorstellen dat je je – naarmate het verhaal grootser/chaotischer wordt – steeds ongemakkelijker gaat voelen. En daarom snap ik dat wat lage IMDb-punt wel, want de film zit zó vol met symboliek en uiteindelijk héél veel karakters, dat mother! voor velen ook een onbegrijpelijke ratjetoe zal zijn. Maar wat blijft ie hangen zeg..!
Het verhaal
Het verhaal begint overigens als een aardig klassieke horrorfilm over een stelletje in een groot huis in de middle of nowhere. Want daar is het waar ‘moeder’ (Jennifer Lawrence) ontwaakt na eerdergenoemd shot. Al snel leren we dat ze samenwoont met haar liefje (Javier Bardem), een schrijver/poëet met writer’s block. Zij is druk met het opknappen van het familiehuis van zijn familie (ook Bardems karakter heeft geen naam) als ineens een vreemdeling (Ed Harris) aanbelt. De mannen kunnen het erg goed met elkaar vinden, en al snel zie je hoe zij wat terzijde wordt geschoven. De man des huizes is namelijk op zoek naar inspiratie voor z’n volgende creatie en lijkt zich dan ook – ongeremd door wat zij mogelijk zou willen – graag open te stellen voor alles en iedereen.
Als niet veel later ook de vrouw (Michelle Pfeiffer!) van hun gast arriveert, en niet heel veel later ook hun zonen (Brian en Domhnall Gleeson, in het echt ook broers), dan heb je allang door hoe ‘moeder’ wordt verwaarloosd en/of gebruikt. En dat gaat maar door, en steeds verder, totdat ze ietsjes van zich afbijt door hem op z’n mogelijke impotentie te wijzen. Over wat er vervolgens gebeurt zal ik niet al te veel uitweiden, maar dat ze uiteindelijk ook echt moeder wordt, dat wil ik nog wel onthullen…
Interessant of pretentieus?
Dat er daarna nogal opmerkelijke zaken gebeuren, zeker als je op dat moment niet al door hebt waar de essentie van het verhaal ongeveer zit, dat was waarschijnlijk ook de reden dat na de première op het filmfestival van Cannes de “WTF’s..!???” niet aan te slepen waren. Dat ik al een aardig beeld van Aronofsky’s bedoeling had, komt omdat ik voorafgaand aan de film de volgende quote van hem las: “I finished my first draft in five days. […] It was some ‘stream of consciousness’, fed by rage and despair about life on our planet.” Ik ging de film dan ook in met de gedachte dat het waarschijnlijk een metafoor zou zijn voor hoe wij met onze planeet omgaan, en die metafoor voelde ik misschien wel al direct iets té duidelijk. Naar het einde leek het verhaal echter steeds meer te gaan over hoe (mannelijke) geldingsdrang en/of ego daarin een destructieve factor speelt, en als ‘hij’ dan voor de/een schepper staat, dan staat ie dus wel voor een aardig schofterige schepper. Zo een die graag vereerd wil worden vanwege z’n schepping en niet door lijkt te hebben dat daarin juist het kwaad schuilt? Dat Aronofsky in een interview toegaf dat de film ook zeker over onze onverzadigbaarheid en ons eindeloze drang naar ‘meer, meer, meer’ gaat, dat stuurt me inderdaad weer wat meer in die richting. Maar zoals je allang door hebt: ik ben er nog niet uit. Iets wat overigens een groter compliment is dan ik gisteravond, toen ik de zaal uit liep, verwachtte te geven.
Cast & crew
Ja, de film is nog langzaam een plek aan het vinden, maar ik denk toch wel dat ik ‘m alleen maar meer ga waarderen, hoe meer ik erover nadenk, lees en/of schrijf. Qua acteren begint alles dus best ‘klein’, met alleen Lawrence en Bardem in niet al te uitdagende scènes. Maar naarmate de film vordert zie je Lawrence een steeds machtelozer wordende vrouw spelen, terwijl achter Bardems donkere blik echt wel wat creepiness schuil lijkt te gaan. Ik verwacht niet direct Oscarnominaties, daarvoor is het mogelijk allemaal wat te subtiel (in een uiteindelijk nogal bombastisch grote film), maar Aronofsky was in elk geval zo onder de indruk van Lawrence, dat ze inmiddels in real life een koppeltje zijn. Zoals de twee zoons in de film dus ook in real life echt broers zijn, wat de mogelijke Kaïn en Abel-link nog wat verstevigt.
Aronofsky en z’n cameraman verdienen trouwens aardig wat krediet, want Aronofsky’s bekende ‘dicht-over-de-schouder-volgen-van-je-hoofdkarakter’ zit er veelvuldig in, en in combinatie met flink wat close-ups geeft dat wel een onheilspellend claustrofobisch gevoel. En bij een maker als Aronofsky heeft alles betekenis/functie, dus ik ben nog altijd wat aan het gissen naar Harris’ wond in z’n zij. Die doet denken aan Jezus’ wond in z’n zij (aan het kruis). Aan de andere kant deed het me ook denken aan wat christenen vaak aanhalen als ‘bewijs’ van (het belang van) religie, omdat de eerste die ons stelletje opzoekt een op sterven liggende man is. En grijpen volgens veel christenen mensen in doodsangst niet snel terug naar religie?
Final credits
Maar of Aronofsky nou de hele geschiedenis van de mensheid in dat huis voorbij laat komen of dat het vooral een religieuze allegorie is, dat is me dus nog niet duidelijk. Wel voelde ik een mooie/lompe link met The Handmaid’s Tail, een serie die ik nu toevallig aan het kijken ben. Iets wat mogelijk ook aangeeft dat in dit tijdsgewricht zulke verhalen opkomen/verteld moeten worden. Want dat deze film veel meer wil zijn dan enkel een voorstelling van “life being married to a famous egocentric artist“, dat is voor mij dus wel duidelijk. Zeker ook als ik me herinner dat veel van de bijbelse plagen op één of andere manier voorbijkomen.
En dat zijn gedicht dan symbool staat voor het nieuwe testament, waar Jezus uiteindelijk ook niet zo geweldig vanaf kwam? En dat ik me nu dan pas herinner dat Aronofsky’s vorige film dat Oude Testament-verhaal over Noach betrof…