Thelma (2017)
Het valt me op dat ‘horror’ steeds vaker als genre opduikt in mooie menselijke drama’s. Nu zorgde dat er ook voor dat sommigen het prachtige A Ghost Story niet trokken (en daardoor dus ook de tragiek misten), iets wat bij Thelma mogelijk minder het geval zal zijn, want deze film is wel wat toegankelijker. Denk een beetje Hitchcock meets De Palma. Maar ook hier wordt ‘horror’ dus gebruikt om een erg mooi coming of age-verhaal te vertellen, waardoor ik nu ineens ook aan Black Swan moet denken, en niet alleen vanwege de poster-overeenkomsten. Al is die horror meer als fantasy verpakt, waardoor Thelma een beetje uit dezelfde hoek komt als die andere film die op de longlist van de Best Foreign Language voor de Oscars stond: On Body and Soul.
Okay, in het kort: Thelma is een beetje een mix van Carrie en La vie d’Adèle…
Het verhaal
Vanaf de aangrijpende openingsscène weten we al: er is iets zó aan de hand met Thelma dat haar ouders haar mogelijk wel dood wensen. Nu klopt dat totaal niet met hoe ze liefdevol met haar omgaan, dus vanaf die eerste scène zit je al met dat heerlijke gevoel in je hoofd, dat je niet weet wat er aan de hand is, maar dat je er wel erg benieuwd naar raakt. Direct ook de beste manier om zeer gewillig je ongeloof aan de kant te schuiven, want dat is wel nodig als je erachter komt dat Thelma psychokinetische krachten bezit, die ze zelf echter totaal niet onder controle lijkt te hebben. In flashbacks zien we Thelma’s geschiedenis met haar ouders en broertje, en langzaam wordt een enge waarheid duidelijk.
Die flashbacks zijn echter geknipt door het verhaal dat Thelma (Eili Harboe) als jongvolwassene naar de universiteit van Oslo vertrekt, waar ze haar plek moet zien te vinden. Langzaam begrijp je ook wel waarom haar ouders zo alert zijn op eventuele nieuwe vrienden, terwijl ik op dat moment ook al dacht hoe het hele verhaal zich verhield tot haar ouders’ strenge christelijke geloof. Iets wat een extra rebelse laag krijgt als Thelma geïnteresseerd raakt in de mooie Anja (Kaya Wilkins), en de gevoelens die daarbij vrijkomen lijken haar controle nog meer te verminderen…
Bijbels, te gekunsteld, of handenknijpend spannend?
Denk door dat namedroppen in m’n intro niet dat ik weinig over deze film te melden heb hoor. Het is meer een teken dat de film nogal ‘breed’ is opgezet met raakvlakken met behoorlijk wat mooie films. In het kort zou je Thelma ook wel de Europese en meer sensitieve arthouse-variant van De Palma’s Carrie kunnen noemen. Waarbij ik dus wel af en toe het gevoel kreeg dat het allemaal iets te rationeel gekunsteld was, als in: soms voelt het ietwat geconstrueerd aan. Of dat échte kritiek is weet ik niet, want het kan ook komen door het sterke contrast tussen Thelma’s ‘aandoening’ en de nuchtere manier waarop het verhaal verteld wordt. De essentie van de film lijkt te zitten in de visuele overlap van de begin- en eindscène van het verhaal over Thelma’s universiteitsleven, maar terwijl ik dat typ voelt het een beetje alsof ik daarmee vooral/enkel de rationele puzzel van de film opgelost heb. Op emotioneel en spiritueel vlak is de film namelijk een stuk minder direct, wat zeker geen kritiek hoeft te zijn hoor, maar ik twijfel dus nog wel over wat regisseur Joachim Trier nou écht wil vertellen. Want dat ie iets ‘meer’ wil zeggen, dat blijkt wel uit de bijbelse elementen in het verhaal, zoals de slang, het tot leven wekken van iets doods, de sibling rivalry, hoe ze met haar ouders omgaat, et cetera. Conceptueel zou ik daar best wat dingen over kunnen concluderen, maar dat voelt (momenteel zeker nog) een beetje vergezocht…
Toch zijn die christelijke elementen wel van groot belang, want daardoor weet Trier ontzettend veel spanning te creëren. Zaken als (zondige) lust, schaamte en paniek zorgen voor handenknijpende spanning, zeker in één prachtige scène tijdens een balletvoorstelling.
Crew & cast
Na z’n volgens mij tegengevallen Amerikaanse debuut – Louder Than Bombs (met Jesse Eisenberg en Isabelle Huppert) – is Trier weer terug in z’n geboorteland, waar hij eerder doorbrak met Oslo, 31. august. Die film zorgt zes jaar later nog altijd (lichtjes) voor kippenvel, want wat was díe ontzettend indrukwekkend, vooral qua menselijke nuance en ‘depressie-opbouw’. Thelma is een veel mysterieuzere film, al is het ook direct duidelijk dat Trier en z’n vaste scenarist Eskil Vogt hun inzicht in hoe wij als mensen in elkaar steken niet zijn verloren…
Harboe speelt waarschijnlijk de rol van haar leven hier, al is haar enige ‘bekende’ eerdere credit die in The Wave (a.k.a. Bolgen). Qua uiterlijk, mimiek en spel een erg mooie en brede rol. Het ene moment volledig de kluts kwijt en ‘rauw’, het andere moment hoopvol verliefd en zwoel aantrekkelijk loerend. Iets wat door het tegenspel van Wilkins – die hier haar speelfilmdebuut maakt – niet al te moeilijk lijkt. Nu lijkt Wilkins wel wat op een oude vlam die later ook minstens biseksueel bleek, dus ergens zit daar mogelijk wat ‘pijnlichaam-projectie’ bij, maar soit. Hoe ze verliefd worden op elkaar wordt prachtig neergezet, al valt ook dat buiten het controlegebied van Thelma natuurlijk. En wie weet wat er dan allemaal kan gebeuren…
Final credits
Tijdens het schrijven merkte ik dat ik de laatste tijd al aardig wat films zie met sterke vrouwenrollen. Iets wat – mede gezien Oprahs mooie speech bij het in ontvangst nemen van de Cecil B. DeMille-award bij de Golden Globes – natuurlijk hoog tijd is, maar er lijkt dus al langer een kentering op gang te zijn gekomen. Denk aan American Honey, Wonder Woman, On Body and Soul, Lady Bird (!!!), The Florida Project en een TV-serie die ik na de Golden Globes ontdekte: The Marvelous Mrs. Maisel.
Vergeet ik bijna te melden dat Thelma ook die Scandinavische spanning bevat die zoveel populaire thriller-series en -films heeft opgeleverd de laatste tijd. Mogelijk dat die bosrijke omgeving, weidse natuur en winterse duisternis voor die spanning zorgt, maar ik verwacht dus ook dat deze film een best brede doelgroep zal aanspreken, ondanks dat ‘paranormale’ tintje. Een tintje waarvan ik het nut nog altijd niet helemaal kan plaatsen hoor. Maar die ‘onzekerheid’ zorgt er dus ook voor dat de film wel erg goed blijft hangen…