Darkest Hour (2017)
Ook al is dé speech waar naar toe wordt gewerkt minder intens dan in Dunkirk (een Amerikaanse productie!), die ook vrijwel naadloos ín Darkest Hour geplakt had kunnen worden – de twee films spelen namelijk in exact hetzelfde tijdsgewricht – de twijfel en menselijkheid waarmee regisseur Joe Wright (en vooral ook Gary Oldman) Winston Churchill hier neerzet is fenomenaal. Én interessant, want het valt me op dat de laatste jaren de twijfel en onzekerheid van grote leiders steeds genuanceerder en eerlijker wordt getoond in film. Nu ken ik Churchills memoires niet, maar in mijn hoofd was hij vooral een nors fronsende lomperik, zo’n archetypische strenge allesweter. Dát beeld is door Darkest Hour in elk geval zo genuanceerd dat het totaal veranderd is.
En ook al heb ik Phantom Thread, Call Me By Your Name en Roman J. Israel, Esq. nog helemaal niet gezien, ik vrees toch dat Daniel Day-Lewis, Timothée Chamalet, Denzel Washington en ook Daniel – Get Out – Kaluuya gewoon rustig mogen blijven zitten wanneer Oldman zijn Oscarnominatie voor beste acteur verzilvert. En denk niet dat dat het enige gouden beeldje is dat deze film bij de uitreiking op gaat halen…
Het verhaal
Als leider van de marine was Churchill (Oldman) niet al te populair geworden, maar na Hitlers inval in Polen, Nederland en België werd wel duidelijk dat premier Chamberlain (Ronald – The Mission – Pickup) veel te soft was om echt tegenstand te bieden. Na flink wat gebakkelei werd Churchill alsnog naar voren geschoven, mede omdat viscount Halifax (Stephen – Game of Thrones – Dillane) het niet wilde of durfde? Ook koning George VI (Ben – Rogue One, Killing Them Softly – Mendelsohn) stond niet echt te springen om Churchill te installeren als prime minister, maar er zat weinig anders op. Met andere woorden: veel vertrouwen in Churchill was er niet, maar dat was ook wel wat koren op de molen van enkele politici, die in de achtergrond hun eigen plannetjes leken te smeden.
Ondertussen komen we er dus achter hoe Churchill zelf best grappig was, maar ook onzeker over z’n grote verantwoordelijkheid. Als erfgenaam van een adellijke familie was hij natuurlijk wel gewend om z’n plicht gewoon te doen, maar als je z’n omgang met bijvoorbeeld z’n typiste Elizabeth (Lily – Cinderella, Baby Driver – James) volgt, dan pas leer je die man beter kennen. Een mooie menselijke verhaallijn vanuit haar beleving (met grappige anekdote bij één van Churchills beroemdste foto’s), gezet naast al die bekende historische toespraken en ontwikkelingen. En aan alles voel je dat de film opbouwt naar ongeveer hetzelfde moment als waarmee Dunkirk eindigt…
Impact zonder echte climax
En daar merkte ik ook best geconditioneerd te zijn qua storytelling. Ik verwachtte iets bombastischers, totdat iemand opmerkte dat dat inderdaad in een Hollywoodfilm zeker wel gebeurd zou zijn. Nu vraag ik me af of dat nou echt Amerikaans is, of dat men in Hollywood gewoon wat onbeschaamder doet wat onze diersoort al millennialang gewoon is: verhalen vertellen met een duidelijke opbouw en climax, want dan onthoud je ze beter.
Maar natuurlijk: net zoals Churchill vanuit z’n plichtsgevoel al z’n twijfels direct opzij zette, zo kan ik me voorstellen dat Britten het eerder als ‘plicht’ voelen om geschiedkundige ‘waarheid’ meer boven ‘plat vermaak’ te plaatsen dan dat Amerikanen dat zouden voelen. Daarnaast is de nuance in al die menselijke uitspraken van Churchill misschien ook wat te groot om nog tot zo’n grootse climax te komen. Dus mogelijk dat mijn grootste compliment voor deze film ook direct die niet-volledig-bevredigende speech aan het einde verklaart. Als in: het is makkelijker scoren met een zwart-witter/trivialer beeld, maar net als bij Churchill (en z’n speeches) leek het landsbelang vóór z’n eigen belang en/of ego te komen. Hoe makkelijk het ook is jezelf daarin te verliezen, zeker als je weet dat Churchill zo’n geweldige spreker was dat hij nog geen vijftien jaar later de Nobelprijs voor de Literatuur won.
Cast & crew
Nu zit Oldman wel onder lagen make-up (de zekere tweede Oscar die deze film gaat winnen), maar de manier waarop hij spreekt, loopt, kijkt en alles doet is bijna eng goed. Ooit haalde ik Churchill en Hitchcock qua uiterlijk wel eens lichtjes door elkaar, maar dat zal ik na het zien van deze film niet zo snel meer doen. Jaren geleden vond ik Oldman al één van de beste acteurs van z’n generatie (na z’n rol als Drexl in True Romance en die van corrupte detective in Léon), en hier bewijst ie dat ie dat zeker nooit verleerd is. Hij krijgt trouwens goed tegenspel van Kristin Scott Thomas, die de laatste jaren vooral in Franse films te zien was (naast o.a. haar opvallend harde rol in Only God Forgives), maar hier een geweldige Clemmie neerzet: Churchills vrouw die bij haar huwelijk al wist dat haar man primair met het land getrouwd was, niet met haar en haar gezin. Verder vond ik het gaaf om Mendelsohn eens in een serieuze Britse film te zien, en dan ook nog als koning George VI. Meestal speelt hij toch wat rauwere types, bijvoorbeeld in het Australische Animal Kingdom (waar hij ook vandaan komt) of in films als Slow West, The Dark Knight Rises, Lost River of Starred Up.
Regisseur Joe Wright maakte eerder Pan, Anna Karenina, het fantastische Hanna, The Soloist, Atonement en Pride & Prejudice. Met andere woorden: hij heeft wel ervaring met period pieces én literaire verfilmingen, wat van hem misschien wel de ideale kandidaat maakte om het scenario van producent/scenarist/romanschrijver Anthony – The Theory of Everything – McCarten naar het witte doek te brengen. Als producent en scenarist van die film over Stephen Hawking had McCarten al twee Oscarnonimaties ontvangen; hier is ie ‘enkel’ genomineerd als producent van Darkest Hour, het scenario is niet genomineerd. Nu heb ik The Big Sick nog niet gezien van die genomineerden, maar het scenario valt inderdaad ook minder op dan dat van Lady Bird (recensie van deze prachtige film volgt later), The Shape of Water (komt er ook aan), Get Out en Three Billboards Outside Ebbing, Missouri.
Final credits
Toen ik m’n vader aan de lijn had, spraken we best uitgebreid over deze film. Met andere woorden: ik had ‘m misschien wel met hem willen zien, zeker gezien zijn voorliefde voor geschiedenis, weetjes en spannende intriges. Daarbij moet elke serieuze filmliefhebber een film met maar liefst zes Oscarnominaties natuurlijk sowieso zien. Ook ‘profiteert’ de film van het feit dat we nu in een tijd leven waarin een persoon met een volgens mij niet volledig ontwikkelde prefrontale cortex nogal machtig is geworden, en dan is het goed te zien hoe intelligent iemand als Churchill schijnbaar was.
De grootste kracht van deze film is namelijk dat je ziet hoe hij als mens was. Net als jij en ik vol twijfel over wat de beste volgende stap was, maar ook zo zelfbewust dat hij deze twijfel volgens mij niet enkel als negatief zag (nu hoop ik niet teveel te projecteren), maar het ook gebruikte om open te blijven staan voor bijvoorbeeld de mening van het volk. Want ook al voelt die scène in de Londense tube/metro bijna te perfect aan, als dat echt waargebeurd is, dan kan menig wereldleider daar wel een voorbeeld aan nemen. Als hij/zij begrijpt wat zijn/haar publieke functie is althans…