RBG (2018)
Ergens aan het begin van de film hoor je bejaarde vriendinnen van de Amerikaanse opperrechter Ruth Baider Ginsburg hun bewondering uiten met iets als: “She’s the closest I know to a superhero!“. Toen we onze kaartjes voor deze documentaire begin mei in New York lieten controleren, antwoordde het Indiaas-Amerikaanse meisje – op onze vraag hoe de docu was – dat iedereen die tot een minderheid behoort, wel geraakt zou worden door de film. En toen ik hen hoorde gillen, bleek deze kaartjesscheurder dus goed ingeschat te hebben wat voor impact deze docu op mijn kunstenares-reisgenote en haar tot voor kort licht-illegaal-in-NY-verblijvende-homoseksuele ex-studiegenoot had. Maar eerlijk is eerlijk: als volledig ‘white priviliged‘ lange blanke Nederlandse man met blauwe ogen ‘gilde’ ik af en toe net zo hard mee uit enthousiasme over het geweldig indrukwekkende levensverhaal van deze topvrouw. En wat haar vriendinnen beweerden bleek ook behoorlijk waar, want wát een geweldig wijf (no disrespect) is ‘The Notorious R.B.G.‘ zeg. Ik kreeg meerdere rillingen en voelde vergelijkbare emoties die wel eens bij me opkomen als ik grootse sportprestaties zit te kijken, en dat ging ook wel een paar keer gepaard met wat opzwellend traanvocht…
Het verhaal
Misschien nog meer dan bij film is het verhaal van een documentaire natuurlijk leidend, en in deze documentaire is dat zeker het geval. Eigenlijk is de documentaire – mede-geproduceerd door CNN – qua opzet een beetje een ‘huis-tuin-en-keuken’-documentaire, als in: verwacht niks vernieuwends in structuur of zo. Maar qua onderwerp behandelt het dus een vrouw die, na het zien, waarschijnlijk één van de grootste helden van zo’n beetje elke vrouw die ik ken zal worden. En om de urgentie hierin extra te duiden: die nieuwe studentikoze opperrechter die laatst is verkozen tot het Amerikaanse Supreme Court – ondanks alle beschuldigingen van seksueel wangedrag in z’n tienerjaren – die gaat aan deze nummer 1 voorvechter van gelijke rechten voor alle Amerikanen waarschijnlijk een gruwelijke dobber krijgen. Eigenlijk zou ik vanaf nu graag alle bijeenkomsten van de Supreme Court op TV uitgezonden willen zien, want als je ziet hoe deze vrouw in haar lange loopbaan talloze mannen op hun plek wist te zetten doordat ze enkel de Amerikaanse wet op perfecte wijze begreep en wist te verwoorden (ze is de koningin van de ‘dissent‘: het beargumenteren van het minderheidsstandpunt in die raad), dan kan hij z’n borst maar beter nat maken…
En haar carrière gaat maar door en door. Baider Ginsburg is inmiddels al 85 jaar oud, maar nog altijd in zo’n goede conditie (er ging een leuke workout-video van haar viraal een tijdje geleden), dat ook mijn favoriete Saturday Night Live er al menig sketch aan spendeerde, waarin mensen worden afgeserveerd onder de term “And that’s a Gins-burn..!“. Maar ze begon dus ooit als één van de eerste vrouwelijke rechtenstudenten die werd toegelaten op Harvard Law School, om na haar afstuderen vrij ongewenst te zijn in de justitiële wereld, maar zich ook daar doorheen wist te knokken. President Bill Clinton droeg haar ooit voor als opperrechter, en als je ziet hoe zij zich staande houdt ten opzichte van de heersende witte-mannelijke-meerderheid in haar confirmation hearing, dan is het lastig niet te lachen om die schertsvertoning die men er enkele maanden geleden van maakte.
Maar deze documentaire vertelt dus haar hele verhaal, hoe ze boven de 80 jaar oud nog altijd tot een uur of één, twee ’s nachts doorwerkt, om dan de volgende ochtend weer om acht uur te vertrekken. Oh ja, en tussendoor heeft ze ook nog twee kinderen opgevoed, haar man in zijn ziekte bijgestaan en zelf twee keer kanker overwonnen (waarbij ze de laatste keer geen dag miste op kantoor, ondanks chemo én bestraling). Inderdaad: een superheld, die écht ook voor ‘het goede’ vecht.
“Don’t get angry“
Natuurlijk heeft ze ook mee dat ze inmiddels zo’n schattig omaatje is, maar als je één ding niet moet doen, is haar wegzetten als zo’n lief vrouwtje dat de wet goed kent. Haar gevoel voor rechtvaardigheid is zo groot, dat de tweede zaak die ze ooit aannam die van een man was, die vond dat hij gediscrimineerd werd, doordat hij geen verlof kon nemen om voor z’n pasgeboren kind te zorgen. Die verlofmogelijkheden waren er voor vrouwen wel, maar voor mannen niet, en ook die ongelijkheid trok Ginsburgs aandacht. Daarbij heeft ze haar werk altijd gedaan met “Don’t get angry!” in haar achterhoofd, want als je kwaad wordt, dan heb je de discussie eigenlijk al verloren. En als je dan ziet waar zij allemaal tegenop heeft moeten boksen, dan was ik waarschijnlijk een keer of 2.000 wél kwaad geworden, vrees ik ;).
Ik werd waarschijnlijk zo enorm geraakt door haar levensverhaal, juist omdat het voor mij allang duidelijk is dat die vrouwelijke energie van eerlijkheid en rechtvaardigheid hetgeen is dat onze wereld nog kan redden. Als in: hebben de Trumps en Putins van deze wereld niet gewoon zo’n ‘moederkloek’ nodig die ze af en toe een draai om de oren geeft, als ze zich weer eens laten verleiden tot die eeuwigdurende veroveringsdrang/pik-opmeet-wedstrijd, op veel diepere wijze prachtig behandeld in het boek Columbus and Other Cannibals. Waarmee deze documentaire, gezien op de een-na-laatste avond van onze NY-trip, ook de meest perfecte afsluiter werd, want The Notorious R.B.G. (ze kreeg die geuzennaam van een vrouwelijke fan, die een boek onder die titel over haar schreef, vanuit de gedachte dat ze ook uit Brooklyn komt en ass kickt (vergelijkbaar met Biggy Smalls dus)) is het schoolvoorbeeld van hoe ik een wereldleider zou wensen…
Final credits
Na afloop van de film wilde ik direct het The Notorious R.B.G.-boek voor m’n eigen moeder kopen: een boek dat overigens immens populair is onder jonge feministen, zoals Ruth Baider Ginsburg – gelukkig maar – een enorm groot voorbeeld voor veel jonge Amerikaanse meiden is. Nu hopen dat deze documentaire ook hier zo inspirerend ontvangen wordt. Al had de documentaire van mij nog wel iets meer aangezet mogen worden qua drama, al twijfel ik daar nu ook wat over, want zeg ik dan eigenlijk dat ik ‘m nog iets ‘Amerikaanser’ had gewild? Terwijl hij nu ook al zo’n enorme impact op mij had…
Voor iedereen met interesse in vrouwelijke helden, een rechtvaardige blik op de wereld en/of interesse in hoe Amerika ‘werkt’. Maar daarnaast ook gewoon voor iedereen die een lieve oma heeft, of die ooit heeft gehad..!