Midsommar (2019)

Na z’n geweldig creepy doorbraak Hereditary was m’n eerste reactie na het zien van Ari Asters nieuwste: “Oeh, gelukkig was ie niet zo bloody freakin’ eng als Hereditary, maar deze heeft ook wel wat meer tijd nodig om te ‘landen’, want initieel lijkt ie best plat…“
Vier dagen later zit Midsommar echter nog zo goed in m’n hoofd – deels vanwege het realistische ‘documentaire-gevoel’ dat de film biedt – dat ik het ook best prettig vind dat er nog altijd wat puzzelstukjes in elkaar vallen. En waar ik nog voor de aftiteling al dacht: “Zou deze nu eindigen met ‘It is over!’, want dat is hun relatie nu wel echt?“, begint het idee – dat we vooral naar een metafoor voor het omgaan met trauma en verdriet zitten te kijken – steeds logischer te worden. A.k.a.: een stuk interessanter en dagen later nog altijd best een intrigerende ‘puzzel’…

Het verhaal
Dani (Florence – Fighting with My Family, The Commuter – Pugh) lijkt de nogal aanhankelijke vriendin van de populaire jock Christian (Jack – Transformers: Age of Extinction, Sing Street – Reynor), die met z’n maten Josh (William Jackson – Paterson – Harper), Mark (Will – Detroit, We’re the Millers – Poulter) en Pelle (Vilhelm Blomgren) net een zomertrip naar Zweden aan het plannen is. Eigenlijk vragen de vrienden zich continu af: hoe lang houdt Christian het nog vol om Dani te helpen met haar problemen? Niet onbelangrijk zagen we haar in het eerste shot reeds een rustgevende pil nemen, maar Dani’s psychische problemen zijn misschien wel genetisch. Dani’s bipolaire zus blijkt er namelijk nog veel heftiger aan toe te zijn, en na een gruwelijke actie lijkt zo’n trip naar een midzomernachtfestival op het Zweedse platteland ineens een geweldige manier om even wat shit te vergeten…

Onze studerende vrienden zijn bijna allemaal antropologie-studenten, dus zo’n folklore-feest zou wel eens interessant kunnen zijn. Al zijn de jongens onderling – als Dani er niet bij is – meer bezig met hoeveel drugs en Zweedse chicks ze kunnen scoren. Aangekomen op het ‘festivalterrein’ in Zweden is het wel allemaal erg lieflijk en sprookjesachtig en dansen met fluitmuziek op de achtergrond, dat ze natuurlijk wel paddo’s/truffels móeten nemen. Wat zich dan in de volgende dagen ontspint, gaat echter wel ietjes verder dan een bad trip, toch..?

Ogenschijnlijk ‘plat’, totdat…
Aster vermomt z’n film nogal plat en opportunistisch, waarin vrij oppervlakkig flink wat gruwelijkheden en ook lachwekkende acties voorbijkomen. Maar het gevoel bekruipt me steeds meer, dat hij nergens echt de diepte in lijkt te willen gaan, en de bijrolkarakters weinig tot geen ontwikkeling door lijken te maken, juist omdat wij als kijkers mee moeten gaan in Dani’s hoofd. En ervaring heeft mij in elk geval geleerd dat je middenin een depressie/breakdown je je omgeving wel wat anders en/of ‘vluchtiger’ beleeft dan ‘normaal’. Laat dat nou perfect passen bij de wat extra simpel neergezette typetjes als Christian en Mark. Eerst dacht ik nog dat Aster een sneer wilde maken naar onze oppervlakkige entertainment-samenleving, door het verhaal zelf als simpel entertainment aan te bieden, maar die conclusie gaat in mijn hoofd inmiddels al lang niet meer op.
Vanuit het oogpunt van Dani’s psyche – waar wij als kijkers ook, soms ongemakkelijk aanvoelend, in meegenomen worden – blijken de personen het dichtst bij haar, haar juist niet te kunnen helpen. Of daar geen interesse in hebben. En daardoor wordt ze ook een makkelijke speelbal voor de sekte, wat ook verklaart waarom de motieven/regels van de commune eigenlijk vaak vrij logisch zijn (Aster bestudeerde voor de film flink wat oud-Scandinavische tradities, die hij daarna nogal door elkaar husselde). Want zulke films moeten namelijk wel wat ‘spelen’ met de aantrekkingskracht van zo’n sekte. En dat gebeurt hier – net als in de geweldige TV-serie Waco, over de Branch Davidians onder leiding van David Koresh (waarover Mark overigens een grap maakt in deze film) – best wel goed. Je moet als kijker natuurlijk wel geloven dat mensen voor zulke ‘regels’ gaan, en hoe dat net zo goed een valide kijk op de wereld kan zijn. Want beseffen wij ons wel hoe ‘vast’ wij allen zitten in onze kijk op de wereld? En dat daarom die scène, waarin Dani wel de steun vindt bij haar ‘nieuwe’ familie (zie bijvoorbeeld de still hierboven), juist zo ongemakkelijk aanvoelt, omdat ik als kijker ook bij ‘de rest van de wereld’ hoor?

Cast & crew
Poulter toonde in Detroit al dat hij ook een enorm irritante klootzak kan spelen, dus ik gniffelde wel toen ik ergens het volgende las: “As much as Midsommar defies typical horror conventions, Poulter plays the classic ‘God, I hope he dies first’ slasher-movie doofus almost too well.” En waar ik het nut van Christians simpelheid eerst niet helemaal door had, blijkt dat qua casting misschien wel een makkelijke keuze te zijn geweest. Het blik ‘simpele Amerikaanse jocks’ zit bij elke casting director volgens mij aardig gevuld, en Reynor zal daarin ook een redelijk prominente plek innemen. Florence Pugh kende ik nog helemaal niet, en haar conventionele casting past ook gewoon goed. Ik weet niet of ze veel meer potentie heeft dan wat ze hier, in de handen van een regisseur met een duidelijke visie, laat zien hoor. Maar waarschijnlijk heeft Greta – Lady Bird – Gerwig daar een betere kijk op, en zij castte Pugh inmiddels al in haar nieuwste film (waarna Pugh ook met Scarlett Johansson te zien is in de Black Widow-film).
Jordan – Us, Get Out – Peele interviewde Ari Aster over deze film, waarin een link met de originele The Wicker Man wordt gelegd: dat Midsommar de nieuwe ‘go to-film’ is als je een interessante ‘folklore-horror’ wilt zien. Nu heb ik The Wicker Man nooit gezien, maar denk dat dit de kenners wel een goede hint geeft. Maar waar Aster dus zeker in uitblinkt, is in het beklemmend neerzetten van een verhaal. Misschien wel omdat veel zich afspeelt in het hoofd van iemand, die tegen zijn/haar wil in een nogal fikse rol opgelegd krijgt. En nu ik dat zo typ, denk ik: is dat niet juist weer een basis voor het ontstaan van psychische problemen, dat je als mens niet kunt voldoen aan het beeld dat jij en/of anderen van jezelf hebt?

Final credits
Zie je, hoe zelfs tijdens dit typen m’n ‘mening’ zich nog aan het vormen is? Iets wat ikzelf enorm gaaf vind, maar wat mogelijk ook de reden is dat Midsommar ook een beetje een ‘love it or hate it‘-film blijkt te zijn. Qua interessantheid vond een vriendin overigens dat ze hetzelfde gevoel kreeg als bij het zien van Darren Aronofsky’s mother!, en dat begreep ik wel.
Overigens kudos voor de maker van de trailer, want die doet hele andere en engere schrikeffecten vermoeden, dan dat de film uiteindelijk biedt. Al komt er dus wel ook aardig wat superlompe actiehorror voorbij hoor. En door de goede balans tussen intrige en lompheid, had ik zelf totaal geen moeite met de 2,5 uur die deze film duurt…

IMDb: https://www.imdb.com/title/tt8772262