Song to Song (2017)
De reden dat ik deze film van Terrence – The Tree of Life, Days of Heaven – Malick ‘nu pas’ zag, is dat ik niet zo heel veel goede dingen over deze film hoorde. De reden dat de gemiddelde filmkijker niet zoveel goeds over dit kunstproject te melden heeft, is omdat het dus eerder een kunstproject genoemd kan worden, dat ’toevallig’ op film is vastgelegd. Dus als je een regulier plot en herkenbare karakterontwikkelingen verlangt, kijk dan een andere film. Kun je echter wel genieten van Malicks stijl – met meest herkenbare element: zeer weinig directe dialogen, maar scènes waarin gedachten worden uitgesproken en acteurs zonder woorden hun gevoelens acteren – dan is Song to Song een prachtige ervaring. Althans: dat vond ik. Waarbij het mogelijk goed is om te weten, dat ik die Austin music scene (denk SXSW), waarin het ‘verhaal’ gezet is, geweldig interessant vind. Waardoor deze ‘film’ dus ook erg fijn blijft hangen…
Het verhaal
Natuurlijk bevat deze film wel scènes met karakters die worstelen met wie ze zijn, wat liefde is, welke (zelf-opgelegde) ‘regels’ je je hele leven in de weg kunnen zitten, et cetera. Malick – summa cum laude afgestudeerd als filosoof op Harvard – lijkt echter nul noodzaak te voelen om dit op een standaard Hollywood-manier aan jou uit te leggen. Dus hoe je het ook wendt of keert: ga met hem mee, laat je drang om direct alles te ‘begrijpen’ los, en zie hoe initieel Michael – Shame, X-Men: Apocalypse – Fassbender, Rooney – A Ghost Story, The Girl with the Dragon Tattoo – Mara en Ryan – Drive, Blade Runner 2049 – Gosling een opvallende driehoeksverhouding aangaan. Cook (Fassbender) en BV (Gosling) worden bijna broederlijke maten, terwijl Cooks relatie met Faye (Mara) vooral opportunistisch is (en ‘geheim’ voor BV). De relatie tussen BV en Faye bevat daarnaast alle (klassieke) elementen om in mee te willen gaan, want dat lijkt pure verliefdheid tussen hen.
Maar zoals alles in de film ‘meandert’ ook hun relatie, waarbij Cook een uitgebreid ‘uitstapje’ maakt met Rhonda (Natalie – Léon, Black Swan – Portman), BV een tijdje aanrommelt met Amanda (Cate – Blue Jasmine, The Curious Case of Benjamin Button – Blanchett) en Faye haar niet-heteroseksuele gevoelens ontdekt met Zoey (Bérénice – Skyfall, Twin Peaks: The Return – Marlohe). En omdat je dus een geweldig kijkje achter de schermen van die muziekwereld in Austin krijgt, komen er ook tal van artiesten voorbij, zoals onder andere Lykke Li en Iggy Pop. Al zijn dat zeker niet de enige (en bekendste) artiesten die in dit filmproject zijn ingepast.
‘Experimentele docu-drama-modus’
Zoals je hierboven ziet: over het verhaal is niet al te veel te vertellen. En eigenlijk over Song to Song ook niet, net zoals het voor velen ook moeilijk is om uit te leggen waarom bijvoorbeeld een schilderij wel of niet ‘mooi’ is. Al is dat in een kunstvorm als film, die vrijwel volledig is opgeslokt in de ‘commerciële industrie’ die “Hollywood” heet, nogal ongewoon, juist omdat mensen gewend zijn geraakt om aan de hand meegenomen te worden. Nu lijkt Malick daar ook wel zó bewust van, dat hij volgens mij continu dat balanceer-randje opzoekt, om te kijken hoe filosofisch hij mág gaan (de eerste montage van Song to Song duurde 8 uur (!!); uiteindelijk is die tot 25% daarvan ingekort). Alleen daarom ben ik al fan van hem, al geef ik ook toe dat ik bij zijn films niet eerder mezelf zo bewust in een soort ‘experimentele docu-drama-modus’ moest krijgen als bij Song to Song. Mede dus omdat ik direct al voelde dat ik deze film met conventionele verwachtingen mogelijk lastiger uit zou kunnen zitten.
Gelukkig lukte me dat dus, waardoor ik ook helemaal niet op een duidelijk plot en/of bevredigende afwikkelingen zat te ‘wachten’, maar het allemaal meer onderging. Klinkt mogelijk wat zweverig voor sommigen, maar voor degenen die het begrijpen: je weet nu waarschijnlijk wel of je deze film (nog) wilt zien of niet…
Cast & crew
Toen ik net het lijstje namen zag, dat uiteindelijk úit de film is geknipt, toen werden m’n ogen aardig groot. Waarschijnlijk hebben ze wel in Malicks eerste montage (die van 8 uur) gezeten, maar uiteindelijk had Christian Bale zelf ook wel door, dat als je slechts drie dagen op een Malick-filmset bent geweest, de kans vrij groot is dat je uit de film geknipt wordt. En dat geschiedde dus met Bale, net zoals met Benicio del Toro, Arcade Fire en Boyd – Narcos – Holbrook, to name just a few (maar natuurlijk wel de bekendste ;))..! Ryan Gosling is overigens een ideale ‘Malick-acteur’, want hij lijkt zich ook aardig over te kunnen geven aan zaken die hij niet direct hoeft te snappen. En daar past die wat sullige en/of mysterieuze en/of onbewuste staar-blik van hem wel bij. Natalie Portman had ik lange tijd niet zo ‘rauw’ gezien, al moet ik nu wel direct terugdenken aan haar rol in Closer. Maar hier voel je een duidelijkere (en pijnlijkere) backstory, mede door de aanwezigheid van haar moeder, gespeeld door Holly Hunter. Fassbender herhaalt z’n Shame-rol hier niet, maar ik denk wel dat hij zelf ook wel een paar keer aan die film heeft teruggedacht tijdens de opnames.
Malick kondigde deze film – toen nog met de titel Lawless, een naam die hij echter gunde aan John Hillcoat, voor diens Lawless film uit 2012 – al aan in 2011, waarna in de loop van dat en het volgende jaar opnames plaatsvonden in vooral Malicks hometown: Austin, Texas. Wat natuurlijk ook noodzakelijk is te vermelden, is dat Malick de opnames van deze film combineerde met opnames van Knight of Cups (waar Bale zeker niet uit geknipt is, want daarin speelt hij een hoofdrol), dus dat liep schijnbaar allemaal wat door elkaar heen. Enkele van de karakters en/of acteurs hebben dus een overlap tussen beide films. Zeer apart eigenlijk (al zullen producenten het kostenefficiënte hiervan wel kunnen waarderen, verwacht ik), want het toont ook dat Malick het draaien nog vrij ‘open minded’ aanpakt, met veel ruimte voor improvisatie e.d. Als hij vooraf exact zou weten welke shots hij nodig had, dan waren zulke overlappende shoots waarschijnlijk een stuk lastiger uit te voeren (althans: als je beide films echt origineel wilt maken). Maar door deze aanpak is het montageproces wel wat ‘lastiger’, want hoe langer je de neiging tot duidelijkheid weet af te houden (om het creatieve proces zo ‘vrij mogelijk’ te houden?), hoe logischer het is dat je meer twijfelt, bij elke montagekeuze. Iets waar de rationalist in mij enorm jeuk van krijgt, maar de creatief in mij juist prikkelt en/of uitdaagt.
Uiteindelijk ging de film in première in Austin, tijdens het South by Southwest (SXSW)-festival in maart 2017…
Final credits
Nogmaals: Song to Song is ‘vintage‘ Malick en meer kunst dan Hollywood. Dat dien je vooraf wel te weten, want ik las op IMDb talloze zelf-verzonnen verklaringen voor teleurstellingen van mensen die wel graag een coherent verhaal hadden gezien (zeker met zulke enorm grote namen in de cast). Die konden hun ‘filmverwachtingen’ dus niet op tijd opzij zetten, en moesten daarna (vooral voor zichzelf?) gaan uitleggen waarom ze niet konden genieten van deze film. En dan is het best makkelijk om te grijpen naar termen als “pretentieus!” en dergelijke.
Ik bewonder Malick echter enorm. Juist omdat hij jou als kijker uitdaagt om verder te kijken dan conventies, en daar ook nog een interessante filosofische laag overheen gooit, die ik zeker ook lang niet altijd direct door heb. Maar ja, dat maakt zijn films natuurlijk ook risicovol, want niet iedereen zit daarop te wachten. Daarnaast daagt Malick zichzelf dus ook nog altijd zoveel uit, juist door te onderzoeken hoe abstract/conceptueel zijn films mogen zijn. Dus ja: Song to Song is gedurfd, en als ik gedwongen werd wél een zwart-wit-oordeel te geven over waar ik deze zou plaatsen, dan zou Song to Song ook zeker niet boven The Tree of Life of The New World uit komen. Misschien is de makkelijkste, simpele duiding van deze film wel, dat ie een beetje vergelijkbaar is met To the Wonder, maar dan gezet in een levendigere scene, met een nóg voller pallet aan karakters en onderlinge relaties…