Gogo (2020)
Alleen al vanwege de missie van de 94-jarige Priscilha Sitienei, liefkozend “Gogo” genoemd, is dit docudrama al de moeite waard. Die missie is namelijk ook de reden dat Gogo rond haar 90e weer naar school is gegaan, niet zozeer voor haar eigen diploma, maar om aandacht te vestigen op al die meisjes in Kenia (en over de hele wereld) die nog altijd verstoken zijn van onderwijs. Iets dat op aandoenlijke en af en toe ‘cultureel verrassende’ wijze wordt getoond. Zo aandoenlijk en urgent zelfs, dat ik wel over die overduidelijk geregisseerde momenten heen kon stappen…
Het verhaal
Gogo, oftewel ‘grootmoeder’ in Kalenjin (de taal die gesproken wordt in het Keniaanse Ndalat), heeft 65 jaar als vroedvrouw gewerkt, als ze besluit om met een aantal van haar achterkleindochters naar de (basis?)school te gaan. Specifieker, naar de Leaders Vision Preparatory School in het oosten van Kenia. Als we haar in deze documentaire ‘ontmoeten’, zit ze echter net voor een examenweek, al gaan ze voorafgaand nog wel even mee op schoolreisje naar de Masai. Onderweg zien ze niet alleen de prachtige natuur van de Rift-vallei, maar ook genoeg olifanten, giraffen en leeuwen.
Dieren die ook voor Gogo vrij bijzonder zijn, want het reisje is eigenlijk de eerste keer dat ze haar geboorteplaats/-streek verlaat. Teruggekomen kan ze echter niet wachten om haar vriendin Dinah weer te zien, maar belangrijker nog: zijn die bouwvakkers een beetje opgeschoten met die nieuwe slaapzaal bij de school, zodat er ruimte is voor nóg 300 extra jonge meiden..? Want dat is waar het Gogo allemaal om te doen is: meisjes net zo’n grote kans op onderwijs geven als jongens, want overal ter wereld waar ongelijkheid hierin verminderd wordt, ontstaat meer vrijheid én democratie, terwijl kindhuwelijken en vrouwenonderdrukking minder vaak voorkomen.
Als Gogo’s examens echter niet al te florissant verlopen, zakt de moed haar in de schoenen, en gaat ze terug naar huis. Maar dat laten haar klasgenootjes niet zomaar gebeuren…
Klein verhaal, grote boodschap
Eerlijk is eerlijk: er gebeurt niet ontzettend veel in deze van oorsprong Franse documentaire. Ja, de Keniaanse natuur is zó prachtig, dat dat land één van de eerste landen is die ik wil gaan bezoeken als we weer in alle ‘vrijheid’ de wereld kunnen gaan verkennen (mede ook, omdat een vriendin van me daar sinds een paar jaar woont). Daarnaast vond ik het ook erg gaaf om zo’n totaal andere cultuur in al haar ‘zekerheid’ te zien, als in: niemand lijkt zich echt in te houden vanwege die filmploeg, die overal bij meekijkt. Prachtig om te zien hoe groot die glimlach is van een jochie dat de schoollunch wel erg luxe vindt, als ze een dagje rijst bij de bonen krijgen. Ook erg mooi om te zien hoe nieuwe scholieren welkom worden geheten, waardoor je sowieso al voelt hoe zij veel minder competitief lijken te worden opgeleid (er komt bijvoorbeeld ook geen pesterij voorbij in de film).
Enige kanttekening die ik (dus) heb, is dat je in sommige scènes duidelijk ziet dat iemand bijvoorbeeld de opdracht heeft gekregen om Gogo iets te vragen. Vooral in scènes met één van haar achterkleindochters, zie je dat jonge meiske bijna door de camera heen (aan de regisseur) vragen of ze het goed doet. Helemaal niet erg en juist ook wat aandoenlijk, maar dat maakt het dus wel minder authentiek. Maar nogmaals: Gogo’s boodschap, net als die van de documentaire, is veel te belangrijk om hier serieus kritisch van te worden…
Crew
Autodidact documentairemaker Pascal Plisson is nogal een wereldreiziger, met een voorliefde voor extreme situaties. Nadat hij jarenlang in Kenia en Tanzania woonde en reisde, focuste hij zich steeds meer op het Afrikaanse continent. Hij maakte al een documentaire over de Masai, die vooral werd geprezen om de prachtige beelden die hij wist vast te leggen. Iets dat hij ook in Gogo voor elkaar weet te krijgen, want wát een kleuren en natuurpracht zeg! Voor Sur le chemin de l’école won hij de César (de Franse Oscar) voor beste documentaire. Ik verwacht niet dat hij dat met Gogo gaat herhalen (daarvoor stuurde hij de ‘gefilmden’ teveel), maar ik denk dat overgrootmoeder Gogo al tevreden is, als er door deze documentaire één extra meisje naar school gaat, en daarmee haar afhankelijkheid van mannen vermindert. Of in haar eigen woorden: “I want to say to the children of the world, especially girls, that education will be your wealth, don’t look back and run to your father.”
Final credits
Gogo is officieus de oudste scholiere ter wereld. Ze begon op haar 90e, en volgens mij is ze nu inmiddels 98. Of ze de basisschool inmiddels al afgemaakt heeft, dat weet ik niet zeker, maar dat ze een inspiratie is voor velen, dat moge duidelijk zijn.
Vanwege de boodschap en de lieve ‘oma’ zeker de moeite waard, al zou je de boodschap ook een stuk pakkender en ‘dramatischer’ kunnen vermarkten of in een korte film verwerken, if you ask me…