Crimes of the Future (2022)
Yes..!! Naast waarschijnlijk de meest f*(&ed-up film van het jaar – “Schrijf daar maar eens een recensie over!” werd me direct na afloop met licht sarcastische en/of meelijdende toon medegedeeld – is David Cronenbergs Crimes of the Future filosofisch-spiritueel gezien óók ontzettend interessant. De film gaat namelijk ook over ‘existentiële acceptatie’, waarop de 79-jarige filmmaker-filosoof een visie heeft waarmee ik het geweldig vind om ‘mee’ te gaan. En dat maakt Crimes of the Future – een heerlijk intrigerende titel – sowieso én vooralsnog de meest memorabele film van het jaar…
Het verhaal
Gezet in de (nabije?) toekomst – qua exposé legt Cronenberg niks ‘makkelijk’ uit, want hij neemt zijn kijkers wél serieus – blijkt de mensheid te evolueren naar een diersoort waarin en -aan af en toe wat extra organen groeien. Daarnaast lijken door medische vooruitgang zaken als pijn, virussen, seks en eten verleden tijd, en blijken diverse chirurgen zich omgeschoold te hebben tot performance artists. Dat is namelijk Caprice’ (Léa – No Time to Die, La vie d’Adèle – Seydoux) rol in haar relatie met kunstenaar/’neo-organ-creator‘ Saul (Viggo – Eastern Promises, Green Book – Mortensen), die tijdens drukbezochte optredens onverdoofd organen uit Sauls lichaam verwijdert.
Maar niet voordat ze dit nieuwe orgaan hebben aangemeld bij het Nationale Orgaanregister, waar ene Wippet (Don – eXistenZ – McKellar) de scepter zwaait, geholpen door pijn- en/of orgaanfetisjiste Timlin (Kirsten – Spencer, Twilight – Stewart). De toekomst is namelijk ook best bureaucratisch, maar buiten dat mega-weirde gegeven van die extra organen weet Cronenberg een wereld te creëren die ergens ook enorm ‘kloppend’ aanvoelt. Ondanks dat de film dus opent met een jochie dat na een stranddagje en het poetsen van z’n tanden ineens begint te kauwen op een plastic afvalemmer, waarna zijn moeder een wel erg drastisch besluit neemt…
Indrukwekkend gedetailleerde weirdness
Op het moment dat je ziet wat dat jochie met die emmer aan het doen is, dan weet je het: je bent echt in Cronenbergs wereld. En die is dus minutieus uitgedacht, doorontwikkeld en/of gedetailleerd. Nu weet ik niet of het bij m’n vak hoort, of dat veel/meer mensen het gaaf vinden, maar ik probeer in m’n hoofd ook wel eens zulke werelden te creëren, door puur gedachtenexperimenten aan te gaan. En dat is wat de betere filmmakers natuurlijk ook doen: jou als kijker meenemen in een visie op de wereld waarin best wat zaken raar mogen zijn, maar waarin qua ‘menselijkheid’ wel spirituele, religieuze en/of psychologische thema’s onderzocht worden. Door erover te fantaseren en je te verplaatsen in iemand in zo’n wereld, en wat die met menselijke relaties en ontwikkeling kán doen. En daarin is Cronenberg dus een behoorlijke koning. Als je hem kent, zul je ook zeker links met z’n eerdere werk zien – veel meer eXistenZ, Videodrome, The Brood, The Fly, Dead Ringers en een vleugje Crash dan Eastern Promises, A History of Violence, A Dangerous Method of Cosmopolis overigens – maar dan wel met hedendaagse production value. Oftewel: het ziet er allemaal erg goed en strak uit. Ondanks dat er dus een ontbijt-hulp-massage-skelet-stoel en ideale-lighouding-pijn-opwek-of-reductie-bed voorbijkomen, waarbij een duo vrouwelijke monteurs ook af en toe wat seksuele opwinding lijkt te voelen…
Cast
Mortensen mag deze keer alles ietwat meer ‘ondergaan’ (passend bij eerdergenoemde acceptatie), en daarin zet hij wel een intrigerend karakter neer. Zoals in de hele film wordt er niks overdreven uitgelegd, dus alles wat je over hem leert, leer je uit z’n (inter)acties. Daarnaast toonde hij bijvoorbeeld in Eastern Promises al aan, dat hij het niet erg vindt met z’n hele (naakte) lijf te acteren, en dat maakt zo’n film ook gewoon ‘rijker’. Seydoux is erg goed gecast als een iets afstandelijker type (moet nu ook aan haar rol in The French Dispatch denken) dat onderhuids mogelijk wel veel meemaakt, maar dit slechts sporadisch laat zien. Iets wat zeker gebeurt, als Stewarts karakter haar ‘opwinding’ steeds duidelijker durft te uiten richting Saul. Ergens lijkt Cronenbergs wereld ook wel gegoten rondom Stewarts licht-enigmatische uitstraling, waarbij het lijkt alsof Cronenberg haar de vrijheid heeft gegeven om volgens mij gewoon haar reguliere off-beat zelf te zijn.
De rest van de cast valt verder niet speciaal op. Dat is natuurlijk een compliment voor de regisseur, maar in de wereld die Cronenberg weet te creëren verwacht je ook ‘andere’ types. Oordelen op iets van geloofwaardigheid is dan sowieso natuurlijk minder relevant/nuttig…
Final credits
Hoe meer ik me details uit deze rare film herinner, hoe rijker alles begint te worden. Heerlijk ook hoe de gecreëerde werkelijkheid een zin als “I’m not used to that old sex anymore!” totaal niet ongeloofwaardig laat zijn, hoe Cronenberg pijn opvoert als een soort drug die je kunt ervaren, hoe hij z’n ‘eigen’ genre – bodyhorror – nu ook letterlijk als kunstvorm inzet in z’n eigen kunstvorm (film), dat de titel uit een andere, Deense film over een poëet uit 1966 komt, en ga zo maar door.
Persoonlijk vond ik het vet dat alles is opgenomen in Griekenland, en voelde dus behoorlijk wat verwantschap met Cronenbergs existentialistische insteek. Maar waar hij zich eerder focuste op eenieders verantwoordelijkheid voor authenticiteit en het maken van eigen keuzes (de strijd van het ‘ik’), daar lijkt hij hier meer voor acceptatie en ‘reactief leven’ gekozen te hebben. Als ik daar dan langer over ga mijmeren, dan voel ik duidelijk links met mijn ideeën over hoe een bepaalde vorm van zekerheid kan ontstaan, juist als je je over durft te geven aan onzeker- en onwetendheid. En alleen daarom al is Crimes of the Future – ondanks de groteske ‘viezigheid’ die voorbij komt – voor mij één van de topfilms van het jaar..!