Vengeance (2022)
Yes, dat was weer eens een fijne verrassing, deze overduidelijke ‘schrijversfilm’ van actor-turned-director B.J. – The Office US (tv) – Novak. Met fu#%ing goed geschreven en megascherpe dialogen voert Novak met Vengeance een soort contra-analyse uit inzake de gigantische polarisatie in Amerika (en daarbuiten?), maar dan verpakt als thriller-komedie. Okay, mogelijk wilde Novak iets teveel wijze observaties in één film stoppen, maar dat kan ook mijn lichte jaloezie zijn die aan het typen is…
Maar ieder kritiekpuntje mijnerzijds wordt ruimschoots goedgemaakt door de muziek van Daniel Johnston, een goede sneer naar die hedendaagse ‘ik-wil-ook-een-podcast-maken!‘-fetisj en top-bijrollen van onder andere Ashton – The Butterfly Effect, Jobs – Kutcher, Boyd – The Sandman (tv), Logan – Holbrook, Issa – The Lovebirds – Rae, Dove Cameron, Lio – Two Night Stand, Warm Bodies – Tipton en ene John Mayer (in een rol die hem niet meer vrouwelijke fans zal opleveren, verwacht ik). Daarnaast toont Novak zijn sterke observatievermogen met geweldig inzicht in onze tijdgeest, vooroordelen en struggles, waarmee ik me mogelijk iets téveel kon identificeren…
Het verhaal
Ben Manalowitz (Novak zelf) is zo’n arrogant zelfverzekerde New Yorkse schrijver, die in de openingsscène heel stoer met één van z’n maten (Mayer) mega-misogyne opmerkingen bezigt. Even later ontvangt hij echter een emotioneel telefoontje, waarin ene Ty (Holbrook) vertelt dat z’n zus Abilene (Tipton) is overleden. Aangezien deze Abilene het schijnbaar veelvuldig over Ben had, denkt z’n familie dus dat ze dikke verkering hadden. Ben herinnert zich dat meiske amper, maar besluit toch om in te gaan op het verzoek van de familie, om naar de begrafenis te komen (okay, hier moet je even over ongeloof heenstappen; hij zegt dat hij het vooral doet omdat ie als schrijver en podcastmaker altijd verhalen ‘zoekt’, maar het getuigt natuurlijk ook van een enorme schofterigheid die ik niet 100% geloofwaardig vond).
Aangekomen in het Texaanse stadje blijkt Abilene een familie te hebben die ervoor zorgt dat Vengeance een best goede ‘double bill‘ zou vormen met Jordan Peele’s Nope. Want hoe ‘nobel’ is een familie die hoopt beroemd te worden, mocht Ben Abilene’s dood en hun levens verwerken in de natuurlijk onvermijdelijke podcast, die Ben op aanraden én met hulp van z’n NY’se uitgever/agent (Rae) gaat maken? Langzaam maar zeker komt Ben echter ook achter de omstandigheden rondom Abilene’s dood, en waar het plot aan de ene kant steeds gevulder raakt met tal van twists & turns, wordt Ben niet alleen goed geconfronteerd met z’n eigen vooroordelen en misconceptions, maar krijgen we en passant ook nog een behoorlijk interessante kijk op de reden waarom zoveel ‘southeners‘ in al die bullshit-complotten (denk Trump en Qanon) willen of ‘moeten’ geloven…
Scherp én zelfbevlekkend
Zoals Theo Maassen ooit opmerkte tijdens Zomergasten (tv), waarmee hij mij één van m’n (komedie-)helden liet ontdekken (Bill Hicks), komt de beste analyse van wat er mis is met de Verenigde Staten natuurlijk van intelligente Amerikanen zelf. Iets dat hier ook zeker het geval is. Waarbij het wel grappig is, hoe Novak – als Ben in de film – enorm onder de indruk is van een monoloog van Kutchers karakter, die Novak – als scenarist – zelf geschreven heeft. Daar moet ie dus eigenlijk opletten dat ie z’n eigen trots niet acteert. Een trots die overigens geheel gepast is, if you ask me. Ik vond de theorie namelijk wel interessant (zoals Searching for the Wrong-Eyed Jesus mij ook ooit bewust maakte van m’n eigen vooroordelen), dat arme mensen in het zuiden van de VS hun creativiteit niet kwijt kunnen – omdat ze al genoeg (armoede) aan hun hoofd hebben – en dat die ‘creatiekracht’ daarom onbewust wordt omgezet in het geloven en verspreiden van de meest bizarre complottheorieën. Iets dat Novak weer extra scherp neerzet in iets dat ook weer super-typisch, über-Amerikaanse-opportunisme is: het karakter dat deze wijsheden bezigt, is ook degene die er juist stevig aan verdient. Hij is namelijk hun ogenschijnlijke ticket out of there. Maar dan moeten die dorpsgenoten die theorie natuurlijk wel geloven…
En als bovenstaande wat te ‘ver’ gaat voor jouw filmbeleving, dan nog is Vengeance ook gewoon ontzettend goed in hoe zo’n progressieve New Yorker keihard op z’n eigen vooroordelen wordt gewezen. Want voelt het ergens niet ook bevrijdend, als je ontdekt dat zelfs de grootste schurken gemotiveerd worden door iets dat jij ook in jezelf herkent; het besef dat we allemaal maar mensen/drollen zijn, die continu fouten maken? Waarmee dat vermoeiende veroordelen van ons eigen-/eindelijk overbodig wordt..?
Crew & cast
En daardoor wilde ik dus het woord ‘auteursfilm’ gebruiken, omdat er zo’n sterke visie achter schuilgaat. Maar die term is hier mogelijk wat raar, omdat dit pas de eerste film is waar Novak meer doet dan enkel vóór de camera staan (want kun je na één film al spreken van een (herkenbare) visie?). Ja, hij schreef ook al mee aan The Office US (tv), waar jij hem waarschijnlijk van herkent, maar hier maakt ie dus z’n filmschrijf- en regiedebuut.
Gaaf overigens om ook een soort vinnigheid te zien in z’n acteren. Mogelijk dat z’n wat korte gestalte hem meer outspoken heeft gemaakt (heb twee vrienden die bijna twee koppen kleiner zijn dan ik, die beiden beamen dat ze daarom juist een wat grotere bek hebben ontwikkeld), maar hij heeft hier de scherpte waar Ryan uit The Office US (tv) vooral van droomt. En dat maakte het best ‘spannend’ om te zien hoe zo’n ventje zich toch aardig uit een paar netelige situaties weet te lullen, juist doordat hij zichzelf daar net met z’n grote mond in gemanoeuvreerd had, met vooroordelen die de meesten van ons wel zullen herkennen. Naast Novak blijft Boyd Holbrook erg cool; mogelijk dat hij wat van dat zelfvertrouwen van z’n rol uit Neil Gaimans The Sandman heeft meegenomen (hij speelde The Corinthian, met/zonder die ogen ja). En eigenlijk is Ashton Kutchers rol dus het vetste, al twijfel ik wel een beetje, of zijn acties die bij een tweede viering wel helemaal blijken te kloppen. Na het zien van de film bedacht ik me namelijk of hij niet al eerder meer wist, dan wat z’n karakter ‘mocht’ weten van het plot. Haha, hier snap je mogelijk niks van, maar meer uitleg zou mogelijk ook wat spoilen, dus…
Final credits
Ja, als ik wat langer over de film nadenk, dan komen er echt wel wat puntjes op waar het mogelijk niet allemaal perfect is, maar dat was mijn beleving van de film wel zo goed als. Geweldig ook, hoe Ben gedurende het verhaal een soort driedubbel inzicht krijgt. Want ook al voel je de hele film door dat er iets niet klopt, wat dat precies is, dat bleek toch nog aardig verrassend…
Hou je echter niet van films met soms net wat te intelligente karakters, waarin veel gepraat wordt over de human condition, dan is Vengeance mogelijk niks voor jou. Maar als dat het geval is, dan las je dit allang niet meer… ;)