The Way Back (2010)
Tja tja, wat moet ik hier nou van zeggen? The Way Back is een zeer goed gemaakte film over een aantal ontsnapten uit een Sovjet-goelag in de Tweede Wereldoorlog met een terechte Oscarnominatie voor Best Make-up, heeft alles om een mooi heftig drama te zijn, maar dat drama voelde ik helaas niet echt. Van mij had Peter – The Truman Show, Master and Commander – Weir iets meer drama in dit waargebeurde (????) verhaal mogen stoppen…
Die (????) achter het woord “waargebeurde” staat daar niet voor niets. De film is namelijk gebaseerd op het boek The Long Walk van Slavomir Rawicz. De BBC heeft een paar jaar geleden echter ontdekt dat Rawicz in 1942 al door de Sovjets is vrijgelaten, dus het verhaal is in elk geval zeker niet autobiografisch. En dan hoop ik dus niet dat Peter Weir dit nog niet wist, en dat hij zo trouw aan het verhaal is gebleven omdat hij zo’n krachtig verhaal over de menselijke overlevingsdrang niet wilde ‘opsmukken’ en beticht zou worden van ‘Hollywoodisme’. Want nu is het nog steeds een geweldig geschoten film (ik snap wel waarom een vriend van me maandenlang door de Mongoolse woestenij heeft getrokken), met een paar mooie rollen, maar zeker nu ik achteraf heb ‘ontdekt’ dat het verhaal helemaal niet zo waargebeurd is als de film en filmposter zeggen, voelt dat toch een beetje aan als jammer…
Aan het begin van de film wordt Janusz door z’n vrouw verraden aan de Sovjets, en naar een goelag in Siberië gestuurd. Ik weet weinig van deze goelags, maar het wordt echter al snel duidelijk dat het de hel op aarde is, waar de dienst wordt uitgemaakt door de Russische criminelen die allerhande dissidenten terroriseren. Janusz wordt zeer verdienstelijk gespeeld door Jim Sturgess, die je misschien uit 21 kent, maar die ook al liet zien écht iets te kunnen in Fifty Dead Man Walking.
In m’n herinnering ging het daar misschien al mis, ‘drama-wise’. Natuurlijk weten we allemaal dat het een gruwelijke hel is in zo’n kamp, maar in de film wordt er in mijn ogen iets teveel vanuit gegaan dat ‘het weten’ genoeg is, als in: doordat Weir onze emoties daarover niet echt bespeelt voelde ik het niet echt. En daarmee voelde ik de enorme drang om te ontsnappen ook niet echt. Natuurlijk WEET ik dat je uit zo’n kamp wilt ontsnappen, maar in een film wil ik het wel meevoelen. Of is dat te ‘conventioneel Hollywood’ gedacht?
Okay, terug naar het verhaal en de acteurs. Ed Harris speelt een Amerikaanse ingenieur die ook mee wil vluchten, en waar we in de loop van de film pas achter komen waarom hij zo stoïcijns is. Colin Farrell is grotendeels eng overtuigend als een Russische crimineel die ook mee vlucht (meer weg van z’n schuldeisers in het kamp dan van het kampregime), en die beestachtige blik die je in London Boulevard een paar keer van hem ziet, die heeft ie in deze film erg goed kunnen oefenen. De 16-jarige Saoirse – Atonement, The Lovely Bones – Ronan speelt een verdwaald meisje in de Siberische bossen (??), die de mannen langzaam wat ontdooit en ze geheimen ontfutselt. Een beetje het probleem met haar rol is dat – en nu begeef ik me niet op dun ijs, toch? – ze een meisje speelt in een groep mannen die jarenlang opgesloten heeft gezeten in de hel. Dat er dan geen enkele testosteron-gedreven rivaliteit tussen de mannen ontstaat is een beetje raar. Mogelijk wilde Weir het verhaal niet ‘vervuilen’ met romantisch drama, maar het wordt er daarmee ook niet geloofwaardiger op…
Nu ik dit hierboven aan het typen ben besef ik me dat ik toch nogal negatief ben. En het rare: dat voelde ik tijdens de film eigenlijk niet. Zou het komen door m’n teleurstelling dat het verhaal niet zo waargebeurd is als ‘ze’ je willen doen geloven? Ik kan me voorstellen dat het ‘waargebeurde’ vanuit een marketinggedachte interessant is om te gebruiken, en dat Weir daar ook mee akkoord is gegaan. Ik kan me zelfs voorstellen dat hij daardoor ook oprecht het verhaal niet wilde verfraaien met iets meer drama, en zelfs dat het aan het begin van de film in een titlecard wordt vermeld. Maar wat de film waarschijnlijk beter had gemaakt, is als hij aan het begin één dingetje weggelaten had. Want door dat ding weet je al hoe de film af gaat lopen, en dat neemt een spanning weg die de film toch wel extra had kunnen gebruiken…
Okay, mogelijk dat het verhaal uiteindelijk één grote metafoor voor de koude oorlog of voor het juk van het communisme is, maar als dat zo is, dan komt dat uiteindelijk toch wel iets te hard uit de lucht vallen, of ik heb die diepere laag tijdens het kijken volledig gemist…
Ik heb gister deze film gekeken. Erg mooi gefilmd en interessant. Alleen voor mij bleef het drama ook uit, ondanks dat ik een erg gevoelig persoon ben. Ik denk dat dit voornamelijk komt doordat er erg weinig muziek in de film zit.