The Book of Clarence (2023)
Jeymes – The Harder They Fall – Samuel flikt het gewoon weer: een lange tijd door een witte bril gezien genre hyper-dynamisch en volledig omgooien. En dat op een heerlijk creatieve manier die sommige ‘snowflakes‘ (ik gebruik deze term nu voor degenen die deze zelf verzonnen lijken te hebben) zó tegen de haren instrijkt, dat ik zojuist schrok van het IMDb-cijfer voor deze film. Want een bijbelverhaal herschrijven met vrijwel alleen zwarte karakters is natuurlijk een stuk onrealistischer dan hoe ‘wij’ dat verhaal altijd als 100% ‘wit’ hebben geïnterpreteerd. En ja, die zin is ook 100% sarcastisch bedoeld…
Ik genoot heerlijk van een ín-een-chariot-scheurende Maria Magdalena, van LaKeith Stanfield die na Sorry to Bother You wederom aantoont een film makkelijk te kunnen dragen en van de geweldige knipoog naar een wél spierwitte Jezus. Maar het ‘ergste’ is eigenlijk dat sommige criticasters in hun overgevoeligheid en/of narrow-mindedness waarschijnlijk gemist hebben dat de film qua boodschap de spirituele betekenis van de kruisiging juist geweldig herinterpreteert en meer naar onze hedendaagse belevingswereld weet te trekken. En dat is iets waar leiders van welke religie dan ook een voorbeeld aan kunnen nemen…
Het verhaal
De titulaire Clarence (Stanfield) is een hustler die leeft aan het begin van onze jaartelling. Z’n tweelingbroer volgt sinds een tijdje één of andere spirituele leider genaamd Jezus (Nicholas – Black Dog, Captain America: The First Avenger – Pinnock), maar Clarence en z’n maat Elijah (RJ – Me and Earl and the Dying Girl, The Harder They Fall – Cyler) zijn vooral geïnteresseerd in de potentiële winstgevendheid van iemand die zo populair is. Duidelijk geïnspireerd op de moderne atheïst verwoordt Clarence namelijk een spiritualiteit die geldt voor de meesten van ons: zoekend naar een eigen ‘waarheid’ die niet door een kerk, religie of andere macht is opgelegd. Maar ook wel op zoek naar een manier om gewoon lekker geld te verdienen. En hoe kan dat sneller dan als een soort influencer-avant-la-lettre volgelingen te regelen die je dan van luxe kunnen voorzien..?
Clarence’ problemen met lokale crimineel Jedidiah the Terrible (Eric Kofi – Jurassic World: Fallen Kingdom, Snowden – Abrefa) lijken initieel wel te regelen, mogelijk met hulp van Jedidiahs zus en object-of-Clarence’-affection Varinia (Anna – Us – Diop), maar het is vooral Clarence’ succes als nieuwe messias dat hem niet alleen gewetensproblemen oplevert, maar ook in het vizier brengt van de lokale overheersers: de Romeinen. Gelukkig heeft hij Barabbas (Omar – Intouchables, Lupin (tv) – Sy) net bevrijd uit slavernij, dus die wil Clarence graag met hand en tand verdedigen. Barabbas is er zelf(s) heilig van overtuigd dat hij onsterfelijk is, en dat levert wel een bijzondere bodyguard op. Al kan hij er ook niets aan doen, dat de Romeinen ‘ons Cla’ance’ laten voorkomen bij Pontius Pilatus (James – Atonement, Filth, Split – McAvoy), die de gevaren van zo’n populaire influencer duidelijk inziet. Als blijkt dat Clarence mogelijk toch iets ‘messiaanser’ is dan hij zelf denkt, lijkt z’n lot bezegeld.
Maar wie is toch die witte messias die naast hem aan het kruis zo loopt te zeuren over de mensheid..?
Heerlijke hedendaagse herinterpretatie
Die alliteratie in de kop hierboven doet mogelijk vermoeden dat ik dit met een knipoog bedoel, maar dat is dus zeker niet het geval. Hoe langer deze film in m’n hoofd nasuddert – en ik zag ‘m ook al twee keer – hoe ‘mooier’ ik Samuels interpretatie/verhaal begin te vinden. Niet als definitieve zwart-wit-waarheid, maar meer als uitdaging of gedachtenexperiment. Weet overigens dat deze Filmofiel als jochie de behoorlijk zwart-witte, letterlijke en katholieke interpretatie van de hier bewerkte bijbelverhalen aardig door z’n spreekwoordelijke strot geduwd kreeg, dus ik heb me daar ook een tijd aardig van afgekeerd. Inmiddels zie ik de figuurlijke waarde van die verhalen steeds meer (ben dus ook niet zo anti-religie als je mogelijk denkt; religie is mensenwerk, en mensen zijn niet perfect…), en de maker van The Book of Clarence toont nu zijn visie hierop. En ja, daarin is ie zich zeker wel bewust geweest van de weerstand die dit bij ‘letterlijke-opvatters’ op zal roepen. Maar daar lijkt ie ook weer doorheen te prikken. Of hen zeker een ironische spiegel voor te houden. Vandaar die “heerlijke” in m’n titel, vanwege het feit dat hij ironie inzet om die alom aanwezige christelijke arrogantie te ondermijnen. Al gaat hij dus nog wel wat verder, want hoe hij thema’s als overgave, acceptatie en zelfs verlossing in het verhaal verwerkt heeft, dat doet in mijn ogen meer voor zoekende mensen dan die letterlijk millennia-oude interpretatie die in sommige kerken nog altijd star onderwezen lijkt te worden…
Crew & cast
Weet je: ik heb nog wel meer veren die ik tussen Jeymes Samuels billen wil steken. Sowieso ziet de film er geweldig uit (zie ook die still hierboven), ook in hoe ‘Old Jeruzalem’ is neergezet. Nu ben ik daar nooit geweest, maar ik heb het glooiende heuvellandschap waarop die stad schijnbaar gebouwd is volgens mij nog nooit zo in volle glorie gezien als in de openingsshots van deze film. Daarnaast was Samuel vóór z’n filmdoorbraak (met The Harder They Fall) een stuk bekender als singer-songwriter en muziekproducent onder de naam The Bullits, dus dat muziek zo’n belangrijke rol in zijn films speelt, dat is helemaal niet zo verbazend. Hier vermengt hij het bijbelverhaal met vrij aparte muziek die ook voor mij wat onconventioneel aanvoelde (zeker bij die Jezus-setting), maar die een vriendin van me “Hey, dat heeft wel wat weg van Jezus Christ Superstar!” deed opmerken.
Mocht je mij al langer volgen, dan weet je waarschijnlijk wel dat ik best wel fan ben van LaKeith Stanfield. Volgens mij ‘ontdekte’ ik hem als die wat wijze ‘stoner’ Darius in Donald Glovers Atlanta (tv). Al zat hij daarvoor dus ook al in onder andere Short Term 12, Selma, Dope, Straight Outta Compton (als Snoop!) en Snowden. Daarna probeerde hij Daniel Kaluuya nog te waarschuwen door letterlijk de titel te roepen in Jordan Peele’s Get Out, waarna hij via Sorry to Bother You, Uncut Gems en Knives Out uiteindelijk Judas speelde in Judas and the Black Messiah. Niet dat ik hiermee (volledig onnodig overigens) wat namen wil droppen, maar ik was zelf ook verbaasd over hoe breed zijn oeuvre al is. En dan heb ik dus aardig wat onbekendere titels nog weggelaten. Verder heeft Samuel in z’n castingkeuze wederom een ongekend groot aantal zwarte acteurs weten te strikken (check ook de castlijst van The Harder They Fall maar eens, die op twee na uit totaal andere acteurs bestaat, maar niet minder indrukwekkend is). Van good ol’ Alfre – Cross Creek, St. Elsewhere (tv), Black Panther – Woodard als ‘maagd Maria’ tot David – Selma, Silo (tv) – Oleyowo als Johannes de Doper, en van muzikant Teyana – Coming 2 America – Taylor tot Chase – The Underground Railroad (tv) – Dillon. En zo kan ik nog doorgaan tot ik bij die witte Jezus uit kom, maar die verrassing zal ik niet in gevaar brengen…
Final credits
Zoals je hierboven kon lezen: ik ben best groot fan van Samuels lef om zo’n bekend verhaal in een zwart jasje te gieten (en ook nog zo ‘groots’ aan te pakken!). Hij zal echt wel geweten hebben dat hij er genoeg mensen pissig mee ging maken, maar waarom zouden Europese christenen het alleenrecht hebben om het oorspronkelijke Jezus-verhaal in hun eigen (in dit geval ‘witte’) setting te plaatsen? Dat klopte natuurlijk ook niet, want zo wit waren Jezus en z’n volgelingen nooit (ervan uitgaande dat ze überhaupt bestaan hebben zoals ‘geschreven staat’).
Ergens toont The Book of Clarence daarmee exact de schoonheid van een steeds rechtvaardiger wordende wereld, en hoe er dus steeds meer verhalen verteld mogen worden door die niet ‘klassieke’ westerse bril/typmachine. Want juist door zo’n frisse aanpak heeft hij misschien ook wel genoeg afstand kunnen nemen om het verhaal uiteindelijk veel interessanter en ‘voor-nu-relevanter’ te maken dan die christelijke origin story. Al heeft hij uit dat verhaal dus wel die spierwitte messias gekopieerd, waarbij ik verwacht dat er achter zijn ‘geld-genererende’ handen ook nog wel een leuke boodschap zit.
Maar die moet ik nog even ontdekken: leuk..!