Sweet Smell of Success (1957)

Waarschijnlijk vind je geen film waaruit je zoveel gave quotes kunt halen als uit Sweet Smell of Success. Dat het daarnaast ook nog een classic film noir is, gemaakt door iemand waarvan ik nu één van de meest interessante boeken over filmmaken ‘ever’ aan ’t lezen ben, waardoor de film nog een extra laag krijgt, maakte m’n beleving alleen maar intenser…

Sweet Smell of Success gaat over de drang naar roem, immoraliteit in de entertainmentindustrie, een ziekelijke liefde van een broer voor z’n zus, en nog veel, veel meer. Tony Curtis speelt Sidney Falco, een persagent in New York in de jaren 50, die er alles voor over heeft om z’n klanten vermeld te krijgen in de column van J.J. Hunsecker, een geweldige rol van Burt Lancaster. Hunsecker is namelijk zó invloedrijk dat hij met z’n column carrières kan maken én breken. Dat deze macht corrumpeert zal je niet verbazen, maar hoe Alexander Mackendrick dat in deze film toont is behoorlijk tijdloos. En ook (zeker?) in deze tijd van ‘instant celebrities’ blijft deze film erg scherp en actueel…

Een tijdje geleden las ik in een interview met een grote producent in Hollywood waarin hij werd gevraagd wat hij z’n nieuwe werknemers als eerste bijbracht. Z’n reactie: “Alexander Mackendrick’s book On Filmmaking”. Natuurlijk heb ik dat boek meteen gekocht, en dat boek is inderdaad een geweldige les in filmmaken. Het is een samenvoegsel van de dictaten die Mackendrick gebruikte in z’n functie als docent op de ‘California Institute of the Arts’, waar hij na een flinke carrière als regisseur in 1969 aan de slag ging. En die grote Hollywoodproducent had gelijk, want het boek is écht geweldig. Ik ben pas op pagina 25 of zo, maar wil eigenlijk nu al terug naar het begin om alle belangrijke en interessante dingen te arceren, in de kantlijn opmerkingen te plaatsen, etc. Sommige dingen zijn fijn herkenbaar, maar andere zaken zijn ook verfrissend verhelderend. Ik zal daar hier niet te diep op in gaan, maar als je geïnteresseerd bent: koop dat boek. De inleiding van Martin Scorsese toont de ‘grootsheid’ van Mackendricks lessen, en door de introductie moet je wel effe heen ploeteren (of overslaan, want dat gaat vooral over Mackendrick zelf, en is niet zo ‘leesbaar’ geschreven), maar de eerste 25 pagina’s zijn echt mega-interessant.

Okay, terug naar de film. Natuurlijk herkende ik ineens bepaalde aandachtspunten die Mackendrick in z’n boek aanhaalt over de opbouw van een verhaal, de ‘exposition’ (hoe je iets duidelijk maakt aan ’t publiek zonder ’t drama te ondermijnen), dramatische spanning voortkomend uit de interactie tussen karakters, en nog veel meer. Gelukkig zat ik niet téveel technisch op te letten, daarvoor is de film en vooral het spel van Lancaster en Curtis veel te overweldigend. De grofheid waarmee Falco bv. een meisje dat gek op hem is letterlijk laat misbruiken voor z’n eigen belang is zó rot, maar ook de manier waarop Lancasters karakter Falco behandelt doet je tenen krommen. Een soort BDSM-relatie, waarbij de dominante wel de overhand heeft, maar ook niet zonder de onderdanige kán. En Mackendrick maakt niks mooier, maar toont de ware aard van zo’n ratten ongecensureerd.

Ja, ik was nog aangenamer verrast dan ik al verwachtte met Sweet Smell of Success. De tweede classic in één week, heerlijk!
En dan heb ik het nog eens niet gehad over het fantastische camerawerk, de vette jazz-muziek, en hoe de namen van Sidney Falco en J.J. Hunsecker in de Amerikaanse entertainmentindustrie nog altijd worden gebruikt om bepaalde slinkse types te duiden. Zo’n film is het…

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt0051036