Submarine (2010)

Vanaf de eerste scène is het al duidelijk dat dit een leuke, creatieve en quirky dramedy gaat worden. Als de voice-over van hoofdkarakter Oliver Tate ons net licht ironisch duidelijk heeft gemaakt dat de (enige) reden waarom we ’s ochtends uit bed komen is dat we ons willen definiëren als een individu, maakt de camera een zoom-in naar het hoofd van Oliver. Tijdens de zoom ‘jumpt’ ie echter een paar keer, en net vóór het einde van het shot kijkt Oliver ons ineens vanuit z’n ooghoeken aan, recht in de camera. Direct daarna knipt regisseur Richard Ayoade weg, want anders had ik denk ik een knipoog van Oliver verwacht. Alsof Ayoade hiermee meteen wil aangeven dat je maar beter geen conventionele film kunt verwachten, maar dat hij zich ook goed bewust is van z’n onconventionaliteit…
Wat een fijn ‘boy-meets-girl’-verhaal was dit zeg.

“Boy” is Oliver, die als hobby het lezen van een woordenboek heeft. Hij geniet echt van het ontdekken van nieuwe, vreemde woorden. Daarnaast is hij zo iemand die juist heel graag op staat ’s ochtends, want hij vindt zichzelf eigenlijk zó speciaal dat hij het liefste de hele dag een filmploeg achter zich aan zou willen hebben, want dat moet wel leuke dingen opleveren. Hey, wacht eens even…

“Girl” is Jordana, in het begin onbereikbaar, en als je dit zo leest dan verwacht je waarschijnlijk een mooi meisje dat qua uiterlijk nét te hoog gegrepen is voor Oliver. Gelukkig is dat hier niet, want Jordana heeft een nogal weirde pony, best wel wat eczeem, en is behoorlijk politiek incorrect. Zo geniet ze er erg van als het dikke meisje in de klas wordt gepest. Natuurlijk direct een reden voor Oliver om ook tegen z’n principes in te gaan en haar ook te gaan pesten. De tagline van de film is terecht “A comedy that doesn’t let principles stand in the way of progress.“, en ook Oliver laat z’n principes niet in de weg staan. Alles voor die eerste zoen, en misschien wel z’n ontmaagding. Leuk self-conscious eerlijk: niks geen sociaal-wenselijk gedoe van onwrikbare principes en zo…

Ik was zeer aangenaam verrast door Submarine. Ik wist dat de film op diverse festivals zeer goed ontvangen was, en was dan ook blij gisteren een import-DVD te kunnen kijken. Ik ben altijd toch licht huiverig voor Engelse humor, maar ik geef ook graag toe dat deze bekrompenheid mijnerzijds hier goed onderuit gehaald werd. Nu is Submarine overigens totaal geen film met ‘standaard’ Engelse ’tong in cheek’ humor. De filmmakers lijken zich namelijk ook goed bewust van deze ’tong in cheek’-verwachting, en misschien raak ik daar wel de grootste kracht van deze film: regisseur Ayoade lijkt ook nog over voldoende jeugdige self-consciousness (“zelfbewustzijn” klinkt toch net iets minder) te beschikken om een jeugdig naïeve film te maken. Maar de naïviteit die ik hier bedoel is wel juist die vorm van naïviteit waarvan de meeste volwassenen balen dat ze die kwijt zijn geraakt.

Inderdaad: denk maar aan een combinatie van Juno uit de gelijknamige film en Max Fisher uit Rushmore. En als ik Wes Andersons film noem, dan zou ik wel meer overeenkomsten kunnen vinden, maar ik vind Submarine authentiek genoeg om dat niet te doen. Nieuwkomer Craig Roberts draagt de film moeiteloos, en de mij eveneens totaal onbekende Yasmin Paige speelt haar rol met precies de juiste combinatie van een ‘vieze grijns’ en een onzekerheid die ze net iets te hard wegdrukt.

Naast deze opvallende debutanten worden de volwassenen verrassend neergezet door Noah – The New World, The Life Aquatic with Steve Zissou – Taylor als depressieve marine biologist vader die niet zo graag meer op staat ’s ochtends, en een dit keer goed ingetogen Sally – Happy-Go-Lucky, Never Let Me Go – Hawkins als gefrustreerde moeder. De apartste verschijning is echter die van Paddy – In America, Dead Man’s Shoes – Considine als New Age-goeroe-en-ex-van-moeder-en-daarmee-een-bedreiging-voor-Olivers-‘comfortabele’-wereld. Hij heeft een geweldig foute ‘mat’, en volgens mij heb ik nog helemaal niet verteld dat deze film zich afspeelt ergens halverwege de jaren 80, als Crocodile Dundee nog in de bioscopen draait. Dus in de tijd vóór internet, mobieltjes e.d. In de tijd dat je in de klas elkaar briefjes toeschoof waarin je vertelde dat je verliefd op die persoon was. En dat er dan altijd wel zo’n kutmanneke bij zat die zo’n briefje onderschepte en voor ging lezen…

Inderdaad: misschien is de grootste aantrekkingskracht van de film wel dat ’t je ook je eerste verliefdheid laat herinneren, en mij ook terug liet denken aan de tijd dat ik (nog?) koning was in m’n eigen rare wereld.
Shit, voel ik nu wat nostalgie opkomen?

IMDb: http://www.imdb.com/title/tt1440292